Pad Kuciak – mordar winu přiznał

wutora, 14. januara 2020 spisane wot:
Bratislava (SŽ/K/SN). W Pezinoku pola Bratislavy započa so wčera wot zjawnosće a medijow z wulkim zajimom wočakowany proces w padźe lěta 2018 zamordowanja nowinarja Jána Kuciaka a jeho slubjeneje Martiny Kušniroveje. W stawiznach Słowakskeje najwjetše złóstnistwo wob­jednawa pod krutymi wěstotnymi naprawami specialne sudnistwo. Přednjesć wobskóržbu štyrjoch wosobow traješe poł hodźiny. Mordarstwa winowany Miroslav Marček so k njeskutkej hnydom přizna, powědajo, kak bě nowinarja zatřělił. Na so wzał je tež zamordowanje předewzaćela Petera Molnára 2016. Přede­wzaćel Marián Kočner přizna jenož „njedowolene wobsydstwo municije“. Statny rěčnik jemu wumjetowaše, zo je zamordowanje Kuciaka tohodla skazał, dokelž bě tón wo jeho kriminelnych počinanjach pisał. Wobskoržena Alena Zsuzsová kóždu winu prěje. Wobskorženy Tomáš Szabo mjelči. Staršej Jána Kuciaka žadataj sej wot wobskorženych milion eurow wotškódnjenja; samsnu sumu pjenjez chce tež mać Kušniroveje wot nich měć.

Sudnicy w talaru demonstrowali

póndźela, 13. januara 2020 spisane wot:

Waršawa (PŽ/K/SN). Pólska stolica je sobotu „ćichi pochod tysacow talarow“ dožiwiła, přewjedźeny wot sudnikow kraja za njewotwisnosć justicy před wobmjezowacymi ju naprawami knježerstwa strony Prawo a sprawnosć. Na prěnim tajkim zarjadowanju wobdźěli so wjace hač tysac sudnikow kaž tež prawiznikow a k tomu tójšto solidarnych sudnikow z europskich statow. Wot Najwyšeho sudnistwa ćehnjechu woni k sejmej z chorhojemi Pólskeje a EU. Na trans­parentach zwuraznjachu hesła „Prawo na njewotwisnosć“ a „Prawo na Europu“.

„Praktisce su tu zastupnicy wšěch sudnistwow­ z předsydku Najwyšeho sudnistwa Małgorzatu Gersdorf na čole“, cituje Gazeta Wyborcza protestowacych witaceho zarjadowarja. „Sym w talaru, dokelž njejsym priwatnje přijěł. Sym tu słužbnje z přisahu sudnika, hajić wu­stawu, prawo a prawa wobydlerjow“, rjekny jedyn z wobdźělnikow nowinarjam. „Před měsacami hišće njeběchmy sej předstajić móhli, zo raz w talaru na dróhu póńdźemy“, wón doda.

Kónc paradiza nakupowanja

póndźela, 13. januara 2020 spisane wot:

Pólska njedźelnu předań we wobchodach dale wobmjezuje

Waršawa (RD/SN). Wot spočatka noweho lěta Pólska njedźelne předawanje dale a bóle wobmjezuje. Tutón měsac smědźa wobchody jeničce 26. januara wotewrjene měć, po tym hakle zaso njedźelu do jutrow. Cyłkownje smědźa wone lětsa jenož hišće sydom razow njedźelu wočinjene być, podobnje kaž w Němskej. Tole postaja zakoń, kotryž hižo wot lońšeho we wjacorych krokach płaći. Pólska bě dotal z wida kupcow paradiz, w kotrymž su tež njedźelu hač do 20 hodź. naku­pować móhli. To wšak je so mjeztym změniło.

200 nowonarodźenych wuchowali

póndźela, 13. januara 2020 spisane wot:

DOMJACNOSĆE Čěskeje su w lěće 2018 šwarny „fenk“ wudali – kóžda na wosobu přerěznje 149 162 krónow (ně­hdźe 5 850 eurow). Za njezbytne wudawki – financne srědki za cyrobizny, bydlenje, strowotu, za wobdźělenje na wobchadźe, dowol a zdźěłowanje – su wone předloni 3,4 procenty wjace pjenjez nałožili.

Wotpowědne daty je Čěski statistiski zarjad kónc minjeneho lěta w medijach publikował. Najwjace pjenjez ze swójbneho etata spóžěrachu wudawki za bydlenje, wučinjace cyłych 25 procentow. Porno lětu do toho zwyšichu so wone wo 3,17 proc., konkretnje na 34 332 krónow přerěznje na wosobu. Na druhim městnje z podźělom 20 proc. steja wudawki za cyrobizny a njealkoholiske napoje. Za jedne kaž tamne trjebachu domjacnosće přerěznje 28 940 krónow porno 28 222 krónam w lěće 2017.

Druha stronka medalje je, zo su domjacnosće pola bankow abo drustwowych lutowarnjow z přibližnje 1,8 bilionami krónow (něhdźe 706 miliardow eurow) zadołžene. Najčasćišo bjeru ludźo kredity za to, wobnowić abo wuhotować swoje bydlenja. Požčonki za to wučinjeja přisamom tři štwórćiny wšeho dołha.

Duda do Israela njepojědźe

pjatk, 10. januara 2020 spisane wot:

Pólska wuprajenjow ruskeho prezidenta Wladimira Putina dla rozhorjena

Waršawa. Pólski prezident Andrzej Duda njepojědźe na swjatočnosće wopominanja holocausta, kotrež budu 23. januara w israelskim židowskim wopomnišću Yad Vashem. Najebać wjacore diplomatiske interwencije njeje Pólska žanu pozitiwnu reakciju na swoje žadanje dóstała, zo měł jeje prezident tam porěčeć. „Njewidźu žanu přičinu, čehodla smědźa nawodźa Ruskeje, Němskeje a Francoskeje kaž tež zastupnicy Wulkeje Britaniskeje a USA­ na tajkim městnje k tajkej składnosći rěčeć, nic pak prezident Pólskeje.“

Andrzej Duda skedźbnja na to, zo je Pólska kraj, z kotrehož najwjace woporow holocausta pochadźa – tři miliony Židow. Zo pólskemu prezidentej zadźěwaja, wo tutych woporach rěčeć, „je dyr přećiwo zajimam­ Pólskeje a přećiwo tym, kotřiž su swoje žiwjenje woprowali, zo bychu Židam pomhali. Je to předewšěm sfal­šowanje historiskeje wěrnosće.“

Nowe protesty

štwórtk, 09. januara 2020 spisane wot:

Praha (ČŽ/K/SN). Towarstwo Milion chvilek pro demokracii připowědźa nowu žołmu protestow, kotruž mjenuje „stafetu za demokratiju“. Wot kónca februara před­widźi wone we wšěch 13 wobwodnych stolicach a naposledk w Praze přewjesć protestne diskusijne akcije, tydźeń po tydźenju stajnje něhdźe druhdźe.

Z wotmyslenymi diskusijemi maja so wažne problemy – tež lokalneho razu – wobswětlić. A dźiwajo na to, zo so po měnjenju­ mjenowaneho towarstwa konflikt zajimow ministerskeho prezidenta Andreja­ Babiša skerje pohłubša, wostanje žadanje za jeho­ wotstupom dale na dnjowym porjedźe.­

Hač do junija lěta 2021 chce Milion chwilow tajku towaršnostnu atmosferu docpěć, zo demokratiske strony parlamentne wólby dobudu, zwurazni na nowinarskej konferency předsyda towarstwa Mikuláš Minař. W tym zwisku wón rjekny, „hač do toho přejězdźimy cyłu republiku prěki a podłu. Hišće bóle hač wo rezignaciju Andreja Babiša póńdźe nam wo přichod našeho kraja po Babišu.“ Loni bě wone towarstwo w Praze dwě najwjetšej demonstraciji po nowembru 1989 organizowało, a na kóždej z njeju zhromadźi so něhdźe 250 000 ludźi.

Přewjedu wulkej hońtwje

srjeda, 08. januara 2020 spisane wot:

Razne naprawy přećiwo rozšěrjacej so swinjacej mrětwje w Pólskej

Zielona Góra/Frankfurt n. W. (RD/SN). W lěsach a na polach wuchodnje Wódry a Nysy budźe 15. kaž tež 31. januara chětro třělane. Z dwěmaj wulkimaj hońtwomaj chcedźa dalšemu rozšěrjenju afriskeje swinjaceje mrětwy we wojewód­stwje Lubuskie zadźěwać, kaž tamniši wojewoda Wojciech Perczak kónc tydźenja medijam zdźěli. Wojewódstwo ma zhromadnu mjezu z Braniborskej a zdźěla ze Sakskej. Při pytanju za zahinjenymi dźiwimi swinjemi chcedźa pólscy wojacy pomhać. Wšěm druhim wosobam je w tym času zastup do lěsow na juhu wojewódstwa zakazany. Wukaz k hońtwomaj dokładnje rjaduje, kelko swini smědźa hajnicy w jednotliwych wokrjesach třěleć. We wokrjesu Żary na přikład podłu­ Nysy stej to 202, we wokrjesu Słubice blisko Frankfurta nad Wódru porno tomu 213.

Za cyłkownje 2 177 dźiwich swini chcedźa hajnikam premiju płaćić. Za wurosćene swinjo dóstanu 600 złotych (nimale 150 eurow), za mjeńše 300 złotych.

Komisija EU kritizuje Babiša

srjeda, 08. januara 2020 spisane wot:

Praha (dpa/SN). Čěski ministerski prezident Andrej Babiš je znowa z ćežkimi wumjetowanjemi konfrontowany. Po informacijach powěsćoweho portala Neo­vlivní.cz je přepytowanje zličbowanskeho zarjada komisije EU wunjesło, zo je multimiliardar njewoprawnjenje wot spěchowanskich srědkow EU profitował. W nowym padźe dźe wo ratarske subwencije za koncern Agrofert, kiž je wón załožił a kotryž wot lěta 2017 rukowaćelnja wobhospodarja.

Kaž wotkrywanski portal wčera rozprawješe, powołujo so na dowěrliwe žórło, je Brüssel knježerstwowemu šefej tež tónkróć konflikt zajimow wobswědčił, w kotrymž Babiš jako ministerski prezident a zdobom jako předewzaćel tči. Rukowaćelnja­ jenož pozdatnje funguje. „Agrofert nima žane prawo na ratarske subwencije z fondsa EU“, cituje portal swojeho informanta.

Agrofertej přisłuša něhdźe 200 firmow z ratarskeho, medijoweho a chemijoweho wobłuka. Lěta 2018 bě koncern spěchowanske srědki EU we wobjimje 70 milionow eurow dóstał. Rozprawa EU wo tym je hišće interna.

Taizé w Pólskej

srjeda, 08. januara 2020 spisane wot:

Wrócław (JBR/SN). Mjeztym 42. europske zetkanje młodostnych Taizé je pólski Wrócław organizował. Křesćanska młodźina swěta zetkawa so kóžde lěto w hinašim měsće a přeco mjez hodami a Nowym lětom. Iniciěrował bě ekumeniske zetkanje bratr Roger 1940 w francoskej wsy Taizé (Burgundska).

Do delnjošleskeje stolicy, kotraž je Taizéske zetkanje hižo třeći raz zarjadowała, přichwata tónraz 15 000 ludźi ze 60 krajow swěta: z Ukrainy runje tak kaž z Hongkonga a Koreje a wězo Pólskeje.

Na programje njestejachu jenož paćer, spěw a meditacija, ale tohorunja wopyty w starownjach, w jastwje a pola bjezdomnych. Młodostni rozmołwjachu so tež z ewangelskim biskopom Jerzyjom Samiecom a we Wrócławskej synagoze z rabinerom Davidom Basokom. Zastup do busow a tramwajkow kaž tež do muzejow a na dalše kulturne měst­nosće bě nachribjetnik z napisom „Taizé-Wrócław, 28.12.2019–01.01.2020“. Přenocowali su młodostni we Wrócławskich swójbach. Silwester swjećeše arcybiskop Józef Kupny­ z křesćanami cyłeho swěta Božu mšu w Stolětnej hali a požohnowa jich.

Kónc lěta 2020 přeprosy italske město Turin na Taizéske zetkanje.

Hordosć přewahuje

wutora, 07. januara 2020 spisane wot:
Praha (ČŽ/K/SN). Kak hordźi su wobydlerjo, zo maja staćanstwo Čěskeje republiki (ČR)? Za tym bě so nazymu zwěsćowarnja zjawneho měnjenja CVVN zaso raz mjez ludnosću kraja wobhonjała. Na tele zasadne prašenje wotmołwi 58 procentow woprašanych pozitiwnje, štož je zdobom najwyša kwota wot lěta 2005. Wjace ludźi je jenož 2001 a 2005 na swoje čěske staćanstwo horde było, hdyž bě mjenowana agentura prěnjej dwě naprašowani toho razu přewjedła. 2013 bě so porno tomu z jeničce 39 procentami najmjenje respondentow pozitiwnje wuznało. Hordosć na to, zo su staćenjo ČR, zwuraznjeja přede­wšěm starši ludźo kaž tež wosoby z wysokošulskim zdźěłanjom. Mjez přiwisnikami politiskich stron bywaja wolerjo hibanja ANO, najhordźiši na čěske staćanstwo. Hańbu za to, zo su staćenjo ČR, začuwa jenož jara mało ludźi. Składnostnje naprašowanja je so jeničce šěsć procentow respondentow w tym zmysle wuprajiło. Za čěske staćanstwo bě so najwjace ludźi lěta 2012 hańbowało, mjenujcy 18 proc. Za­jimawy je fakt, zo tež z tych negatiwnje wotmołwjacych skoro žadyn nochcył ni­hdźe­ druhdźe bydlić hač w Čěskej.

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND