Mytuja Gaucka

póndźela, 07. januara 2019 spisane wot:
Praha (ČŽ/K/SN). Z Mytom Karla IV. počesći Čěska lětsa něhdyšeho němskeho zwjazkoweho prezidenta Joachima Gaucka. To zdźěla Karlowa uniwersita, kotraž hromadźe z Prahu myto spožča. Hdyž je Gauck 21. januara přijmje, stanje so wón z jeho sedmym lawreatom. Myto Karla IV. bu 1993 ze zaměrom załožene, počesćić z nim mjezynarodne wosobiny, docpěwace ze swojim kulturnym, wědomostnym abo politiskim skutkowanjom europski abo uniwerselny wuznam a přinošowace tak k pozitiwnemu wusměrjenju ludow. Hač do 2002 bě Myto Karla IV. pjeć ludźi dóstało. Lěta 2016 su je składnostnje woswjećenja 700teje róčnicy narodnin Karla IV. wobnowili a z nim luxemburgskeho wulkowójwodu Henrija wuznamjenili. Myto je 100 000 krónow (něhdźe 7 750 eurow) hódne. Čěske medije pokazuja wuraznje na to, zo je Joachim Gauck był prěni zwjazkowy prezident, pochadźacy z něhdyšeje NDR. Za čas swojeho skutkowanja wot 2012 do 2017 wón Čěsku někotre razy wopyta. Na prěnjej wiziće 2012 bě sej jako prěnja hłowa němskeho stata scyła tež do Lidic dojěł, bě na row wot němskeje Wehrmachty morjenych muži wěnc połožił a so před wopomnišćom pokłonił.

Wiceminister wo EU njerodźi

pjatk, 04. januara 2019 spisane wot:

Knježerstwo Pólskeje wabi mjez narodowcami wo wólbne hłosy

Waršawa. Pólske knježerstwo je zaso raz dopokazało, zo jemu scyła ćežko njeje prezentować ludnosći dospołnje spřećiwjace so fakty. Tak je w stolicy Waršawje knježaca narodnokonserwatiwna­ strona Prawo a spraw­nosć (PiS) swojich čłonow na kongres zwołała. Za rěčniskim pultom připrawjene bě hesło w hoberskich pismikach „Pólska wutroba Europy“. W swojej narěči ministerski prezident Mateusz Morawiecki wuprajenje hišće raz naležnje po­twjerdźi, prajo: „My smy wutroba Europy.“ Za to žněješe dołho trajacy přiklesk přitomnych, kotřiž běchu so toho­dla samo pozběhnyli.

Wałęsa za wujednanje z Ruskej

štwórtk, 03. januara 2019 spisane wot:

Waršawa/Moskwa (ČŽ/K/SN). Něhdyši pólski prezident Lech Wałęsa – hłowa stata wot lěta 1990 do 1995 – je ruskej powěsćerni RIA Nowosti interview dał, w kotrymž zwuraznja wón dotal njezwučene mysle a nahlady. Wo tym rozprawjeja čěske­ medije. Tak załožićel njekomu­nistiskeho dźěłarnistwa Solidarność Ruskej porokuje, zo wona hinak hač Němska swoje napřećo Pólskej skućene hrěchi hač donětka njeje nihdy „wuspowědała“. Přiwšěm so Wałęsy zdawa, zo by wón z přihódnymi argumentami zamóhł ruskeho prezidenta Wladimira Putina jako „mudreho čłowjeka“ k změnje politiki pohnuć a tak docpěć, zo so rusko-pólske poćahi polěpša. Swojeju in­terneju přećiwnikow, předsydu knježerstwoweje strony Prawo a sprawnosć (PiS) Jarosława Kaczyńskeho kaž tež ministerskeho prezidenta Mateusza Morawieckeho, wo­znamjenja wón porno tomu jako „nje­zbožo“.

Euro je spomóžny

srjeda, 02. januara 2019 spisane wot:

Bratislava (SŽ/K/SN). Spočatk 2019 bywa dźesać lět, zo je Słowakska euro zawjedła. Ze statow Visegrádskeje štyrki (tej přisłušeja hišće Čěska, Pólska a Madźarska) je wona dotal jenički kraj ze zhromadnej europskej měnu. Eksperća, historiski podawk k róčnicy hódnoćo, přezjednje měnja, zo je euro Słowakskej wunjesł wjace lěpšin hač njelěpšin, přinošujo wažnje k róstej ekonomije.

Prezidentej wěrja

pjatk, 28. decembera 2018 spisane wot:

Praha (ČŽ/K/SN). Z wustawnych institucijow Čěskeje republiki je w decembru prezident najbóle dowěryhódny był. Hłowje stata Milošej Zemanej wěri tuchwilu – njedźiwajcy njemałych wumjetowanjow, zo so z ruskim prezidentom Putinom nasadźuje a sankcije přećiwo Ruskej wotpokazuje – 55 procentow wobydlerjow, pjeć procentow wjace hač w nowembru. Najwjetšeje dowěryhódnosće zwjeseleja wšak so gmejnske zastupnistwa a z nimi starosća – prěnim wěri 67 procentow, druhim 66 procentow. Sejm je porno tomu jeničce 32 procentam ludnosće dowěryhódny, senat 34 procentam. Tole wuchadźa ze zwěsćowanja měnjenjow wolerjow, kotrež je agentura CVVM w minjenym měsacu přewjedła. Knježerstwo ma wokomiknje dowěru 42 procentow respondentow.

Z předsydow parlamentnych stronow mataj poměrnje najwjetšu dowěru šefaj ANO a Piratow, Andrej Babiš resp. Ivan Bartoš. Premierej Babišej wěri 38 procentow, Bartošej 32 proc. Předsyda socialdemokratow Jan Hamáček ma dowěru 27 procentow. Najmjenje wěrja ludźo dwělomnemu šefej SPD Tomijej Okamurje – jeho dowěryhódnosć spadny z nowemberskich 31 procentow na 26 dypkow.

Cyrkej nětko samostatna

pjatk, 28. decembera 2018 spisane wot:

Kijew (ČŽ/K/SN). Po wjacorych nje­wuspěšnych pospytach toho razu, či­njenych wosrjedź 1990tych lět, je nětko k tomu dóšło, zo je so prawo­sławna cyrkej na Ukrainje zesamo­statniła. Na cyrkwinskim sejmje, wot­- mě­tym w sławnej Kijewskej katedrali swj. Sofije, wob­zamknychu wobdźělnicy synody, zwoprawdźić kročel, za kotruž je prezident Petro Porošenko cyły čas naležnje wabił, mějo ju za jedne z će­žišćow we wólbnym boju k prezidentskim wólbam klětu w nalěću. Hłowa stata – na synodźe najwuznamniši čestny hósć – syłam ludźi, demonstrowacych před katedralu za samostatnu ukrainsku prawosławnu cyrkej, na městnje wyskajcy wozjewi: „Tónle dźeń zańdźe jako swjaty dźeń do sta­wiznow Ukrainy.“ Nutřka wón přitomnym wuswědči: „Wy sće hłowni akterojo tohole historiskeho podawka, zakónča­ceho wotwisnosć wot Ruskeje.“

Prěnje biskopstwo reagowało

pjatk, 21. decembera 2018 spisane wot:

Polacy sej dale žadaja pady znjewužiwanja w katolskej cyrkwi wuswětlić

Waršawa. Pólski sejm kónči swoje dźěło lěta tradicionalnje ze „sejmowej pator­žicu“. Tón dźeń, kotryž zarjadowachu tónkróć 14. decembra, zetkawaja so zapósłancy wšitkich stron, zo bychu sej ruku zawdali a sej wjesołe hody a strowe nowe lěto wupřeli. Při tym sej mjez sobu wulke oblaty dźěla, kaž to w Pólskej hody tež w swójbach činja. Po starym wašnju sej kóždy wot susoda kusk oblaty wot­łama. Zarjadowanje ma tomu słužić, na­jebać­ wšitke politiske rozestajenja znajmjeńša tón dźeń harmoniju a zhromadnosć w sejmje pěstować.

Lětsa běchu na swjatočnosć z kulturnym programom ansambla „Mazowsze“ tež Waršawskeho metropolita Kazi­mie­rza Nycza přeprosyli. Zapósłanča noweje­ małeje strony „Nětko!“ Joanna Scheurig-Wielgus wuži składnosć a přeprosy wulcerjadneho duchowneho na přichodne posedźenje sejmoweho wuběrka, kotryž pady seksualneho znjewužiwanja přez duchownych přepytuje. Scheurig-Wielgus we wuběrku jako zastupnica znjewužiwanja přepytowaceje załožby „Njebojće so“ sobu skutkuje.

Karel Gott na złotej medali

štwórtk, 20. decembera 2018 spisane wot:

Jablonec nad Nisou (ČŽ/K/SN). Swěto­znaty čěski šlagrowy spěwar Karel Gott je nětko tež na złotej medali zwěčnjeny. Ražernja­ pjenjez w Jablonecu nad Nisou wuda składnostnje klětušich 80. na­rodnin legendy čěskeje popularneje hudźby seriju jemu wěnowanych me­daljow w třoch wariantach.

Prěnju złotu medalju su tele dny w Jablonecskej statnej ražerni pjenjez w přitomnosći česćeneho zhotowili. Wona pokazuje portret Karela Gotta z 1960tych lět, tak na prědnim boku jeho wobličo, na zadnim pokazku z „Lady Carneval“. Na druhej medali budźe wuměłc jako moler předstajeny a na třećej jako fenomen, kiž je generacije ludźi w mnohich krajach swěta zahorjeć zamóhł. Tež w NDR bě Gott často z witanym hosćom a wokřewješe publikum na přikład w zabawnych programach kaž we woblubowanym „Kotole pisaneho“ jako „Praski sołobik“.

Złotych medaljow budźe 500 a slěbornych 1 000 raženych. Skazarjo dóstanu prěnje złotaki hišće do hód. Na předań budu wone kónc decembra a w januaru. Serija třoch medaljow płaći přibližnje 100 000 krónow (4 000 eurow).

Ludnosć přibywa

srjeda, 19. decembera 2018 spisane wot:

Praha (ČŽ/K/SN). Ludnosć Čěskeje repuliki přibywa a bliži so pomału ličbje jědnaće milionow. Kónc třećeho kwartala měješe susodny kraj 10 637 974 wobydlerjow, něhdźe 27 000 wjac hač kwartal do toho. Wo přirost postarali su so hłownje migranća, předewšěm z Ukrainy a Słowakskeje. Z prěnjeho mjenowaneho kraja přićahny něhdźe 8 900 ludźi, z tamneho 3 900. Ale tež z Rumunskeje (1 500) a Bołharskeje (1 400) je tójšto přisydlencow. 16 999 čěskich staćanow je w prěnich třoch kwartalach domiznu wopušćiło.

Pozitiwnje wuskutkowała je wšak so tež wobstejnosć, zo bě wjac nowonarodźenych hač zemrětych. Hač do kónca septembra je 86 636 dźěći na swět přišło – 46,5 procentow z nich zwonka mandźelstwa. Zemrěło je w prěnich dźewjeć měsacach lěta cyłkownje 84 957 wosobow, tak 43 000 muži a 42 000 žonow. Mužojo běchu přerěznje 72,6 lět stari, žony pře­rěznje 79,7 lět. Zmandźelenjow registrowachu stawnistwa 47 793, dobrych tysac wjac hač wot januara do septembra 2017. Kwasowali su pory najčasćišo w juniju, mjenujcy wjace hač 10 000 razow, štož je za cyły lětdźesatk najwjace w jednym měsacu.­ Rozwodow bě 17 515, něhdźe tysac mjenje hač w samsnym času loni.

Ariel Żurawski wojować přestał

srjeda, 19. decembera 2018 spisane wot:
Waršawa (dpa/SN). Dwě lěće po terorowym nadpadźe na hodowne wiki na Berlinskim Breitscheidowym naměsće je pólski wobsedźer spedicije Ariel Żurawski najprjedy raz přestał, wo wotškódnjenje z Němskeje wojować. „To je bój Dawida přećiwo Goliatej“, rjekny wón němskej powěsćerni dpa. Polak ze Sobiemyśla pola­ Szczecina je so pola zamołwitych w Berlinje mjez druhim wo zarunanje za nakładne awto prócował, kotrež bě atentatnik Anis Amri 19. decembra 2016 jako terorowu bróń wužiwał a je zešrotował. Amri bě do toho kuzenka Żurawskeho, šofera Lkw-ja, zatřělił a po tym z awtom do ludźi na hodownych wikach jěł. Při tym wón jědnaćoch mori. Wjace hač 70 wosobow so zrani. Dotal bě Żurawski wot Němskeje 10 000 eurow dóstał. Woprawdźe nastata pjenježna škoda pak wučinja 90 000 eurow, Żurawski trochuje. Toho nimale nowe nakładne awto dyrbjachu po atentaće zešrotować. „Poprawom dyrbjało wotškódnjenje woporow bohatemu krajej kaž Němskej wěc česće być“, wón rjekny. „Doniž pak njejsu přepytowanja skónčene, nimam žanu šansu něšto docpěć, su mi rjekli.“

Serbska debata

nowostki LND