Puigdemont dale faktor mocy

srjeda, 02. awgusta 2023 spisane wot:

Z katalanskeho wida na wuslědki wólbow španiskeho parlamenta

Do njedawneje wólby parlamenta w Španiskej je ministerski prezident Pedro Sánchez (PSOE, socialistiska dźěłaćerska strona) warnował, zo móhł PP, konserwatiwna resp. křesćansko-demokratiska strona, hromadźe z „Vox“ (hłós, prawicarskopopulistiska strona) knježerstwo přewzać. „Vox“ je skeptisce napřećo EU nastajeny a wotpokazuje prawa awtonomije regionow. Dotalny nawoda opozicije Alberto Núñez Feijóo (PP) je drje wólby dobył, ale 136 mandatow PP plus 33 zapósłancow VOX plus zastupjerjej regionalneju stron su wšo dohromady 171. Za wjetšinu a z tym tworjenje noweho knježerstwa by Feijóo 176 městnow w par­lamenće trjebał, połojcu dotal 350 za­pósłancow plus jedyn mandat. Tola tež „lěwy“ blok ma jenož 172 zapósłancow, mjez nimi 122 zastupjerjow PSOE.

„Łužica moja lubosć“

srjeda, 02. awgusta 2023 spisane wot:

W juniju 2023 wuńdźe w měsće Bogatynia dalša kniha znateje pólskeje awtorki Haliny Barań ze serbskej tematiku, mjenujcy biografiska powědka wo ­Janje Arnošće Smolerju na dobrych 200 stronach. 19. junija wotmě so w tamnišej Bibliotece publicznej (zjawna bibliotka) před něhdźe 50 zajimcami knižna premjera, na kotrejž wobdźělichu so – nimo měšćanosty Bogatynje Wojciecha Dobrołowicza – tež někotři hosćo z Budyšina. Dokumentujemy tule narěč literarneho stawiznarja prof. Dietricha Šołty w serbskim přeložku.

„Jasny rozrost“

srjeda, 02. awgusta 2023 spisane wot:

Budyšin (SN/bn). Němsko-Serbske ludowe dźiwadło je w hrajnej dobje 2022/2023 dohromady něhdźe 124 000 wopytowarjow na cyłkownje 836 zarjadowanjach zličiło. Najwjace přihladowarjow přiwabi minjenu njedźelu zakónčene Budyske lěćne dźiwadło. Inscenaciju „The Addams Family“, kotruž pokazachu 35 króć na dworje hrodu, wobhlada sej něhdźe 34 000 zajimcow; dohromady 30 předstajenjow 4. dźiwadłoweje zahrody wopyta wjace hač 1 800 a 17. Budyske filmowe nocy na hrodźe něhdźe 660 ludźi. Najwoblubowaniša produkcija zwonka dźiwadłoweho lěća bě hra „Räuber ­Hotzenplotz und die Mondrakete“ z ně­hdźe 8 000 přihladowarjemi, najčasćišo hrata inscenacija bě klankodźiwadło „7 Geißlein“ ze 46 předstajenjemi, na kotrych zličichu wjace hač 3 600 zajimcow. Serbske poskitki přiwabichu cyłkownje něhdźe 7 000 hosći (SN rozprawjachu).

„Wopytowarske ličby su nimale niwow časa do korony docpěli. Jasny rozrost wo něhdźe 40 procentow wo tym swědči, zo je dźiwadło wobydlerjam regiona wažne. Smy přewšo wužadowacu hrajnu dobu dźakowano hoberskemu angažementej cyłeho ansambla zmištrowali“, intendant NSLDź Lutz Hillmann zjima.

Ličby a wužadowanja

srjeda, 02. awgusta 2023 spisane wot:
„Ličby njełža“ rady rěka, interpretuje-li so statistika. Hladajo na tysacy wopyto­warjow na sta zarjadowanjach, kajkež je Němsko-Serbske ludowe dźiwadło w mjez­tym minjenej hrajnej dobje wuhotowało, njehodźi so facitej intendanta Lutza Hillmanna přewjele znapřećiwjeć. Spektakl pod hołym njebjom na Budyskim Hrodźe je z přihladowarskim wućežowanjom 95 procentow nadal z publikumowym magnetom; přerěznje 2,3 eventow wob dźeń – inkluziwnje kóncow tydźenja a zdźěla ducy daloko za łužiskimi mjezami – su personalej wužadanje, kajkež bu wospjet na kedźbyhódne wašnje zmištrowane. Ćim wjetša tuž chwalba za nadawki, kotrež dźiwadłownicy na přikład lajske cyłki podpěrujo přidatnje wukonjeja. Ćim wjetši tuž strach, wurostowacy z wuprajenjow wěstych „alternatiwnych“ a přiběrajcy ­panisce postupowacych „křesćansko­demokratiskich“ lokalnych politikarjow nastupajo přichodne financowanje kulturnišćow. Bosćan Nawka

K. A. Mosak-Kłosopólski

srjeda, 02. awgusta 2023 spisane wot:
31. pražnika před 125 lětami zemrě w Małej Swóńcy (Klein-Schweidnitz) pola Lubija justicny radźićel a rěčnik Korla Awgust Mosak-Kłosopólski. Jako syn kublerja a herbskeho sudnika narodźi so wón 7. meje 1820. Wón znowa załoži w Budyšinje towarstwo gymnaziastow Societas Slavica Budissinensis. W Lipsku studowaše prawnistwo, bě jurist a rěčnik pola Lubijskeho sudnistwa. Kupi sej knježi dwór w Małej Swóńcy. Nětko mjenowaše so kaž dźěd Mosak-Kłosopólski (Mosig von Aehrensfeld). W nekrologu za njeho rěkaše: „Jako wuznamny prawiznik zdoby sej sławne mjeno. Zakitowaše Serbow, serbski lud a jeho nawodow z wótrymi słowami a pjerom w zjawnosći, tak fararja Imiša-Hodźijskeho před kejžorskim sudnistwom w Lipsku přećiwo zasudźenju panslawizma dla. Maćicu Serbsku bě sobu załožił, před sudnistwom přećiwo zasudźenju zakitował, financnje podpěrał a 1889 bu čestny Maćicar. Njeboćički je swój narod swěrnje lubował a škitał.“ Jako student je 1842 w Lipsku Słowjanske towarstwo załožił a Šafarikowe dźěło „Słowjanske starožitnosće“ 1844 z čěšćiny do němčiny přełožił.

Čehodla serbske mjeno nima?

srjeda, 02. awgusta 2023 spisane wot:

Budyšin (SN/MiR). So z filmowanjom zaběrać je něšto, štož dźěći, młodostnych a dorosćenych puta, wosebje hdyž su zajimy zwjazane z praktiskim zaměrom. Tajki slěduje projekt towarstwa Wuchodna Sakska změni z.t. „Sym hižo dlěje wo tym rozmyslował, z kotreje přičiny nima wjes Schwosdorf, njedaloko Kamjenca, w kotrejž bydlu, serbske mjeno. Susodne wsy pak to maja, serbske a němske mjeno“, powěda čłon towarstwa Ronny ­Böhme. To je jeho k tomu pohnuło ­projektowu ideju za krótkofilm naćisnyć a wo financielnu podpěru prosyć. Z financielnymi srědkami we wysokosći 2 500 eurow, kotrež je towarstwu Sakska kulturna załožba přewostajiła, je so njedawno skupina dźěći wot sydom do dwanaće lět w studiju LUCIJA, kotrež je w nošerstwje Serbskeho šulskeho towarstwa, z techniku filmowanja zaběrała. „To pak běše jenož jedyn wobłuk třidnjowskeho projekta“, praji tamniši projektowy koordinator, medijowy pedagoga a zamołwity za studijowu produkciju Michał Cyž. „Sym hólcam a holcam wědu wo filmowej technice sposrědkował a smy tež cyle praktisce dźěłali.

Zhorjelc (SN/bn). Lětsa štwórty raz na hrajnišćach w 14 wsach a městach cyłeje Łužicy wuhotowany dwutydźenski Łužiski festiwal – prěni króć w zamołwitosći nowowutworjeneje towaršnosće z wobmjezowanym rukowanjom samsneho mjena (SN rozprawjachu) – skići z dohromady 35 zarjadowanjemi wospjet wotměnjawy program, wopřijimacy na přikład koncerty, wustajeńcy, inscenacije dźiwadłow a baletow, čitanja a dźěłarnički. Zazběh twori sceniski koncert „Verdi – Zimmermann“ 25. awgusta w Choćebuzu, zwoprawdźeny mjez druhim wot Drježdźanskeje filharmonije, Čěskeho filharmoniskeho chóra Brno a dźiwadźelnika Rainera Süßmilcha. Argentinska wirtuozowka na křidle Martha Argerich chce publikum znowa wobkuzłać, tónraz w Ochranowje; jazzowe duwo Wollny & Parisien wustupi mjez druhim w Běłej Wodźe a dźiwadźelnica Claudia Michelsen čita w Budyšinje powědančka pólskeje, z Nobelowym mytom literatury wu­znamjenjeneje awtorki Olgi Tokarczuk.

Twarnišćo dwurěčnosć w měsće

wutora, 01. awgusta 2023 spisane wot:

Budyšin (SN/mb). Po tym zo njemóžachmy na plakaće za 18. tydźenje Budyskeho žonopa žane serbske słowčko wuhladać, smy so pola Turistiskeho towarstwa Budyšin wobhonili, kak wupada z dwurěčnosću. Předsyda Dietmar Stange, kiž je wšěm medijam wotpowědne informacije sposrědkował, chětř reagowaše. A tak změjeće nadźijomnje, hdyž wužiće poskitki wšelakich hosćencow wot přichodneho tydźenja hač do spočatka požnjenca (SN su rozprawjeli), jědźny lisćik z tutym dwurěčnym logom w rukomaj (hlej naprawo deleka).

Tola Turistiske towarstwo Budyšin ma tež festiwal w starym měsće na starosći, tule su woni hnydom eksternu pomoc nadešli a dwurěčny plakat zhotowili. Kaž hustodosć w našich kónčinach trjebaš pak za serbske pismiki dobrej wóčce ...

Carl Blechen

wutora, 01. awgusta 2023 spisane wot:
Wuznamny moler a pioněr realistiskeho molerstwa w Němskej w prěnjej połojcy 19. lětstotka Carl Blechen narodźi so 26. pražnika před 225 lětami w Choćebuzu. Jeho nan bě němski zastojnik a jeho mać Delnjoserbowka. Wuj bě serbski duchowny w Modłej. A dźěd bě serbski wjesny krawc. Blechen nawukny powołanje ­jako bankowy přistajeny. Wot lěta 1823 studowaše na wuměłstwowej akademiji w Berlinje, za čož bě jeho sławny architekt Karl Friedrich Schinkel poručił. Po lětnim molerskim studijowym pućowanju po Italskej powołachu jeho 1829 za profesora na Berlinskej wuměłstwowej akademiji. Jako moler wuznamjeni so Blechen přez dokładne wobkedźbowanje přirody a jeje pisanosće a krajinowe mólby. Wón sta so z wuznamnym spěchowarjom a pućrubarjom realistiskeho a impresionistiskeho molerstwa w Němskej, n. pr. „Błysk dyri“, wužiwajo tež nowe temy w swojim molerstwje. Najznaćiša je jeho mólba „Walcownja pola Neustadta-Eberswaldy“. Bě to prěnja wuznamna mólba wo industriji w Němskej. Blechen zemrě 23. pražnika 1840. W Choćebuskim wobwodźe spožči so po nim pomjenowane wuměłstwowe myto. Manfred Laduš

„Pisać a čitać to, štož druzy pisaja“, tak Milenka Rječcyna praji, „to je moja wěc. Jeli to njemóžu, mi něšto pobrachuje.“ Mjeztym wona dlěje hač 33 lět na polu žurnalistiskeho a zjawnostneho dźěła skutkuje. Před něšto tydźenjemi je so po krótkej přestawce do redakcije Serbskich Nowin nawróćiła.

nowostki LND