Fachowcy policije přepytuja čołm turistow, kiž bě so na italskim jězoru Lago Maggiore njedaloko města Sesto Calende na sewjeru kraja při njewjedrje powróćił. Štyrjo sobujěducy so zatepichu. Na čołmje bě něhdźe 20 ludźi, kotřiž tam narodniny swjećachu. Dwaj woporaj běštaj z Italskeje, jedna žona z Ruskeje a dalši muž z Israela. Foto: pa/EPA/Puricelli

Moskwa/Kijew/Washington (dpa/SN). Po nadpadach z trutami přećiwo objektam w Moskwje je Ruska Ukrainje z wjećbu hrozyła. Nimo prezidenta Wladimira Putina, kiž wumjetuje Kijewej teror a kiž připowědźa reakcije, přilubja tež toho dowěrnik Ramsan Kadyrow wjećbu: Nawoda ruskeje dźělneje republiki Čečeniskeje w sewjernym Kawkazu žada sej wukazanje wójnskeho prawa w Ruskej, zo móhł kraj raznišo přećiwo Ukrainje postupować. Wot Ruskeje stajnje zaso nadpadnjena Ukraina porno tomu direktne wobdźělenje za nadpady na Moskwu wotpokazuje. Wona dožiwja wšědne nadpady Ruskeje z trutami a artileriju. „Hižo bórze w pasmje wojerskeje specialneje operacije pokazujemy, što woprawdźita wjećba je“ Kadyrow rjekny. W tym zwisku hrozy wón tež zapadnej Europje z ruskimi nadpadami. Ruska móhła po jeho słowach „wo durje Němskeje a Pólskeje kłapać“, wón rjekny.

Berlin (dpa/SN). Předsydka Zelenych Ricarda Lang je namjet unije wotpokazała, njeskrótšenu rentu ze 63 lětami za wjele lět zawěsćenych zaso wotstronić. „Štóž chce, kaž Jens Spahn, rentu ze 63 lětami wotstronić, nochce fleksibilitu, ale socialnu zymnotu“, rjekny Lang powěsćerni dpa. „Wotstronjenje renty njeje žadyn přinošk w boju přećiwo njedostatkej ­fachowcow, ale by mnohim wjele lět zawěsćenym w ćělnje napinacych powołanjach faktiske skrótšenje renty wunjesło“, je sej Lang wěsta.

Městopředsyda frakcije CDU/CSU w zwjazkowym sejmje Jens Spahn (CDU) bě nowinje Bild rjekł: „Renta ze 63 lětami płaći nas derjeměće, poćežuje přichodne generacije a sadźa wopačne powabki. Dyrbjeli ju hnydom wotstronić a z lěpšej rentu narunać.“ Dwaj milionaj fachowcow, kiž su prjedy na wuměnk wotešli, nětko „hórko“ pobrachuja.

Aktualne rjadowanje bě bywše čorno-čerwjene knježerstwo lěta 2014 wobzamknyło. Wone dowola 45 lět zawěsćenym dźěławym ze 63 lětami rentu.

Japanska sadźa dale na atom

srjeda, 31. meje 2023 spisane wot:

Tokio (dpa/SN). Japanska je wobzamknyła, dźěłowe časy wobstejacych atomowych milinarnjow podlěšić. Parlament je wčera zakoń schwalił, po kotrymž so dźěłowy čas hižo wjace na 60 lět njewobmjezuje. ­Nětko je faktisce njewobmjezowany čas dźěła tutych milinarnjow móžny. Japanska, na surowiznach chudy kraj, chce runje tak kaž Němska swoju wotwisnosć wot wolija a płuna znižić. Zdobom chce kraj swoje klimowe zaměry docpěć a wustork klimje škodźaceho wuhlikoweho dioksida na nulu znižić. Wobnowjomne energije chce Japanska tohorunja wutwarić, atomowu milinu maja pak tam naje­bać strach zemjerženjow a atomoweje katastrofy w Fukushimje za trěbnu.

Po hawariji w milinarni Fukushima 2011 je Japanska wšě atomowe milinarnje wotpinyła a razniše wěstotne směrnicy wukazała. Wot wobstejacych 33 atomowych milinarnjow kraja su dotal dźesać zaso k syći přizamknyli. Nětko planuja twar nowych atomowych reaktorow přichodneje generacije, kiž maja dołho­dobnje stare reaktory narunać. Tuchwilu bědźa so přeco hišće z radioaktiwnymi powostankami w Fukushimje.

Ochranow (AH/SN). Dwě žonje, dwě zastupnicy mjeńšin, w zahrodźe, w jeju rukach hesła w štyrjoch rěčach: w hornjo- a delnjoserbšćinje kaž tež w rěčomaj nikaraguaskich Indianow mayangna a miskito. Olga Martinez Epperlein z Musawasa w Nikaraguwje a Lubina Malinkowa z Rakec – 9 000 kilometrow wot so zda­lenej – stej so z pomocu małeje knižki z Ochranowa namakałoj.

To a tamne (31.05.23)

srjeda, 31. meje 2023 spisane wot:

Pasažěrow na lětanišćach wažić chcedźa wotnětka w Nowoseelandskej. Tamniše lětarske předewzaće Air New Zeeland chce po tutym puću zhonić, što lětadła do wotlěta woprawdźe waža a kak je waha w mašinje rozdźělena, předewzaće zdźěla. Wuraznje na to pokazuja, zo je waženje dobrowólne a dospołnje anonymne. „Nichtó njewidźi, što wažiće“, Air New Zeeland přilubja.

Priwatny železniski přechod twarił je sej muž w Mecklenburgsko-Předpomorskej a ma nětko dla teho tójšto mjerzanja. Muž bě po swójskich informacijach betonowu platu při kolijach zatwarił, zo by wobstejacy přechod ponowił. Železnica zdźěla, zo njeje twarske dźěła dowoliła a zo njeje na tutym městnje žadyn přechod eksistował. Twarskich dźěłow dla dyrbjachu wobchad nakładnych ćahow na tutej čarje samo přetorhnyć.

Swjatki wujednawaja

wutora, 30. meje 2023 spisane wot:

Hannover/Berlin (B/SN). Swjatki su křesćanski swjedźeń přichada Swjateho Ducha a mjenuja so tež „narodniny cyrkwje“. Swjaty Duch wujednawa a přisporja zhromadźenstwo z kóždym křesćanom, je to Boža móc a dźěl Swjateje Trojicy: Wótc, Syn a Duch swjaty. Swjatkownu njedźelu swjećimy 50. dźeń po jutrowničce, najzašo 10. meje a najpozdźišo 13. junija. Jenož hody, jutry a swjatki swjeća so dwaj dnjej, štož wažnosć tutych křesćanskich swjedźenjow podšmórnje.

Wulki nawal putnikow

Santiago de Compostela (B/SN). W nalěću putnikuje wosebje wjele ludźi rozdźělnych nabožinow ze wšěch krajow po Jakubowym puću. Nóclěhi tak po puću do Santiaga de Compostela hižo njedosahaja. Loni bě 437 509 putnikow po puću, lětsa wočakuja rekordnu sumu. Tež ličba hosći z aziskich krajow jara přiběra.

Skutkowna pomoc

Scholz Erdoğanej gratulował

wutora, 30. meje 2023 spisane wot:

Berlin (dpa/SN). Zwjazkowy kancler Olaf Scholz (SPD) je turkowskemu prezidentej Recepej Tayyipej Erdoğanej telefonisce k znowawuzwolenju gratulował. Při tym je Scholz po informacijach knježerstwoweho rěčnika Steffena Hebestreita wusku zwjazanosć Němskeje a Turkowskeje mjez druhim tež w zwjazkarstwje NATO potwjerdźił. W tym zwisku je Scholz ­Erdoğana na wopyt do Berlina přeprosył. Erdoğan bě wčerawše rozsudne wólbne koło před swojim wužadarjom dobył.

Sánchez nowowólby wukazał

Madrid (dpa/SN). Ministerski prezident Španiskeje Pedro Sánchez je po ćežkej wólbnej poražce swojeje strony při regionalnych wólbach njewočakowano wólby parlamenta 23. julija připowědźił. Wothłosowanje bě poprawom hakle kónc lěta planowane. „Jako knježerstwowy šef a předsyda socialistiskeje strony přewzam zamołwitosć za wuslědk“, Sánchez rjekny. Socialistiska PSOE Sáncheza bě wčera konserwatiwnej stronje PP podležała.

Blokuja nakładne awta

W gmejnje Zvečan na sewjeru Kosowa je wčera k namócnym rozestajenjam mjez serbiskimi wobydlerjemi a zastojnikami wot NATO nawjedowaneje mjezynarodneje měroweje misije KFOR dóšło. Serbiscy wobydlerjo protestowachu, po tym zo běchu ­albanscy měšćanosća we wjacorych městach zastojnstwo přewzali. Komunalne wólby běchu Serbja bojkotowali. Wjacori ­demonstranća a policisća so zranichu. Mjeztym je wójsko Serbiskeje na alarm přihotowane. Foto: pa/EPA/Georgi Licovski

Koalicija rěči wo kompromisach

wutora, 30. meje 2023 spisane wot:
Berlin (dpa/SN). Zakonske plany za lěpši škit klimy w twarjenjach su w amplowej koaliciji SPD, FDP a Zelenych minjene tydźenje zwady a njedorozumjenja zbudźili. Nětko je hospodarski minister Robert Habeck (Zeleni) ke kompromisam zwólniwy. Na wuradźowanju zastupnikow wšěch třoch stron chcyše wón dźensa móžnosće změnow wuslědźić. Do wuradźowanjow Habeck rjekny, zo nadźija so „konstruktiwnych a na rozrisanje wu­směrjenych“ diskusijow. Změny su po jeho měnjenju hišće při zahajenju płaćiwosće zakonja, pola hišće wobstejacych tepjenjow a při statnym spěchowanju móžne. Po planach Habecka měli wot lěta 2024 wšitke nowe tepjenja w twarjenjach znajmjeńša 65 procentow trěbneje energije z wobnowjomnych žórłow brać. Přetwar tepjenjow chcedźa pjenježnje podpěrować a při tym socialne wobstejnosće potrjechenych wobkedźbować.

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND