Jan Michał Haška

póndźela, 29. januara 2024 spisane wot:
27. wulkeho róžka 1854 zemrě na Budyskim tachantstwje farar a šolastikar Jan Michał Haška. Wón bě awtor wjacorych serbskich nabožnych spisow, kotrež w te­hdomnišim času katolscy Serbja rady čitachu. Jan Michał Haška bě 1847 mjez za­łožerjemi Maćicy Serbskeje a bě tež hač do smjerće z jeje wuběrkownikom. Narodźi so 13. požnjenca 1778 do žiwnosćerskeje swójby w Kulowje. Wón bě chowanc Praskeho Serbskeho seminara, wopyta tam gymnazij a studowaše potom na Karlowej uniwersiće filozofiju a teologiju. Jan Michał Haška bě jedyn z wjace hač sto měšnikow, kotřiž hač dotal z Kulowskeje wosady wuńdźechu. 22 lět bě z kapłanom, doniž njebu 1824 z wosadnym fararjom w Chrósćicach, hdźež dźesać lět spomóžnje skutkowaše. 1834 bu šolastikar a wot 1842 kantor na Budyskim tachantstwje. W swojim Budyskim času je tójšto serbskich nabožnych knižkow spisał kaž 1848 „Katechismus teje křesćianskeje katolskeje wučbe“ a „Swjate sćenja, lekciony ha epistle ...“, a zhromadnje z Budyskim wučerjom Adolfom Sommerom modlerski spěwnik „Jezusowa winica ...“. Kruće zakitowaše Haška stare katolske serbske pismo a jeho gramatiku po Kulowskej narěči.

21. wulkeho róžka před 50 lětami zemrě w Praze nahle w 74. žiwjenskim lěće serbski žurnalist, spisowaćel a přełožer Jurij Wićaz. Wón bu w jednorym rowje na ­Olšanskim pohrjebnišću, najwjetšim wotpočinku stolicy Čěskeje, pochowany. Njeboćički bě sam w Praze bydlił. Jeho bołharska žona bě jeho wopušćiła a dźěći njejstaj Wićazec mandźelskaj měłoj. Přećeljo Serbow z Prahi su jeho row hladali a zapłaćili. K jeho stotym posmjertnym narodninam 19. winowca 1999 bu narowny kamjeń poswjećeny. Narowny kamjeń ze spominanskej taflu su Domo­wina, Towarstwo čěskich nowinarjow a čěske Towarstwo za měr a čłowjeske prawa zapłaćili. Towarstwo čěskich pře­ćelow Łužiskich Serbow postara so wo to, zo so row Wićaza za wuznamne wosobiny postaji. Na wotkryće pomnika ­porěčeštaj Jurij­ Łušćanski za Maćicu Serbsku a Domowinu a Jiří Mudra za towarstwo pře­ćelow.

Michał Wincar

póndźela, 08. januara 2024 spisane wot:
4. wulkeho róžka 1854 narodźi so we Worklecach jako syn žiwnosćerja pozdźiši sławny braška Chróšćanskeje wosady Michał Wincar. Wón nawukny powołanje ćěsle a domjaceho rěznika a wukonješe je we wokolinje ródneje wsy. Jako rěznik přiswoji sej Michał Wincar pozdźišo tež wědu, zo móžeše jako wobhladowar mjasa po rězanju z wotpowědnej hamtskej dowolnosću w klóšterskich kónčinach Kamjenskeho wokrjesa skutkować. Po załoženju Chróšćanskeho muskeho chóra Jednota 1872 je aktiwnje w jeho towarstwje skutkował a spěwał. Najwjetše zasłužby za serbstwo wukonješe jako woblubowany a požadany braška Chróšćanskeje wosady. Přiswojił bě sej brašćenje pola braški Jana Jakuba Bryla (1842–1889) ze Stareje Cyhelnicy. Hač do lěta 1933 je na wjace hač 200 kwasach brašćił. Kwasarjow bě tež z lóštnymi serbskimi pěsničkami, kiž zaspěwa, zawjeselił. Wincarjowa mandźelska bě jako kwasna kucharka zhromadnje z mužom-brašku na kwasach dźěłała. Swójba kupi sej tež blida, stólcy, ławki, talerje, šalki a škleńcy, kotrež při potrjebje za kwasy wupožčowaše a sej tak něšto přidatnje zasłužeše. 21.

Arnošt Krygar

štwórtk, 28. decembera 2023 spisane wot:
Patoržicu 1923 zemrě w Budyšinje ewangelski farar na wotpočinku Arnošt Krygar. Dr. Ota Wićaz wo jeho zasłužbach pisaše: „W našich duchownych stawiznach pak změje wón přeco čestne mjeno jako naš prěni hymnologa a jako zawěsće hódny syn swojeho nana.“ Pochowany bu Arnošt Krygar w Poršicach, hdźež bě 28 lět z wosadnym fararjom. Narodźi so 18. žnjenca 1847 tohorunja w Poršicach, hdźež bě jeho nan Hendrich Awgust Krygar tohorunja z wosadnym duchownym. Po maturje w Budyšinje a studiju teologije w Lipsku bu Arnošt Krygar najprjedy domjacy wučer a wot 1874 do 1877 wučerješe na Budyskim krajnostawskim wučerskim seminarje. Po tym bě jako diakon w Kamjencu serbsce prědował. Šěsć lět bě farar w Budyšinku a po tym w Poršicach. W tutym času bě tři lěta z Michałom Domašku redaktor Misionskeho Posoła a zastupi do Maćicy Serbskeje. Jeho najwjetša zasłužba bě, zo je slědźenja nana za serbskimi ­kěrlušemi wuspěšnje dale wjedł: Arnošt Krygar je wjace hač 800 serbskich kěr­lušow w rukopisu zawostajenym dźěle „Serbska kěrlušowa konkordanca abo klučik k serbskim spěwarskim“ wopisał. Manfred Laduš

Arnošt Holan

srjeda, 13. decembera 2023 spisane wot:
12. hodownika 1948 zemrě w Budyšinje wučer, narodny prócowar a načolnik Sokoła Arnošt Holan. Wón bu na Budyskim Tuchorju pochowany. W Janecach so wón 29. hodownika 1882 do swójby žiwnosćerja narodźi. Po studiju na Krajnostawskim wučerskim seminarje w Budyšinje wučerješe najprjedy štyri lěta w Myšecach a potom 27 lět w Budyšinku. Hižo jako seminarist wožiwi sobu towarstwo Swoboda seminara a wobdźěli so jako delegat 13. oktobra 1912 we Wojerecach na załoženju Domowiny. 1918 zastupi do SPD. Po Nowemberskej rewoluciji podpěraše serbske narodne hibanje a fararja Božidara Dobruckeho w Budyšinku, z kotrymiž so spřećeli, wšako běštaj wobaj čłonaj SPD. Wjace hač lětdźesatk bě Holan ze starostom Poršičanskeje jednotki Łužiskeho Sokoła. Pisaše a pomhaše při wudawanju dźěćaceho časopisa „Raj“. Holan je tež pěsnił a za Serbske Nowiny pisał. Wot lěta 1923 bě wón čłon Maćicy Serbskeje a w jeje přirodospytnym wotdźělu aktiwny. Nacije jeho 1934 ze šulstwa wuhonjachu. Wón namaka 1937 přistajenje jako kantor w Budyšinku, Poršicach a Malešecach. Wot 1945 bě z šulskim direktorom w Poršicach. Manfred Laduš

Pawoł Fryco Broniš

wutora, 12. decembera 2023 spisane wot:
11. hodownika 1898 zemrě w Choćebuzu delnjoserbski farar a narodny prócowar Pawoł Fryco Broniš. Wón bě wot lěta 1873 hač do smjerće archidiakon serbskeje cyrkwje w bywšim klóštrje delnjołužiskeje metropole. Narodźi so 9. smažnika 1830 jako syn serbskeho fararja w Jasenje. Po studiju teologije w Berlinje započa swoju cyrkwinsku słužbu 1855 w Picnju jako diakon. Štyri lěta po tym bu w Lutolu blisko Choćebuza jako farar zapokazany. Najdlěši čas fararješe potom w Choćebuzu. Jako student a diakon w Picnju basnješe a přełoži Johanna Wolfganga Goethowu baladu „Der Erlenkönig“ do delnjoserbskeje rěče. W Lutolu přełoži z dalšimi duchownymi bibliju do delnjoserbšćiny. W Choćebuskim času bě Pawoł Fryco Broniš wosebje aktiwny, wuda 1876 „Kjarliže k spěwanju“ a spisa „Na šesty maj“. Wón bě předsyda Towarstwa serbskich stu­dentow. 1880 załoži sobu delnjoserbsku Maśicu Serbsku a bě čłon jeje předsydstwa. Na Choćebuskim gymnaziju wuwučowaše něšto lět serbšćinu, doniž pruske kultusowe ministerstwo serbsku wučbu njezakaza. Wón žadaše sej w zjawnosći a před statnymi institucijemi nałožowanje serbskeje rěče.

Karlo Nowak

štwórtk, 30. nowembera 2023 spisane wot:
28. nazymnika 1873 narodźi so w Lěskej blisko Złeho Komorowa wučer a wuměłski moler Karlo Nowak jako syn serbskeho žiwnosćerja. Po wopyće gymnazija studowaše na wučerskim wustawje w Starej Darbni (Altdöbern). Wot lěta 1891 wučerješe Nowak we wšelakich šulach w Delnjej Łužicy a we wuchodnej Braniborskej hač do 1943. Mjeztym studowaše wón w Berlinje a Kasselu štyri lěta wuměłstwo a bě potom wučer rysowanja na gymnazijomaj w Krosynje (Crossen) a najdlěje w Choćebuzu, hdźež poda so 1943 na wuměnk. Hižo na swojim prěnim wučerskim městnje zaběraše so z rysowanjom a molowanjom. Hłownje molowaše Karlo Nowak akwarele delnjołužiskeje přirody, wsow a ćicheje holanskeje krajinje. Wot lěta 1923 hač do 1936 buchu jeho mólby a rysowanki na wjacorych wustajeńcach w Choćebuzu widźeć, hdźež bě připóznata wosobina jako wuměłc a wučer. Na wuměnku bě dale wuměłsce jara produktiwny. Po załoženju ­Koła serbskich molerjow 1948 wabi jeho Měrćin Nowak-Njechorński za čłona a wěnowaše molerjej wjacore dlěše nowinske přinoški. Z priwatnych přičin přesydli so Karlo Nowak 1955 do Hannovera, hdźež 24. apryla 1959 zemrě. Manfred Laduš

Bjarnat Krawc

wutora, 28. nowembera 2023 spisane wot:

25. nazymnika 1948 zemrě w čěskim Varnsdorfje serbski narodny wuměłc, mišter serbskeje hudźby a wučer Bjarnat Krawc. Wón bě so ze swójbu w nazymniku 1945 do čěskeho namjezneho města přesydlił, hdźež běchu jim přećeljo bydlenje poskićili. Při bombardowanju Drježdźan 13. februara 1945 bu Krawcec bydlenje a jeho archiw kompozicijow zničenej.

Na kromje Varnsdorfa bu sławny hudźbnik w swójbnym rowje pochowany. Jeho mandźelska Alma bě hižo lěto do njeho tule pochowana. Pozdźišo namakaštej tež jeho dźowce, dźiwadłowa spěwarka Marka Krawcec-Rawpowa 1947 a młódša, grafikarka Hanka Krawcec 1990 tule swój wěčny wotpočink.

Talentowana basnica

pjatk, 03. nowembera 2023 spisane wot:

Minjenu srjedu sym sćicha spominała ­na njeboh basnicu Marju Krawcec, kotraž bě so tón dźeń před 75 lětami we Worklecach narodźiła do chěžkarskeho domu w Smječkecach. Marja wotrosće pola dźěda, do šule chodźeše we Worklecach. Po tym studowaše na Serbskim wučerskim wustawje w Budyšinje a bě wot 1969 do 1978 wučerka serbšćiny w Ralbicach. Listuješ-li we wudaćach Noweje doby kónc 1960tych lět abo w zběrce „Kusk wuznaća“ (1977), storčiš na jeje prěnje basnje. Tehdy sta so Marja z čłonku Róžeńčan kružka pisacych a Kružka młodych w Kole spisowaćelow. Wot 1978 do 1980 absolwowaše młoda talentowana wučerka-basnica studij na Lipšćanskim Literarnym instituće „Johannes R. Becher“, po nim zaso w Ralbicach wučerješe. Jeje prěnička, zběrka basnjow „kraj před špihelom“, wuńdźe 1981, druha zběrka z titlom „bosy přez šćernišćo“ 1986. Marja měješe mjeztym připóznate městno jako awtorka w krajinje noweje serbskeje literatury. Po dalšim studiju na Lipšćanskim literarnym instituće 1988/89 skutkowaše hač do lěta 1995 jako regionalna rěčnica Domowinskeje župy „Michał Hórnik“, po tym jako swobodna sobudźěła­ćerka a přistajena w Serbskim rozhłosu.

Pawoł Šenkar

pjatk, 13. oktobera 2023 spisane wot:
12. winowca 1948 zemrě prěni serbski brigadnik Pawoł Šenkar nahle w ródnych Serbskich Pazlicach a bu na Njebjelčanskim kěrchowje pochowany. W Serbskich Pazlicach bě so wón 1. nalětnika 1925 do žiwnosćerskeje swójby narodźił. Po šuli sta so wón z dźěłaćerjom a w lětomaj 1947 do 1948 bě sekretar Serbskeje młodźiny w Kamjenskej župje „Michał Hórnik“ a z prěnim brigadnikom. Spočatk lěta 1948 nawjedowaše prěnje tydźenske dobrowólne brigadowanje serbskich młodostnych swojeje ródneje wsy w Budyšinje, hdźež woni rozwaliny něhdyšeje Lessingoweje šule zrumowachu a z wozyčkami wotwjezechu. Ta pomhaše połožić zakład za nastaće noweho Serbskeho domu. Serbskopazličanska młodźinska brigada zahaji pod nawodom Pawoła Šenkarja tak akciju „Natwarimy Serbskim dom“. Na wuchodnej stronje 1956 poswjećeneho Serbskeho domu nad bywšim zachodom do něhdyšeje kofejownje dopomina pěskowcowa plastika w jeho wulkosći na brigadnika Pawoła Šenkarja jako symbol za wšěch dobrowólnych twarcow Serbskeho domu.

nowostki LND