Přiměr w Libanonje podlěšeny

póndźela, 27. januara 2025 spisane wot:

Washington (dpa/SN). Přiměr mjez Israelom a susodnym Libanonom wo dobre tři tydźenje podlěša. Brónje libaneskeje milicy Hisbollah a israelskeho wójska maja w pomjeznej kónčinje hač do 18. februara mjelčeć, Běły dom we Washingtonje zdźěla. Kónc nowembra běchu po lěto trajacym rozestajenju mjez Hisbollah a Israelom přiměr wujednali. Israel je w běhu 60 dnjow swoje wojerske jednotki cofnyć chcył. Tole pak njeje přeco hišće zwoprawdźene.

Lukašenko wólby dobył

Minsk (dpa/SN). Wólbna komisija Běłoruskeje je wobkrućiła, zo je Alexander Lukašenko wólby prezidenta – mjeztym sedme pospochi – dobył. Po informacijach statneje powěsćernje Belta je statny šef, kotrehož Ruska podpěruje, 87 procentow hłosow zdobył. To je najlěpši ­wuslědk za Lukašenka, kotryž mjeztym 30 lět w kraju knježi. K wólbam su štyrjo dalši kandidaća nastupili, kotřiž su jako horliwi přiwisnicy Lukašenka znaći.

W Budyšinje demonstrowali

Palestinjenjo, kotřiž běchu wójny dla do južneho dźěla Gazaskeho pasma ćeknyli, wužiwaja přiměr, zo bychu so we wulkej ličbje do sewjerneho dźěla pasma nawróćili. Najebać hoberske škody, kotrež su israelske bomby zawostajili, knježi mjez ciwilnej ­ludnosću wolóženje, zo su struchły čas zasakłych wojowanjow přežiwili. Foto: dpa/Ramadan Abed

Lauterbach: Čas korony předźěłać

póndźela, 27. januara 2025 spisane wot:
Berlin (dpa/SN). Zwjazkowy minister za strowotnistwo Karl Lauterbach žada sej předźěłanje naprawow za čas koronakrizy po wólbach zwjazkoweho sejma. Zo njeje so tole hač do dźensnišeho hišće stało, ma politikar SPD za wulki zmylk. Čas korony předźěłać by nadawk amploweho knježerstwa SPD, Zelenych a FDP było. Tole je nuznje trěbne, zo by politika mjez ludźimi akceptancu za naprawy za čas pandemije zbudźiła, zwurazni Lauterbach składnostnje spomnjeća prěnjeje wobkrućeneje infekcije z koronawirusom w Němskej před pjeć lětami. Politiku knježerstwa za čas pandemije Lauterbach zasadnje zakituje. Dźensa pak by kraj ze stron zarjadow a strowotnistwa lěpje na pandemiju přihotowany był hač tehdy.

Wuradźuja wo migraciji

póndźela, 27. januara 2025 spisane wot:
Berlin (dpa/SN). Po krawnym nadpadźe w Aschaffenburgu z dwěmaj smjertnymaj woporomaj su nutřkowni ministrojo zwjazkowych krajow a Zwjazka na digitalnym posedźenju wo wěstotnym ­połoženju w Němskej wuradźowali. Při nadpadźe z nožom bě skućićel dwulět­neho hólčka a 41lětneho muža zakłół a dalše wosobje w měsće zranił. Jako skućićela běchu 28lětneho muža z Afghanistana zajeli. Njeskutk bě po wšej Němskej debatu wo migraciskej politice a wěstoće w kraju zbudźił. Hessenski ­ministerski prezident Roman Poseck (CDU) žada sej „woprawdźitu změnu“ w migraciskej politice. Njekontrolowana migracija minjenych lět je wěstotu w Němskej pohubjeńšiła, wón rjekny.

SPD wumjetuje Merzej pačenje

póndźela, 27. januara 2025 spisane wot:

Berlin (dpa/SN). W zwadźe wo přiwótřenje migraciskeje politiki je SPD kanclerskeho kandidata CDU/CSU Friedricha Merza raznje nadběhowała. „Hdyž so Merz na hłosy AfD zepěra, ignoruje wón dotalne zasady unije a pači demokratiske srjedźišćo towaršnosće. To je zdobom fatalny signal našim europskim partneram“, rjekny generalny sekretar SPD Matthias Miersch nowinarjam.

Předsydka SPD Saskia Esken wumje­towaše Merzej wudrěwanje, dokelž hrozy w migraciskej politice ze zhromadnym dźěłom z prawicarskimi ekstremistami AfD. „Z tym Merz zaso raz pokaza, zo njeje zamołwitosći, kotruž sej zastojnstwo zwjazkoweho kanclera žada, zrosćeny.“

Merza kritizuja, dokelž bě připowědźił, zo chce próstwy k přiwótřenju migraciskeje a wěstotneje politiki w zwjazkowym sejmje zapodać „njewotwisnje wot toho, štó jim přihłosuje“. Na to bě AfD rjekła, zo je wohnjowa murja mjez CDU a AfD powalena. Merz žada sej mjez druhim raznje pomjezne kontrole a konsekwentne wotsunjenje skućićelow.

Statnicy swěta w Auschwitzu

póndźela, 27. januara 2025 spisane wot:

Wopominanje holocausta 80 lět po wuswobodźenju zaničowanskeho lěhwa

Oświęcim (dpa/SN). 80 lět po wuswobodźenju zaničowanskeho lěhwa Ausch­witz su tam dźensa delegacije z 55 krajow miliony woporow holocausta wopominali. Na swjatočnosći wobdźělichu so statnicy a knježerstwowi šefojo ze wšeho swěta. W srjedźišću stejachu přežiwjeni mordarskeje mašinerije němskich na­cionalsocialistow: Něhdźe 50 bywšich jatych bě přeprošenych.

Bywše koncentraciske lěhwo Ausch­witz-Birkenau je symbol holocausta a grawoćiwosće nacionalsocializma. Něhdźe 1,1 milion ludźi bu w lěhwje zamordowany, najwjace z nich běchu ­Židźa. Dnja 27. januara 1945 docpěchu sowjetscy wojacy lěhwo we wot Wehrmachty wobsadźenej Pólskej a wuswobodźichu něhdźe 7 500 přežiwjenych.

Swětowe herbstwo

póndźela, 27. januara 2025 spisane wot:
Dopominaće so hišće, zo je UNESCO połobskemu dołej w Drježdźanach status jako swětowe herbstwo sćazała? Přičina běše twar mosta při lěsnym hrodźiku. Zo je rozsud UNESCO sakskej stolicy relewantnje zeškodźał, nichtó njetwjerdźi. Naše swjedźenje a nałožki resp. wobrjady su wuraz serbskeho žiwjenja, kaž Bjarnat Cyž pjatk na posedźenju zwjazkoweho předsydstwa Domowiny wobkrući. Tohodla je derje, zo su na lisćinje imaterielneho kulturneho herbstwa Němskeje zapisane. Hač, hdy a kak požadanje wo městno na lisćinje ­dale sćěhuje, pak njech so najprjedy woměrje dodiskutuje, to ma Jan Bělk cyle prawje. Zawěsće so jenož Damian Dyrlich nje­praša, hač dyrbjeli swoje nałožki „přiměrić“, zo bychu na wonu lisćinu dóšli a što to nam přinjese. Abo je jenož prašenje, kak wjerški našeho žiwjenja wušiknišo „předamy“? Wo tym měli wěcownišo a měrnišo diskutować hač něhdy komunalni a krajni politikarjo wo Drježdźanskim swětowym herbstwje. Marcel Brauman

To a tamne (27.01.25)

póndźela, 27. januara 2025 spisane wot:

Sławny British Museum w Londonje wostanje po nadpadźe bywšeho sobudźěłaćerja z wulkeho dźěla zawrjeny. Hdy budźe dom zjawnosći zaso přistupny, njemóžeše rěčnik muzeja medijam hišće rjec. Sobotu běchu zdźělili, zo je so bywši technikar do muzeja zadobył a tam wjacore systemy wotšaltował. Policija wobkrući, zo su wěstotne a digitalne syće muzeja wobškodźene. Technikarja su zajeli.

Na wotpadkowu deponiju je rjedźerka w Italskej staru matracu dowjezła, w kotrejž so pjenjezy a debjenki w hódnoće 50 000 eurow chowachu. Rentnarka bě tam pjenjezy, swójbne debjenki a kreditne karty za špatne časy składowała. Zo bě matraca preč, žona hakle někotre hodźiny pozdźišo zwěsći. Zhromadnje z policiju a dźowku dojědźechu na deponiju, hdźež matracu po něšto času namakachu: Pjenjezy, debjenki a karty tam hišće běchu.

Spěšnje roznjese so wutoru rano powěsć, zo je daloko znaty Konječan Jan Šołta w kruhu swójbnych w Drježdźanskej chorowni zemrěł. Wón bu 83 lět a bě čas ­žiwjenja z ratarstwom, pčołarstwom a serbskim spěwom zwjazany.

9. hodownika 1941 narodźi so Jan Šołta serbskej ratarskej swójbje w Salowje. Nan bě we wójnje padnył a tak je so njeboćički hižo za šulski čas z ratarskim dźěłom ze­znajomił. 16 hektarow wulke swójbne ­ratarstwo dźě měješe wobhospodarjene być. Po wopyće šulow w Koćinje a Kulowje da so wón we Wojerecach na ratarskej šuli wukubłać a dźěłaše w domjacym ratarstwje. Jako pak nuzowachu mać 1959 do prodrustwa, so Jan z ćežkej wutrobu ratarskeho dźěła wzda. Na to zasłužeše sej swój wšědny chlěb we Wojerowskej twarskej uniji, po překubłanju jako powołanski šofer. Po słužbje we wójsku dźěłaše wón w Salowskej cyhelnicy hač do jeje zawrjenja 1970. Přechodnje dźěše Jan ­Šołta do lěsnistwa a přińdźe po tym do Ralbičanskeje prodrustwoweje zamkarnje a pozdźišo do zamkarnje Ralbičanskeje kormjernje swini.

Přistajeni komunow přežadani

pjatk, 24. januara 2025 spisane wot:

Podstupim (dpa/SN). K zahajenju tarifowych jednanjow za přistajenych Zwjazka a komunow warnuja dźěłarnistwa před ćežkej krizu w zjawnej słužbje. „Tójšto ­komunow je na kromje dźěłakmanosće, přistajeni su přežadani“, rjekny předsyda dźěłarnistwa ver.di Frank Bsirske powěsćerni dpa. „Hdyž spěšnje njejednamy, hrozy kolaps.“ Hižo nětko je poł miliona městnow w zjawnej słužbje njewobsadźenych. Dźěłarnistwo žada sej mjez druhim wosom procentow wjace mzdy.

Warnuja před lutowanjom

Berlin (dpa/SN). Wjacore wulke akademije wuměłstwow warnuja před sćěhami skrótšenjow na polu kultury. „W času polarizowaneho swěta móžetej wuměłstwo a kultura towaršnostnej zhromadnosći a mjezynarodnemu wujednanju přinošować“, pisaja prezidenća šěsć němskich akademijow w zhromadnym lisće. Pozadk su lutowanske plany w mnohich kulturnych institucijach Němskeje. Je­ničce w Berlinskim kulturnym referaće chcedźa 130 milionow eurow zalutować.

Ukrainske truty Rusku trjechili

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND