Mzdy dale rostli
Praha (ČŽ/K/SN). W Čěskej je přerězna měsačna mzda lětsa w třećim kwartalu wo nic mjenje hač 6,8 procentow přibyła, tak zo wučinja wona nětko 33 597 krónow (něhdźe 1 317 eurow). Dźěławi dóstawachu brutto přerěznje 2 163 krónow (přibližnje 85 eurow) wob měsac wjace hač loni. To wozjewja Čěski statistiski zarjad. Dźiwajo na zwyšenje płaćiznow a ratu inflacije je mzda realnje wo štyri procenty přiběrała. Najbóle su mzdy postupili sobudźěłaćerjam na polu ludoweho kubłanja, mjenujcy wo jědnaće procentow. Najwyše dochody mějachu w třećim kwartalu dźěławi na sektoru informacije a komunikacije. Jim pjelnješe móšeń měsačnje přerěznje 57 795 krónow (něhdźe 2 266 eurow). Nastupajo mzdy su wšak w Čěskej chětro wulke rozdźěle. W Praze zasłuža přerězny přistajeny 11 779 krónow (ca. 462 eurow) wjace hač jeho kolega w Karlovarskim wobwodźe. To ludźi w chudšich regionach runjewon k tomu wabi, přesydlić so do stolicy abo jeje blišeje wokoliny.
Analytikar towaršnosće Akcenta Miroslav Novák skedźbnja na to, zo mzdy spochi spěšnišo rostu hač produktiwita dźěła, štož móhło negatiwne sćěhi za konkurencykmanosć čěskich produktow měć.
Sławny režiser witany njebył
Protesty přećiwo wopytej Romana Polańskeho na filmowej šuli we Łódźi
Waršawa. W Pólskej rodźeny swětosławny filmowy režiser Roman Polański je minjeny kónc tydźenja swoju domiznu wopytał. Při tym pak njeje wšitko tak wotběžało, kaž bě planowane.
Dźensa 86lětneho běchu do Waršawy přeprosyli, zo móhli jemu we wobłuku filmoweho festiwala „Forum europskeho kina“ myto za žiwjenski skutk přepodać. W tym zwisku pokazachu jeho najnowšu dramu „Oficěr a spion“. Wona rysuje dóńt francoskeho oficěra Alfreda Dreyfusa. Toho běchu njewinowateho w lěće 1894 spionaže dla zasudźili a do wuhnanstwa pósłali. Hakle 1906 bu Dreyfus rehabilitowany. Lětsa je Polański za mjenowanu produkciju we Venedigu mjezynarodne filmowe myto dóstał.
„Pčołka Maja“ serbsce
„Škoda jenož, zo ju Karel Gott hižo serbsce njezaspěwa.“
Z tutymi słowami wobžaruje Lukáš Novosad w najnowšim čisle časopisa Česko-lužický věstník, zo njemóžemy ze smjerću čěskeho wuměłca spěw wo „lózej“ pčołce Maji tež w serbskej rěči słyšeć. Tekst mjenujcy předleži. K tomu Novosad hnydom na spočatku přinoška pisa: „K překwapjacym momentam lońšeho lěćneho kursa serbšćiny w Budyšinje słušeše wozjewjenje serbskeho přełožka k pěsni ,Pčołka Maja‘; jedna z jeho awtorkow Jana Tölke bě runje wobdźělnica kursa. Rodźena Łužiska Serbowka bydli hižo wjele lět na zapadźe Němskeje a w Budyšinje swoju maćeršćinu wupróši a zesylnja. Wozjewjeny je tónle tekst:
Pčołka Maja
W dalokim kraju njeznatym
Před chwilku, tak smy słyšeli,
Je była pčołka znata wšěm,
Wo njej su wšitcy rěčeli.
A tuta pčołka, kotruž měnju, rěka Maja,
Małka, lóza, mudra pčołka Maja.
Maja lećo pokaza
Wšitko, štož tu rady ma.
Haj, dźensa zetkamy tu našu lubu Maju,
Małku, lózu mudru pčołku Maju.
Maja, luba naša Maja,
Maja, Maja, Maja, Maja,
Maja, kak so tebi dźe?
Rusow woteběra
Moskwa (ČŽ/K/SN). Ruska poněčim wotemrěwa. Hižo štwórte lěto zasobu je tam wjele wjace ludźi zemrěło, hač dźěći na swět přišło. Lětsa budźe diferenca wjetša hač 200 000. „Ruska populacija katastrofalnje woteběra“, cituje čěski dźenik Mladá fronta dnes naměstnicu premiera Tatjanu Golikowu. Kónc lěta změje Ruska po trochowanju domoródnych statistikarjow njecyłych 147 milionow wobydlerjow. Do ličby su tež 12,3 miliony wobydlerjow połkupy Krim zapřijate. Po wobličenjach UNO móhła ludnosć Ruskeje hač do kónca lětstotka pod 100 milionow spadnyć, niskeje kwoty porodnosće a nic naposledk njepřestajneho wotchada mnohich Rusow dla.
Čěske pozitiwa
Praha (ČŽ/K/SN). Čěska měješe loni z 2,2 procentomaj třeće lěto zasobu najmjeńšu bjezdźěłnosć cyłeje Europskeje unije. Najwjetša bě bjezdźěłnosć z 19,3 procentami w Grjekskej. To wozjewja Čěski statistiski zarjad w swojim Statistiskim lětopisu 2019. W EU wučinješe wona přerěznje 6,8 procentow, w krajach z eurom 8,2 procentaj.
Spomnjena statistika dale wujewja, zo je čěske hospodarstwo loni spěšnišo rostło hač w prerězku krajow EU kaž tež krajow europasma. Wone přiby minjene lěto wo tři procenty; najsylnišo rostł je socialny bruttoprodukt z 8,2 procentomaj w Irskej. W EU zwyši so wón wo dwaj procentaj, w europasmje wo 1,9 procentow. Žiwjenski standard je so w Čěskej přerěznemu niwowej krajow EU dale přibližił. Porno kupnej mocy docpě socialny bruttoprodukt 90 procentow niwowa unije. Najniša je tale hódnota z 50 procentami w Bołharskej.
W Čěskej je bjezdźěłnosć tež lětsa na niskim stawje. W oktobru wučinješe kwota 2,6 procentow, hdyž bě wona do toho tři měsacy 2,7 procentow. Bjez dźěła bě we winowcu 196 500 ludźi, štož je najniša oktoberska hódnota wot lěta 1996.
Wohidna akcija bjez sćěhow
Pólske statne rěčnistwo symboliske wotprawjenje njepochłostało
Waršawa. Wohidna akcija pólskich nacionalistow před lětomaj w Katowicach nima za nich žanežkuli sudniske sćěhi. Statne rěčnistwo je nětko zdźěliło, zo je přepytowanja wotzamknyło a zo nima akciju za chłostajomnu.
Pólske skupiny „narodowcow“ běchu so w nowembru 2017 na hłownym naměsće Katowic zhromadźili. Ze swojej akciju protestowachu woni přećiwo šěsć pólskim zapósłancam Europskeho parlamenta, kotřiž běchu za jeho rezoluciju hłosowali, měrjacu so přećiwo pólskej justicnej reformje. Po měnjenju parlamenta Europskeje unije w Brüsselu reforma njewotwisnosć pólskeje justicy wohroža. Demonstranća w Katowicach běchu k tomu wulke portretowe fota wonych šěsć zapósłancow symbolisce na šibjeńcy powěsnyli.
Wjeršk swobodne wólby byli
Peter Čačko rozprawja z Bratislavy za Serbske Nowiny
Lětuši nowember je w Bratislavje kaž po cyłej Słowakskej a tohorunja Čěskej republice stał w znamjenju wosławjenja 30. róčnicy něžneje (somoćaneje) rewolucije. Bjezmała w kóždym měsće wotměwachu so zarjadowanja, dopominace na přewrót před třomi lětdźesatkami, kotryž wjedźeše naposledk k historiskej změnje w towaršnostnym a politiskim žiwjenju tehdyšeje Čěskosłowakskeje.
W medijach wustupowachu jako swědkojo časa wobdźělnicy rozestajenjow w nowemberskich dnjach 1989. Wobrazliwje dokumentowali su rozsudne podawki, kotrež započachu so z pomjatnej swěčkowej manifestaciju w Bratislavje hižo 25. měrca 1988 a wjedźechu k pochodej słowakskich studentow 16. nowembra 1989, přisamom na předwječoru hłowneho podawka. A to bě demonstracija Praskich studentow na Narodnej dróze, kotruž je policija z gumijowymi retlemi brutalnje podusyła.
Čěska republika spěšnišo rostła
Wočakuja dołhe rynki awtowna mjezach
Praha (dpa/SN). Zamołwići w Čěskej liča z dołhimi, hač do Němskeje a druhich krajow sahacymi rynkami nakładnych awtow, hdyž za něšto dnjow dotalny system nadróžneho popłatka za nakładne awta přestaja a nowy system zawjedu. Dotal bu runje 251 000 jězdźidłow registrowanych, štož je 55 procentow wšěch wočakowanych přizjewjenjow, zdźěli čěski minister za wobchad Vladimír Kremlík w Praze. Politikar chcył spedicije přeswědčić, sej ručež móžno nowe nastroje za wotličenje mawty wobstarać. K zahajenju noweho na satelity złožowaceho so systema 1. decembra liči wobhospodarjer Czechtoll z kilometry dołhimi zatykanymi dróhami před předawarnjemi mawtowych nastrojow. „Kóždy čaka hač do poslednjeho wokomika“, kritizuje jednaćel Czechtoll Matej Okali. Tež wón liči z dołhimi rynkami nakładnych awtow. „Problemy njenastanu jenož w Čěskej, ale tež w Słowakskej, Pólskej, Němskej a Awstriskej.“ Na wobchadnych ćežišćach chcedźa mobilne předawarnje nastajić. Nimo toho zarjaduja přidatne parkowanišća. Połoženje na namjeznych přechodach chcedźa wodnjo a w nocy z trutami wobstražować.
Stara marka awta přeco zaso nowa
OCTAVIA je bjezdwěla najznaćiši, najrozšěrjeniši a tohodla drje tež najwoblubowaniši typ w šwarnym rjedźe čěskich Škodowkow. Bjez dźiwa tuž, zo ju w Mladoboleslavskej awtomobilowni Škoda Auto najdlěje twarja, mjenujcy cyłych 70 lět. Při tym njeje kónc jeje produkcije zdawna wotwidźeć. Kaž medije susodneho kraja tele dny wozjewichu, ma spočatk přichodneho lěta mjeztym štwórta generacija tohole jězdźidła na wiki přińć.
Octaviju běchu w běhu lěta 1959 zrodźili, wotměniwši starši model Škoda 440. Bě to wosmy powójnski model. Historisku Octaviju su w Mladej Boleslavje hač do lěta 1971 zhotowjeli a cyłkownje 360 000 eksemplarow naprodukowali, 54 000 z nich w kombijowej wersiji. Wot lěta 1964 su jenož hišće kombije montowali.
Lěta 1992 započa Škoda Auto – nětko němskemu wulkokoncernej VW přisłušejo – prěnju generaciju nowočasneje Octavije wuwiwać. Tak mjenowany liftback z pjeć durjemi bu 4. apryla 1996 zjawnosći prezentowany. Štyri lěta pozdźišo přidruži so kombi. Hač do nowembra 1996 nasta 970 000 liftbackow a wjace hač 470 000 kombijow. Wot lěta 2004 su prěnju generaciju jako Octavia Tour předawali.
