Pjeć mortwych při zražce lětadła

wutora, 18. julija 2023 spisane wot:
Waršawa (dpa/SN). Při zražce małeho lětadła w Pólskej je pjeć ludźi žiwjenje přisadźiło. Pjeć dalšich so zrani, rěčnica wohnjoweje wobory zdźěli. Mašina typa Cesna 208 bě při přizemjenju na sportowym lětanišću Chrcynnje 40 kilometrow sewjernje Waršawy do hale za lětadła zrazyła. Tam bě sej runje skupina ludźi před njewjedrom wućeknyła. Štyrjo z nich při zražce zemrěchu, tež jedyn z pilotow bu morjeny. „Bohužel njeje hala ludźom škit skićiła, za kotrymž su w njewjedrje pytali“, rěčnica rjekny. Zamołwići z toho wuchadźeja, zo jedna so wo njezbožo.

Putin hrozy Ukrainje z wjećbu

wutora, 18. julija 2023 spisane wot:

Moskwa (dpa/SN). Dźeń po rozbuchnjenju na Krimskim mosće je Ruska po swójskich wuprajenjach njedaloko přiswojeneje ukrainskeje połkupy dalši wulki nadpad trutow wotwobarała. Cyłkownje 28 njewobsadźenych lětacych ukrainskich objektow su minjenju nóc wottřělili abo jich planowanu čaru w powětře změnili, zakitowanske ministerstwo w Moskwje zdźěla. Njewotwisne přepruwowanje tutych informacijow njeje móže. Pječa njeje so při nalětach nichtó zranił. Ruski prezident Wladimir Putin je Ukrainje z wjećbu za nalěty hrozył. „Wězo Ruska na to wotpowědnje wotmołwi“, wón rjekny. W zakitowanskim ministerstwje tuchwilu wotpowědne namjety přihotuja. Putin sej žada, wěstotne naprawy za móst na Krimsku połkupu zwyšić.

Po informacijach britiskeje tajneje słužby ukrainska armeja dale spyta, ze swojej ofensiwu ruske jednotki na juhu kraja wróćo stłóčić. Dotal so ruske mocy tomu wobaraja, byrnjež pod špatnym zastaranjom z municiju ćerpjeli. Wobě stronje njestej wjetše wuspěchi docpěłoj.

Hladanje ludźi dale a dróše

wutora, 18. julija 2023 spisane wot:

Zwjazk narunanskich kasow žada sej dołhodobne rozrisanje

Berlin (dpa/SN). Hladanje w starownjach je dale a dróše. Připłatki ze swójskeje kapsy hladanja potrěbnych a jich swójbnych su hišće raz jasnje přiběrali. Tole je zwjazk narunanskich chorobnych kasow 1. julija w přepytowanju zwěsćił. Prěnje lěto w starowni dyrbjachu wobydlerjo w cyłoněmskim přerězku 2 548 eurow zapłaćić – 348 eurow wjace hač srjedź lěta 2022. Poćežowanje ludźi tak najebać mjeztym zawjedźenych pomocnych připłatkow dale přiběra. Při tym so wyše mzdy za nuznje trěbne hladarki a hladarjow wuskutkuja. Tole tež wudawki za přebywanje, jědź a napoje su dale rozrostli.

W mjenowanej sumje je swójski podźěl za ryzy hladanje zapřijaty. Přetož hladanske zawěsćenje přewozmje – hinak hač chorobne zawěsćenje – jenož dźěl kóštow. Za wobydlerjow starownjow přińdu potom hišće wudawki za přebywanje, zastaranje a inwesticije domu k tomu. Bjez pomocnych připłatkow by kóždy wobydler měsačnje 2 610 eurow płaćić dyrbjał. Jeničce swójski podźěl za hladanje je w běhu dwanaće měsacow wo 281 na 1 245 eurow wob měsac rozrostł.

Zwada wo wučbje němčiny

wutora, 18. julija 2023 spisane wot:
Waršawa (dpa/SN). „Wróćće dźěćom jich rěč“ – z tajkimi plakatami protestuja přiwisnicy němskeje mjeńšiny w Pólskej přećiwo planam tamnišeho knježerstwa, mnóstwo hodźinow němčiny na pólskich šulach redukować. W februarje 2022 bě konserwatiwne knježerstwo strony PiS wobzamknyło tydźenske hodźiny wot třoch na jednu redukować. Wopodstatniło je knježerstwo rozsud z tym, zo němske knježerstwo pólšćinu na němskich šulach njespěchuje. Wot skrótšenjow su dohromady někak 53 000 šulerkow a šulerjow potrjechenych, praji Rafał Bartek wot zwjazka němskeje mjeńšiny. Tež rozmołwy z pólskim ministrom za kubłanje, Przemsysławom Czarnekom, wo wonej temje běchu bjez wuspěcha. Na twitteru pokazowaše wón na to, zo inwestuje pólske knježerstwo lětnje 27 milionow eurow do wučby němčiny. „Byšće-li znajmjeńša spytali swojich němskich staćanow wo tym přeswědčić, zo njeje prawje pólskich staćanow diskriminować, potom sym zwólniwy, dalše kroki hić“, pisa wón dale. Pólske knježerstwo wupraja so před wólbami w nazymje přiběrajcy antiněmsce.

To a tamne (18.07.23)

wutora, 18. julija 2023 spisane wot:

Mysteriozna namakanka na pobrjoze sewjernje awstralskeho města Perth fachowcow zaběra. Jedna so wo cylindriske sudobjo z lochkich wuhlowych nitkow, nimale tři metry wysoke a 2,5 metrow šěroke, medije rozprawjeja. Prěnja kontrola je wunjesła, zo njejsu ludźo wohroženi. Awstralska swětnišćowa agentura je sej wěsta, zo móhł objekt kanister rakety być. Nětko prašeja so mjezynarodnych partnerow, komu móhł nastroj słušeć.

Wokoło stać, sedźeć abo samo ležeć je w centrumje zapadno francoskeho města Angoulême wotnětka zakazane – znajmjeńša tam, hdźež móhło to druhich wobćežować. Wosebje alkoholizowane a harowace skupiny chce město tak wuhnać. Štóž zakaz njedodźerži, dyrbi z pokutu ličić. Njeje to naprawa přećiwo prošerjam, zdźěla město, kotrež je kóždolětnje zaměr mnohich turistow.

Kardinalojo nominowani

póndźela, 17. julija 2023 spisane wot:

Vatikan (B/SN). 21 nowych kandidatow, kotrychž 30. septembra do zastojnstwa kardinala zapokazaja, bu we Vatikanje nominowanych. Mjez nimi su nawodźa wažnych biskopstwow a zasłužbni diplomaća, tež z Hongkonga. 18 z nich by so tuchwilu na wólbje bamža wobdźělić móhło, dokelž su młódši hač 80 lět.

Praktiske pokiwy

Berlin (B/SN). Po měnjenju němskeho psychologi Rolfa Schmiela podawa biblija wjele politiskich pokiwow, kak hodźi so žiwjenje lěpje zmištrować. Lubosć k blišemu kaž tež wodawanje a zrozumjenje za druheho su wažny zakład do­stojneho žiwjenja. „Dobre psychologiske knihi bazuja k 80 procentam na křesćanskich hódnotach“, wón podšmórnje.

Z nowymi zaměrami

Vatikan (B/SN). Přichodny prefekt wučby wěry, argentinski arcybiskop Victor Fernández, ma nadawk, bamža a biskopow při wozjewjenju ewangelija po cyłym swěće podpěrać. 60lětny Fernández stanje so srjedź septembra ze šefom vatikanskeho centralneho zarjada romsko-katolskeje cyrkwje. Fernández chce wote­wrjeny dialog znutřka a zwonka cyrkwje spěcho­wać a wjace cyrkwinskich zastojnstwow žonam zmóžnić.

Nawróćić so

Wjerškowe zetkanje w Brüsselu

póndźela, 17. julija 2023 spisane wot:

Brüssel (dpa/SN). Statni a knježerstwowi šefojo čłonskich krajow EU su so dźensa w Brüsselu ze zjednoćenstwom łaćonskoameriskich a karibiskich krajow (Celac) na dwaj dnjej trajacy wjeršk zešli. Je to mjeztym třeći króć, zo so zastupnicy 60 krajow w tutym wobłuku zetkawaja. W srjedźišću steja jednanja wo planowane zrěčenje wo swobodnym wikowanju mjez EU a łaćonskej Ameriku. Tam so boja, zo móhła EU krajam južnoameriskeho kontinenta swoju wolu nanuzować.

Strašne poměry w hladarnjach

Bukarest (dpa/SN). Po wumjetowanjach ćežkich namócnosćow přećiwo starym ludźom w priwatnych hladarnjach we Voluntari pola Bukaresta dla je rumunska ministerka za swójby Gabriela Firea, wotstupiła. Tež minister za dźěło Marius-Constantin Budai je swoje zastojnstwo złožił. Při raciji w hladarnjach su 98 wobydlerjow do chorownje dowjezli, zdźěla z wočinjenymi ranami. Z ludźimi běchu „nječłowjesce“ wobchadźeli, jich k dźěłu nuzowali a pře mało k jědźi dawali.

Detonacija na mosće

Masiwne zliwki, zapławjenja a zesuwanja zemje su sej w Južnej Koreji znajmjeńša 40 smjertnych woporow žadali. Pomocnicy dyrbjachu wjace hač 10 000 wobydlerjow ewakuować. W centralnokorejskim měsće Osong su 15 zatepjenych ludźi z awtow wućahnyli, kotřiž njemóžachu so z časom před wodu wuchować. Wosebje wukubłane psy pytaja za zasypanymi. Foto: dpa/Xinhua

Röttgen: Putin wudrěwar

póndźela, 17. julija 2023 spisane wot:

Berlin (dpa/SN). Wonkowny politikar CDU Norbert Röttgen je ruskemu prezidentej Wladimirej Putinej hladajo na móžny kónc zrěčenja wo dodawanju ukrainskeho žita wudrěwanje wumjetował. „Wón bjerje hłód tradacych ludźi w Africe za zastajencow, zo by sej wot zapada politiski wukupny pjenjez wudrěł“, rjekny Röttgen dźensa w rozhłosu. Nětko so to wospjetuje, štož je Putin hižo loni činił, Röttgen rjekny. „To je wón blokadu ukrainskich mórskich přistawow tež w poslednjej mjeńšinje skónčił.“

Nimale lěto po wotzamknjenju zrěčenja wo dodawanju ukrainskeho žita, kotrež dźensa wječor w 23 hodź. wuběži, njedyrbjeli-li so tola hišće dojednać. Z dojednanjom bě Ukrainje móžno, dźěl hoberskich składow žita najebać mórsku blokadu ze stron Ruskeje eksportować. Tole bě předewšěm na dobro Afriki, hdźež žito nuznje za zežiwjenje trjebaja.

Mjenje operacijow w chorownjach

póndźela, 17. julija 2023 spisane wot:
Berlin (dpa/SN). Nawoda zwjazka kasowych lěkarjow Andreas Gassen sej žada, ličbu operacijow w chorownjach jasnje znižić a město toho móžnosće ambulantneho lěkowanja rozšěrić. „Mamy dale přewjele stacionarnych lěkowanjow w Němskej. Wot něhdźe 16 milionow operacijow móhli tři do štyri ambulantnje přewjesć, potajkim tež wot zasydlenych lěkarjow“, rjekny Gassen nowinarjam. Jako přikłady mjenuje wón operacije słabiny (Leisten) a zhibadłow. To by kóšty lutowało a strach natyknjenja ludźi ze strašnymi bakterijemi w klinice znižiło.

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND