Ličba smjertnych woporow při wohenju w hotelu sněhakowarskeho areala Kartalkaya na sewjerozapadźe Turkowskeje, je na 76 stupała. 52 mortwych su dotal identifikowali. Woheń w prowincy Bolu bě 238 hosći w nocy překwapił. Někotři spytachu, so z płachtami z woknom wuchować. Wobsedźerja hotela su mjeztym zajeli. Foto: dpa/Mustafa Kaya

Merz: Trump zajimawy partner

srjeda, 22. januara 2025 spisane wot:
Davos (dpa/SN). Kanclerski kandidat CDU/CSU Friedrich Merz je sej wěsty, zo je z nowym prezidentom USA Donaldom Trumpom ze stron Europy konstruktiwne zhromadne dźěło móžne. „Wón budźe nam zajimawy partner“, rjekny předsyda CDU na swětowym hospodarskim zetkanju w Davosu wo Trumpje. Toho ma Merz za předewzaćela, kiž so wo „deal“ prócuje. Europjenjo měli tuž rozmy­slować, što móža jemu poskićić, Merz rjekny. Předsyda CDU je tež zwólniwy k zhromadnemu dźěłu z italskej prawicarskej ministerskej prezidentku Giorgiju Meloni, dyrbjał-li so wón po wólbach w februaru ze zwjazkowym kanclerom stać. „Meloni je Europje jara přichilena a ma jasne pozicije“, Merz rjekny.

Zelenskyj dźakuje so Němskej

srjeda, 22. januara 2025 spisane wot:
Davos (dpa/SN). Ukrainski prezident Wolodymyr Zelenskyj je so Němskej na zetkanju ze zwjazkowym kanclerom Olafom Scholzom (SPD) w Davosu za wojersku pomoc w boju přećiwo ruskemu nad­padej dźakował. Ukraina waži sej rólu Němskeje při zesylnjenju ukrainskeho powětroweho zakitowanja wosebje. Wšako su tak tysacam wobydlerjam žiwjenje zachowali. Zelenskyj na swojej internetnej platformje zdźěla, zo je ze Scholzom wo podpěrje Němskeje při prócowanjach wo sprawny měr rěčał. Nadrobnosće wón njemjenowaše. Mjezynarodnje z toho wuchadźeja, zo po nastupje Donalda Trumpa jako prezident USA, měrowe jednanja z Ruskej bórze zahaja. Ta je na bitwišćach w Ukrainje tuchwilu dosć wuspěšna.

Dilema dobreho trenda

srjeda, 22. januara 2025 spisane wot:
Nimale wšitke znate němske drobno­wikowanske rjećazy su na Zelenym ty­dźenju za swój bio-sortiment – zwjetša ­regionalny – wabili. Zo je zajim na bio-produktach w poslednim lěće zaso stupał, mje wosobinsce jara wjeseli. Wšako sym dawno hižo kupc, kotremuž je regionalne „čiste“ zežiwidło wažne. Za burow a mějićelow zawodow, kotrež tajke zežiwidła produkuja, pak tutón trend tak spomóžny njeje, kaž móhł to wočakować – tak mi w rozmołwach na wikach wujasnichu. Woni njejsu hospodarsce prosće kmani, swoje produkty za niske płaćizny kaž je wikowanske discountery žadaja, dodawać. Inwesticija do spěšneho rozrosta a tak tuńšeje produkcije, su za zawod přeco wulki riziko. Mnozy producenća tohodla swoje produkty sami zwičnjeja – na tydźenskich wikach abo w dwórskej předani. Jako kupc wšak móžu bio-trend ­sobu wowliwować. Dyrbju akceptować, zo dobre zežiwidło prosće wjace pjenjez ­płaći. Milan Pawlik

To a tamne (22.01.25)

srjeda, 22. januara 2025 spisane wot:

Wobšudnika, za kotrymž 140 jebanstwow dla pytaja, su policisća w mecklenburgsko-předpomorskim Neustree­litzu zajeli. Jemu wumjetuja, zo njeje ­pola telekomunikaciskeje firmy skazane produkty zapłaćił. Při tym je ze 30 wšelakimi identitami wustupował. Jako chcyše minjeny pjatk znowa skazane pakety ­wotewzać, jeho policija zaja.

Swojim wočam wěrić nochcychu policisća při wobchadnej kontroli w hessenskim Darmstadtće, jako chětro spěšneho wodźerja e-scootera zadźeržachu. Muž twjerdźeše, zo je jězdźidło ze spěšnosću 45 km/h jako moped přizjewjene. Dokelž pak sedło pobrachowaše a prawa čisłowa taflička falowaše, wzachu zastojnicy scooter sobu do techniskeho pruwowanišća: Tam so wukopa, zo móže roler hač do 90 km/h spěšnje jěć. Wobsedźerjej hroža prawniske konsekwency.

Tójšto wukazow prěni dźeń

wutora, 21. januara 2025 spisane wot:

Prezident USA Trump připowědźa radikalnu změnu dotalneje politiki

Washington (dpa/SN). Prezident USA Donald Trump je hnydom prěni dźeń swojeho zastojnstwa radikalne nutřko- a wonkopolitiske změny přesadźił. 78lětny je bjezposrědnje po zapokazanju wustup zjednoćenych statow z Pariskeho klimoweho zrěčenja a ze Swětoweje strowotniskeje organizacije WHO wukazał.

Politiku swojeho předchadnika Joewa Bidena wón z dźesatkami wukazow zaso zběhny. K zahajenju druheje doby prezidentstwa je Trump 1 500 zasudźenych přiwisnikow wobhnadźił. Tući běchu w januaru 2021 Kapitol namócnje wobsadźili, dokelž wólbnu poražku Trumpa přećiwo Joewej Bidenej njeakcepto­wachu. Při tym nadběhowachu woni tež policistow. Trump bě jich do toho w bojowniskej narěči k tomu našćuwał. Trump jim wobswědči, „zo njejsu w najwjace ­padach ničo wopačneho činili“.

Habeck we wuskosćach

wutora, 21. januara 2025 spisane wot:

Berlin (dpa/SN). Kanclerski kandidat Ze­lenych Robert Habeck žada sej w padźe intrigi přećiwo Berlinskemu zapósłancej zwjazkoweho sejma Stefanej Gelbhaarej wujasnjenje. Podawki w Berlinskim krajnym zwjazku mjenowaše wón „šoko­wace“. Gelbhaarej wumjetuja, zo je žony splažnje poćežował. Mjeztym je wón dobre městno na lisćinje k wólbam zwjazkoweho sejma zhubił. Na jeho městno wu­zwolichu Andreasa Audretscha, wólbneho bojoweho managera Roberta Habecka.

Dźěło lěkarjow wolóžić

Berlin (dpa/SN). Pjenježne wuměnjenja za dźěło domjacych lěkarjow maja so polěpšić. Hišće do wólbow zwjazkoweho sejma měł zwjazkowy sejm wotpo­wědnu reformu z pjera ministra za strowotnistwo Karla Lauterbacha (SPD) wobzamknyć. Tole zdźěli strowotniske mi­nisterstwo w Berlinje. Po tym chcedźa bywši partnerojo amploweje koalicije SPD, Zeleni a FDP posledni raz zhromadnje zakoń wobzamknyć.

Mortwi w turkowskim hotelu

Wažne narěče w Davosu

wutora, 21. januara 2025 spisane wot:
Davos (dpa/SN). Zahajenje swětoweho hospodarskeho foruma w šwicarskim ­Davosu steješe dźensa cyle w znamjenju wulkich geopolitiskich krizow. Ani 24 ­hodźin po spřisahanju Donalda Trumpa za noweho prezidenta USA je ukrainski prezident Wolodymyr Zelenskyj wo dalšu pomoc za swój nadpadnjeny kraj prosył. K wobdźělnikam porěčał je tež israelski statny prezident Izchak Herzog. Wón přednošowaše wo pušćenju zastajencow a wo njewěstym přiměrje w Gazaskim pasmje. Popołdnju wočakowachu narěč zwjazkoweho kanclera Olafa Scholza (SPD) w přihotach wólbow zwjazkoweho sejma. Po nim chcyše tež kanclerski ­kandidat unije Friedrich Merz rěčeć, připowědźeny jako „nawoda opozicije“.

Nowe směrnicy předstajene

wutora, 21. januara 2025 spisane wot:
Berlin (dpa/SN). Zwjazkowa ministerka za swójby Lisa Paus (Zeleni) je dźensa w Berlinje prawidła noweje spěchowanskeje doby za program „Demokratiju žiwi być“ předstajiła. Za nowu dobu spěchowanja, kotraž je so oficialnje hižo spočatk lěta zahajiła, su tež směrnicy za móžne přizwolenje srědkow předźěłali. Program je jedyn z centralnych instrumentow spěchowanja demokratije ze stron zwjazkoweho knježerstwa. Z nim podpěruje zwjazkowe knježerstwo wot lěta 2015 ciwilne towaršnostne zasadźenje za mnohostronsku a demokratisku zhromadnosć. Kritikarjo knježerstwu wumjetuja, zo podpěruje z programom w prěnim rjedźe lěwicarske skupiny, kotrež su knježerstwu přichilene.

Statnicy Trumpej gratulowali

wutora, 21. januara 2025 spisane wot:

Washington/Berlin (dpa/SN). Statni ­a knježerstwowi šefojo ze wšeho swěta su Donaldej Trumpej po spřisahanju za noweho prezidenta USA gratulowali.

Zwjazkowy kancler Olaf Scholz (SPD) na to pokaza, zo stej Němska a USA „hižo jara dołho wuskej partneraj a přećelsce zwjazanej. Zhromadnje móžemy rozsudne impulsy swobody, měra a wěstoty za derjeměće a hospodarske wuwiće na woběmaj stronomaj Atlantika sadźeć“.

Ukrainski prezident Wolodymyr Zelenskyj wusměrja swoje nadźije na napinanja noweho prezidenta na dobro měra. Měrowa politika přez sylnosć, kotruž bě wón připowědźił, dowola sylnjenje ameriskeje pozicije na dobro trajaceho a sprawneho měra“, Zelenskyj piše.

Ruski prezident Wladimir Putin zdźěla, zo nadźija so nowych direktnych ­stykow mjez Moskwu a Washingtonom, kotrež bě Trump připowědźił. Tak móhło so Třećej swětowej wójnje zadźěwać.

Turkowski prezident Recep Tayyip ­Erdoğan nadźija so dalšeho wobstaća „přećelstwa“ z prezidentom Trumpom.

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND