Obama rěči w Berlinje

srjeda, 03. meje 2023 spisane wot:
Berlin (dpa/SN). Bywši prezident USA ­Barak Obama chcyše so dźensa wječor w Berlinje přihladowarjam prezentować. Planowana je narěč 61lětneho w hali na Wuchodnym dwórnišću ze 17 000 městnami k sedźenju. Jako moderator předwidźany je žurnalist Klaas Heufer-Umlauf. Při tym chcyše Obama „Poselstwo pozitiwneho a trajaceho přewróta“ wozjewić. Zastupne lisćiki su za płaćiznu mjez 61 a 550 eurow předawali. Obama bě mjez 2009 a 2017 prezident USA. We wólbnym boju bě wón w Berlinje při Stołpje dobyća před 200 000 ludźimi rěčał, jako prezident 2013 před Braniborskimi wrotami.

Štó smy?

srjeda, 03. meje 2023 spisane wot:
Berlin (SN). Wot 15. do 18. junija přeprošatej Delnjoněmski kaž tež Mjeńšinowy sekretariat wšitkich zajimcow ze štyrjoch awtochtonych narodnych mjeńšin Němskeje kaž tež rěčnikow delnjoněmčiny w starobje 18 do 35 lět na program k mjezsobnej wuměnje do Berlina. Hłowny zmysł zetkanja je „wjace wo tamnych skupinach a wo móžnosćach politiskeho wliwa w zmysle mjeńšiny na zwjazkowej runinje zhonić a mjezsobne syće wutworić“. Do štyrjoch w Němskej připóznatych awtochtonych narodnych mjeńšin a ludowych skupin słušeja: mjeńšina Danow, ­ludowa skupina Frizow, němscy Sintojo a Romojo a Łužiscy Serbja. Delnjoněmski a Mjeńšinowy sekretariat planujetej mjez druhim zetkanja a rozmołwy z politikarjemi a akterami mjeńšinoweje politiki kaž tež wjacore dźěłarnički. Tak zaběraja so wobdźělnicy z prašenjemi kaž: Štó smy? Kak chcemy w zjawnosći wustupować? Kotre aspekty swojeje identity chcemy pokazać? W čim wobsteji přisłušnosć k narodnej mjeńšinje abo ludowej sku­pinje za mnje wosobinsce? Přizjewjenja a prašenja móžeće hač do 14. meje pod: zapodać.

To a tamne (03.05.23)

srjeda, 03. meje 2023 spisane wot:

„Dźeń rybičkaceje całty“ woswjeća ­přichodny kónc tydźenja – mjeztym 13. króć – na sewjeru Němskeje. Podłu Baltiskeho morja planuja wustupy shanty-chórow, kolesowarske jězby, originalnu hudźbu, dźěćace programy a akcije nadróžnych wuměłcow. Tež w Hamburgu chcedźa pomórskej kulinariskej chłóšćence česć wopokazać. Prěni króć přihotuja zarjadowanja na Dnju rybičkoweje całty tež nad Sewjernym morjom.

Chrobłe worakawstwo je sej student wuměłstwa w Južnej Koreji dowolił: Wón hrabny sej z instalacije italskeho wuměłca Maurizija Cattelana w stolicy Seoulu bananu, zo by ju nablaku zjědł. Na wideju je widźeć, kak młody muž přilěpjenu bananu wottorhnje, ju woběli a zjě. Po tym běliznu zaso přilěpi. Spočatnje student rjekny, zo bě prosće hłódny, dokelž njebě snědał, pozdźišo rěčeše wo „akciji“.

Přećiwo patriarchatej

wutora, 02. meje 2023 spisane wot:

Wiesbaden (B/SN). Předsydka Zwjazka němskeje katolskeje młodźiny (BDKJ) ze 660 000 čłonami, Daniela Hottenbacher, je sej na třidnjowskim antipatriarchatskim wuradźowanju žadała, zo „dyrbimy přećiwo seksizmej a diskriminaciji wojować a so wo to starać, zo móža so wšitcy njewotwisnje wot splaha swobodnje wuwiwać“.

Žony a lajkojo w cyrkwi

Vatikan (B/SN). Bamž Franciskus je so za „integraciju žonow“ w cyrkwi a towarš­­nosći wuprajił. Po jeho měnjenju měli so kompetenca a sylnosće muži a žonow zjednoćić. Mužojo a žony, kiž wukonjeja wažne nadawki w cyrkwi bjez swjećizny, su w cyrkwinskej słužbje lajkow dale njeparujomne.

Zawostajenstwo Benedikta XVI.

Rom (B/SN). Bamž Benedikt XVI. je italskemu biskopstwu Velletri-Segni, kotrež bě za njeho nowa domizna, 20 000 eurow wotkazał. Wukonjer testamenta, Georg Gänswein, zdźěli, zo je najwjetši dźěl zawo­stajenstwa přešoł do Instituta bamža Benedikta XVI. Dalše wažne dokumenty chowaja so w tajnym bamžowskim archiwje. Gänswein sam je taber­nakl a drjewjany křiž zdźědźił.

Pontifeks wopyta domiznu

Infineon: Wutwar zahajeny

wutora, 02. meje 2023 spisane wot:

Drježdźany (dpa/SN). Elektroniski koncern Infineon je dźensa wutwar swojeje twornje w Drježdźanach zahajił. Na ceremoniju prěnjeho zarywa wočakowachu nimo prezidentki komisije EU Ursule von der Leyen tež zwjazkoweho kanclera Olafa Scholza (SPD). Tak mjenowana Smart Power ma lěta 2026 dokónčena być. Infineon chce pjeć miliardow eurow do produkcije połwodźakow (Halbleiter) inwestować. Při tym ma hač do tysac nowych dźěłowych městnow nastać.

Palmer pola Zelenych wustupił

Berlin (dpa/SN). Wyši měšćanosta Tübingena Boris Palmer je ze strony Zelenych wustupił. Do toho bě wón připowědźił, zo chcył wo dalšim čłonstwje w stronje rozmyslować. Kónc tydźenja bě k dis­kusijam wokoło wuprajenjow Palmera w Frankfurće nad Mohanom dóšło, hdźež bě so wón z demonstrantami nasadźał. Tući běchu jeho nadběhowali. Palmer bě minjeny čas stajnje zaso z dwělomnymi wuprajenjemi iritacije zbudźił.

Warnuje před blokadu USA

Najwjetšu paradu parnikow po wšěm swěće su wobydlerjo a hosćo Drježdźan wčera zaso dožiwić směli. Na wšě dźewjeć ­parnikow a dwě motorskej łódźi je so před historiskej kulisu sakskeje krajneje stolicy hač do Pillnitza a zaso wróćo symbolisce na puć do noweje sezony podało. Sobujěducy na parnikach běchu Drježdźanjenjo a hosćo ze wšeho swěta. Syła ludźi podłu ­Łobja ­jónkrótnu inscenaciju sćěhowaše. Wobdźěleny bě z „Diesbar“ tež najstarši parnik swěta. Foto: Jürgen Männel

Wuradźujawo klimje

wutora, 02. meje 2023 spisane wot:
Berlin. (dpa/SN) Wot dźensnišeho wuradźuja zastupjerjo něhdźe 40 krajow w Berlinje na tak mjenowanym „Petersbergskim klimowym dialogu“. Z lěta 2010 schadźuja so mjezynarodni partnerojo w Berlinje. Předsydstwo dialoga ma wonkowna ministerka Annalena Baerbock (Zeleni). Witanske słowa generalneho sekretara UN, Antónia Gutterresa, tohorunja wočakuja. Zwjazkowy kancler Olaf Scholz (SPD) je tež swoju přitomnosć na zetkanju připowědźił. Konferenca je zdobom přihot na lětušu swětowu klimowu konferencu, kotraž wotměje so w emiraće Dubai. Z wida zwjazkoweho knježerstwa je tuta konferenca „centralny krok, zo njeby swět 1,5-stopnjowu – mjezu překročił.“ Hač so tutón cil woprawdźe spjelni, na tym mnozy ­fachowcy na přikład Rada za swětowu ­klimu (IPCC) dwěluja. Samo z raznišimi naprawami tute zaměry pječa wo lěta překroča.

Nowe blokady do zetkanja

wutora, 02. meje 2023 spisane wot:
Berlin (dpa/SN). Do zetkanja ze zwjazkowym wobchadnym ministrom Volkerom Wissingom (FDP) su aktiwisća klimoweje skupiny Poslednja generacija znowa wjacore dróhi w Berlinje blokowali. Policija rěčeše wo wjace hač 20 akcijach po cyłym měsće. Potrjechene su wjacore awtodróhi a wažne křižowanišća. W běhu dnja chcychu so aktiwisća z Wissingom zetkać. Tón bě dźensa rano hišće raz po­twjerdźił, zo nima „žane zrozumjenje za chłostajomne njeskutki“. Protesty aktiwistow w stolicy traja wot 19. apryla.

Hrozy Ukrainje přesłapjenje?

wutora, 02. meje 2023 spisane wot:

Brüssel (dpa/SN). Nadźiji Ukrainy na bórzomny přistup k NATO hrozy najprjedy raz přesłapjenje. Po informacijach powěsćernje dpa su so naposledk čłonojo zwjazka kaž USA a Němska za zawrjenymi durjemi dojednali, zo nochcedźa Ukrainje ničo přilubić, štož dotalne po­wšitkowne přilubjenje z lěta 2008 přesahuje. Tehdy běchu so statni a knježerstwowi šefojo aliancy dojednali, zo měłoj so Ukraina a Georgiska z čłonomaj NATO stać. Konkretny časowy plan za to pak njeběchu tehdy předpołožili.

Ukrainski prezident Wolodymyr Zelenskyj bě NATO naposledk namołwjał, na přichodnym wjerškowym zetkanju w juliju puć za přiwzaće kraja do zapadneho wojerskeho zwjazka runać. Ani w Ukrainje ani w Europje njeby wjetšina ludnosće rozumiła, njeby-li Ukraina na wjeršku NATO „wulce zasłužene přeprošenje“ do zwjazka dóstała, rjekny Zelenskyj při wopyće generalneho sekretara NATO Jensa Stoltenberga w Kijewje. Wón wopodstatni to z přinoškom „ukrainskich wojakow za wěstotu Europy“.

Dźěłarnistwa: Dale wojować

wutora, 02. meje 2023 spisane wot:

Měrliwe demonstracije w Berlinje – wjace wobdźělnikow po wšěm kraju

Berlin (dpa/SN). Policija zwjazkoweje stolicy je po wčerawšim wulkozasadźenju 1. meje wo „překwapjace měrliwym“ wotběhu tradicionalnje z namócnosćemi zwjazanych mejskich demonstracijow rěčała. „Je wočiwidne, zo mějachmy najměrnišu prěnju meju po lěće 1987“, zdźěli rěčnik policije krótko do połnocy. Hač do zažneho ranja njeje policija žane naspomnjenjahódne namócne podawki registrowała. Při tradicionalnych demonstracijach lěwicarskich a lěwicarsko-ekstremistiskich skupin bě policija dźewjeć ludźi zajała. Jedyn z policistow bu zranjeny.

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND