Wo knihach a kniharni (10.05.24)
Lěćny čas so bliži, a kaž ćehnje ludźi won do swěta, tak so domoródni hosćićeljo nadźijeja, zo mnoho turistow swój puć do Łužicy namaka. Dotal je naš region skerje atraktiwny za krótše jězby, kaž nam turistiske statistiki pokazuja. Što pak zajimuje pućowacych? Jednych předewšěm krajina, druhich města a kultura, dalšich zas wólnočasne atrakcije a poskitki. Někotrych tež „mentalita“ wobydlerstwa, štož pak je husto z traděrowanymi klišejemi zwjazane. A to móže so tež negatiwnje na atraktiwitu regiona wuskutkować. Myslu sej, zo so Łužica runje najlóšo nima hladajo na to, kajki předewšěm politiski wobraz wo njej so runje w medijach šěri.
MIDAS so w Rumunskej schadźuje
Podpisma za zachowanje baraki
Jenož mało dopomina dźensa hišće na lěhwo w Narću, w kotrymž běchu nacionalsocialisća francoskich wojakow zajeli a kotrež běše po lěće 1945 přebytk za wuhnatych wójny. Nětko strach hrozy, zo so lacaretna baraka zwottorha. Na platformje change.org zběraja podpisma přećiwo tomu.
Narć (SN/MiR). Namołwu Němsko-francoskeho zjednoćenstwa za pedagogiske a kulturelne zhromadne dźěło (REVE) z 13. februara 2024 so na peticiji wobdźělić, je dotal nimale 1 200 ludźi podpisało, mjez nimi tež Serbja. Přichodny zaměr akcije je 1 500 podpismow docpěć. Předsyda REVE dr. Christian Raum ma ležownosć za njewšědnu europsku městnosć dopomnjeća we Łužicy. W swojej argumentaciji za digitalnu akciju wón připowědźene wottorhanje jasnje wotpokazuje. Porno tomu namołwja wón, ležownosć na městnosć měra a zetkawanja wutwarić.
Original přepodał
Chmjelow (SN). Čestnohamtski stawiznar z Chmjelowa/Schmellwitz (Choćebuz) Frank Schreiber, je wčera Serbskemu institutej manuskript spisowaćelki Marjany Domaškojc z něhdźe 60 stronami přepodał. Při tym jedna so wo dźiwadłowu hru „Šwickojc pytaju źowku“. Wón je drohoćinku ze stron dalokeje swójby dóstał, dokelž bě jim znate, zo so wón ze serbskimi stawiznami zaběra. Marjana Domaškojc bě po Prěnjej swětowej wójnje kmótra syna swójby Thiemanojc, kotřiž maja hač do dźensnišeho zwisk k Schreiberecam.
Zawostajenstwo spisowaćelki Marjany Domaškojc (1872–1946) z Cazowa, kotrež chowa so w Serbskim kulturnym archiwje, je „jenož fragment“, zwěsći archiwarka dr. Annett Brězanec. A dale wona zwurazni: „Snadnuški kašćik wobjima horstku listow a literarne fragmenty. Wot dźiwadłoweje hry předležachu dotal jenož dwě rukopisnej stronje. Ćim wjetše je wjeselo, zo přepoda so nětko original dźiwadłoweje hry kaž tež list Domaškojc Minje Witkojc do archiwa.“
Prěni raz wozjewena bu hra „Šwickojc pytaju źowku“ w kulturnym časopisu „Łužica“ w lěće 1932. Jako kniha je w lěće 1936 wušła.
Jan Gólč
Wjesele nalěćo witali
Muski chór Delany a Malešanska swójbna trójka koncert wuhotowałoj
Malešecy (CRM/SN). Nalětni koncert muskeho chóra Delany z tudyšimi chowancami Witaj-pěstowarnje na zawčerawšej njedźeli njemóžeše so bohužel tak wotměć kaž planowany a w Serbskich Nowinach připowědźeny. Ale namaka so na zbožo wupuć a město pěstowarskich dźěći poskići Grafec trójka, su to mać Adela a dźowce Alma a Berta, nimale połhodźinski jara spodobny program z klawěrom a dwojimi huslemi, kiž dosć bohate připosłucharstwo z wjele respektom a dźakliwje přiwza. Je dźě swójba wosebje pod mjenom Trittmacher w cyłej Malešanskej wokolinje jako přewšo aktiwna znata.
Jurij Wanak
Jurij Šołta Nowowješćanski – horliwy Serb a bratr čěskich ...
Dóšła je zrudźaca powěsć, zo je Jurij Šołta-Nowowješćanski 89lětny zemrěł.
Wobstajnje je so Jurij Šołta za naš narod zasadźował. Hižo jako student slawistiki a pedagogiki w Lipsku bě wón městopředsyda Lipšćanskeje Sorabije. Na čole agilneje Nowowješćanskeje Domowinskeje skupiny skutkowaše dwaj lětdźesatkaj. Šěsć wólbnych periodow přisłušeše předsydstwu Kamjenskeje župy „Michał Hórnik“, pjeć lět bě čłon Zwjazkoweho předsydstwa Domowiny. Za zajimy swojich kolegow – serbskich wučerjow – zasadźowaše so 25 lět we wokrjesnym wjednistwje dźěłarniskeho zwjazka.
Tež w serbskim kulturnym žiwjenju so wón angažowaše. 25 lět je jako spěwar z chórom Lipa we Łužicy a susodnych krajach našu spěwnu kulturu šěrił. Pjeć lět běše předsyda tutoho spěwneho towarstwa a iniciěrowaše dostojne wopominanje 90. róčnicy załoženja chóra Lipa Serbska. Tehdom wudachu kasetu ze spěwami dźensnišeje Lipy kaž tež informaciske łopjeno a knižku wo chórje.
Publikum mjez druhim z hosćom markhrabje Gera
Mały Wjelkow (SN/bn). „Naš kraj – Unser Land“ rěka „performatiwna dźiwadłowa hra wo serbsko-němskim poměrje“, kotruž dohromady wosom lajskich hrajerkow a hrajerjow wčera w bywšej „serbskej jědźerni“ Małowjelkowskeje sotrownje prěni raz předstajichu. Scenarij běchu na zakładźe swójskich nazhonjenjow kaž tež złožujo so na woprašowanja a slědźenja na přikład Arnošta Muki a Cordule Ratajczakoweje sami spisali. Nastała je w běhu dweju lět inscenacija, wotbłyšćowaca aktualne podawki we Łužicy runje tak kaž historiske mězniki, kotrež „ambiwalentne zhladowanje Serbow na Němcow a nawopak kaž tež z toho rezultowace kompleksne prašenje za swójskej identitu do dźensnišeho wobwliwuja“. Publikum je aktiwnje do hry zapřijaty. Tak stachu so něhdźe 50 wopytowarjow mjez druhim z wobdźělnikami krawneje hosćiny markhrabje Gera; tezy „Serbja su indigeny lud“ mnozy njepřihłosowachu, prjedy hač so jednotliwy přihladowar wopraša, što tele wopřijeće scyła woznamjenja.
Basnje Serbam a přełožk „Vodník“ předstajili
Budyšin (SN/bn). Pod nadpismom „Krajina wutroby – basnje wo Serbach“ staj Smolerjec kniharnja a čěske Towarstwo přećelow Serbow (SPL) wčera dwójnu knižnu prezentaciju w Budyšinje wuhotowałoj. Najprjedy předstaji Milan Hrabal něhdźe 50 zajimcam w kopatym połnym předawanišću swoju nowu zběrku poezije „Domluvená šifra“, wopřijimacu 40 mjez druhim Benediktej Dyrlichej, Hance Krawcec a Benej Budarjej wěnowanych basnjow. Na to čitaše Ondřej Šrámek wurězk ze swojeho přełožka libreta spěwohry „Wodźan“ Handrija Dučmana, wudateho runja Hrabalowej zběrce jako publikacija rjadu „Łužickosrbská poezije“.
