Wodźacy system nastawa
Měto Wjeńcko
30. julija před 150 lětami narodźi so delnjoserbski duchowny a składnostny spisowaćel Měto Wjeńcko burskej swójbje w Mosće. Po maturiće w Choćebuzu studowaše wón wot lěta 1892 ewangelske bohosłowstwo na uniwersitomaj w Halle a Berlinje. Wustudowawši bu 1899 w Sprjejcach, we Wojerowskim wokrjesu, za fararja zapokazany a skutkowaše tam hač do lěta 1910. Po tym wróći so zaso do Delnjeje Łužicy. Štyri lěta bě w Dešnje z fararjom, doniž njezapoča tam Bogumił Šwjela jako dušepastyr. Hač do lěta 1939 je Wjeńcko w Choćebuskej Serbskej klóšterskej cyrkwi fararił. Wot lěta 1908 přisłušeše Maćicy Serbskej a dlěje hač lětdźesatk bě aktiwny čłon předsydstwa Maśicy Serbskeje. Składnostnje pěsnješe a pisaše stawizniske a kulturne přinoški do Bramborskeho Casnika a do ewangelskeho časopisa Wosadnik. Pomhaj Bóh je serial z jeho pjera „Moje pućowanje do Jerusalema“ w 14 pokročowanjach wozjewił. Wjeńcko bě tež awtor přinoškow w Pratyji a w poslednich žiwjenskich lětach w tydźeniku Nowy Casnik.
Wón zemrě 21. oktobra 1953 w Choćebuzu. Manfred Laduš
„Wodźenje ze swjatojanskej mušku“ dožiwili
W Čornochołmčanskim Krabatowym młynje su wčera wječor dźěći wot šěsć lět po puću byli, ručež započa so ćmičkać. Zarjadowanje pod hesłom „Wodźenje ze swjatojanskej mušku“ běše premjera.
Čorny Chołmc (SN/MiR). Ideju za poskitk wječorneho pućowanja wuwiła je zamołwita za dźěło z dźěćimi a młodźinu we wobłuku kulturne dźěło w Krabatowym młynje Magdalena Schaffer. „Mamy hižo dlěje poskitk za dorosćenych, kotřiž změja zaso wot nazymy składnosć, sej po wječorach młyn a ležownosć wotkryć. Po miłych lětnich wječorach pak nětko dźěći a jich swójbnych sem wabimy.“ Poskitk za wopytowarjow wot šěsć lět bě spěšnje wuknihowany. Zajim bě samo tak wulki, zo dyrbjachu někotrym wotprajić. Jich pak přeprosy „Maggie“, kaž Magdalenje rěkaja, na přidatne wodźenje přichodnu wutoru. Potom změja jenož hišće jedne dalše za čas lětnich prózdnin, a to 25. awgusta.
Poetryslam pod hołym njebjom
Budyšin bě minjeny pjatk zakónčacy wjeršk tury Poetryslam po wuchodnej Sakskej. Po Žitawje a Zhorjelcu čitachu młodźi basnicy, kotřiž běchu samo z Wuchodneje Friziskeje přijěli, pod hołym njebjom při Kamjentnym domje. Publikum wupikny sej z kóždeho maksimalnje šěsć mjeńšin trajaceho přinoška tři słowa, z kotrychž chce moderatorka Jessy James LaFleur (nalěwo) bórze nowy tekst tworić. Wona turuje jako wuměłča „Spoken Word“ po poł swěće. Připosłucharjow wosebje zahorił bě Nicki Jakob z Lipska, kiž prěni raz na jewišću steješe. Po słowach moderatorki so hišće přemało ludźi z wuchodneje Němskeje na Poetryslam zwaži. Foto: Camen Schumann
Namołwa filmowcam
Choćebuz (SN/CoR). Filmowcy z Delnjeje a Hornjeje Łužicy su namołwjeni, swoje krótkofilmy za 18. łužisku filmowu přehladku hač do 31. oktobra zapodać. Wubědźowanje je tradicionalny zazběh Choćebuskeho filmoweho festiwala wot 3. do 8. nowembra. Dowolene su produkcije kóždeho žanra, kotrež njetraja dlěje hač 20 mjeńšin a njejsu w profesionalnym konteksće nastali.
Tři myta wobdźělnikam kiwaja. Hłowne myto 1 500 eurow spěchuje firma APEX imobilije. Z 1 000 eurami dotěrowane wosebite myto přewostaji Załožba za serbski lud filmej, kotryž so wobsahowje ze Serbami abo z dwurěčnosću we Łužicy zaběra. Třeće myto spožči publikum na wječornym zarjadowanju we wobłuku festiwala. Je to dobropis za Choćebuski nakupowanski center SpreeGalerie.
Loni běchu sej Luisa Nawkec a Sofija Cyžec z krótkofilmom „Smy“ hłowne myto Łužiskeje filmoweje přehladki a Hella Stoletzki wosebite myto serbskeje załožby z paskom „Źiwa žeńska“ zawěsćili. Za lětuše wubědźowanje móža so zajimcy internetnje pod adresu www.filmfestivalcottbus.de/fs přizjewić.
Wuměłski tydźeń pod hołym njebjom
Budyšin (SN/bn). Spočatk toho tydźenja zahajena lětnja akademija Budyskeho wuměłstwoweho towarstwa so pomału nachila. Dohromady 43 wobdźělnikow je so w cyłkownje štyri kursach spartam molerstwo, rězbarstwo, rysowanje a fresko wěnowało. Tam zhotowjene wudźěłki předstaja woni jutře wot 14 hodź. w ruinje Budyskeje mnišeje cyrkwje swj. Marje, bywšeje swjatnicy rjadu franciskanow sprjewineho města njedaloko Hrodu, hdźež běchu so kursanća takrjec pod hołym njebjom w rjemjesle wukmanili. Prezentaciju wobrubitej hudźbnej skupinje Sono Aeternam z njewšědnej mjezynarodnej kombinaciju digeridoowa a perkusije kaž tež Still movin‘, smyčkoweho-spěwneho duwa komilitonow Drježdźanskeje wysokeje hudźbneje šule Carl Maria von Weber.
Mikławš Kostorž
Wjelelětny sobudźěłaćer Domu za serbske ludowe wuměłstwo Mikławš Kostorž zemrě 17. julija 1995. Narodźił bě so 29. oktobra 1931 serbskej swójbje w Kulowje. Po wutworjenju Serbskeho ludoweho ansambla započa wón 1952 tam jako rejwar. W lěće 1964 bu Kostorž w DSLW jako zamołwity za ludowe rejwanske skupiny přistajeny, a wosta to hač krótko do smjerće. Hižo 1964 bě Smjerdźečansku rejwansku skupinu załožił a je ju w běhu štwórć lětstotka jako wuměłski nawoda k wulkim wuspěcham wjedł. Za Smjerdźečanow je mjez druhim choreografiju wo stajenju a mjetanju meje stworił. 22 lět bě wón zastupowacy nawoda Domu za serbske ludowe wuměłstwo, dwójce samo jeho komisariski načolnik. Powołansce bě za mnohe dalše rejwanske cyłki kaž za te Slepjanskeho a Wudworskeho ansambla kaž tež Choćebuskeho Pósta a za Komorowsku a Žylowsku rejwansku skupinu sobu zamołwity. Za nje je wjace hač sto choreografijow stworił. Rejwanske poskitki na sydom Festiwalach serbskeje kultury w Budyšinje běžachu tohorunja pod režiju Mikławša Kostorža.
Manfred Laduš
Za prawa Serbow demonstrowali
Po skónčenju Druheje swětoweje wójny běchu we wjacorych čěskich městach manifestacije pod hesłom „za swobodu Łužicy a sprawne hranicy“. Najwjetše tajke zarjadowanje bě w Praze wutoru, 24. julija 1945. W rozhłosu a nowinach z lětakami namołwjachu wobdźělić so na manifestaciji „wšeho Praskeho ludu“. Zarjadowarjo běchu Towarstwo přećelow Serbow, Słowjanski wuběrk w Čěskosłowakskej a Łužiskoserbski narodny wuběrk. Serbski wuběrk běchu hakle 9. meje załožili a přemjenowachu jón pozdźišo na Łužiskoserbsku narodnu radu. Jeje předsyda bě farar Jan Cyž.
Wuměłstwo a wjace
Budyšin (SN/CoR/bn). Po poł lěta trajacej přechodnej fazy wuńdźe z dźensnišim wudaćom zaso prawidłownje kulturna přiłoha Serbskich Nowin, a to pod nowym titulom „Wuměłstwo a wjace“.
Jako tehdyši kulturny šef Noweje doby bě Alfons Wićaz w lěće 1978 ideju za wosebitu přiłohu zrodźił. Wot lěta 1979 bě wona pod hesłom „Wuměłstwo a literatura“ prawidłownje jónu wob měsac wušła a Wićaz je ju z podpěru tehdyšeho šefredaktora Siegharda Kozela tež mnohe lěta na starosći měł. Wot lěta 1997 rěkaše „Kultura & wuměłstwo“. Tež po tym, zo je so Wićaz 2010 jako zastupowacy šefredaktor SN na wuměnk podał, bě minjene dźesać lět hač do lońšeho decembra dale za přiłohu zamołwity.
Po koncepće klasiskeho fejetona chce přiłoha tež přichodnje pod nowym hesłom zajimawy dohlad do – nic jenož – serbskeho kulturneho swěta a jeho akterow podać, a to w zamołwitosći kulturneje redakcije SN a z přećelnej podpěru bywšeje jednaćelki LND Marki Maćijoweje. Njech wot njeje wuzwoleny literarny amuse gueule čitarstwu prawy apetit na intelektualny meni zbudźi.
