Zapal měć a sej druheho wažić
Mjez nowačkami njejsu jenož šulerjo, ale tež wučerjo
Budyšin/Ralbicy (SN/MiR). W Ralbicach je nawodnica tamnišeje zakładneje šule Andrea Liehnowa wćipna na šulskich nowačkow. Wone přichadźeja z mnohich wjeskow: ze Sernjan, Róžanta, Konjec, Šunowa, Koslowa, Němcow, Sulšec, Hórkow, Ralbic, Salowa a Łomska. Cyłkownje maja tam lětsa 30 šulskich nowačkow. Rjadowni po 15ćoch nawjedujetej Franciska Rachelina a Silvia Domšowa. Andrea Liehnowa je w swojej krótkej narěči staršich motiwowała, wosebje na to dźiwać, zo dźěći čłowjeske hódnoty chutnje bjeru, zo druheho respektuja a waža, a zo mjez sobu přećelnje wobchadźeja.
Rozsud zahubny
Serbska rjadownja je zawjazk
Něhdyši wiceprezident sakskeho wustawoweho sudnistwa so słowa jimał
Radeberg/Radwor (SN). Něhdyši wiceprezident sakskeho wustawoweho sudnistwa, dr. dr. Jürgen Rühmann, je so w zwisku z aktualnym rozestajenjom wo 1. serbski lětnik na Radworskej zakładnej šuli słowa jimał. W pismje „Serbske rjadownje – z wustawy wuchadźacy zawjazk“ nawjazuje na artikl 6 sakskeje wustawy, w kotrymž je prawo Serbow na „hajenje a wuwiwanje jich zdźědźeneje rěče, kultury a tradicijow, wosebje přez šule ...“ zaručene. Rühmann: „Spjelnjenje tutoho nadawka njeje bjez skutkownych organizatoriskich naprawow předstajomne. To płaći tež a wosebje za zakładne šule jako baza za wšo rěčne wuwiće w přichodźe (...)“ Dokelž „zasadna naležnosć za hajenje a wuwiwanje serbskeje rěče je, zo so dźěćom z wotpowědnymi rěčnymi wuměnjenjemi wša wučba w serbšćinje na maćernorěčnym niwowje podawa. Zdobom je ryzy serbski rjadowniski cyłk za tute dźěći wažny, zo bychu maćeršćinu w šuli tež zwonka wučby mjez sobu wužiwali a ju z tym dale skrućeli.
Dodźeržće wustawu!
Piwarz delegowanje serbskich wučerjow zakitował
Drježdźany (SN/MiR). Ličby nowych wučerjow přistajenjow w Sakskej wubudźeja nadźiju na polěpšenje aktualneje situacije, znajmjeńša na zakładnych šulach a na gymnazijach. Tole zwurazni sakski statny minister za kultus Christian Piwarz (CDU) na wčerawšej medijowej konferency k zahajenju noweho šulskeho lěta w sakskej statnej kencliji w Drježdźanach. Wšako chce wjace hač tysac nowych pedagogow přichodnu póndźelu swoje dźěło na sakskej šuli zahajić. 773 z nich su studowani wučerjo, 120 su pedagogiske fachowe mocy a dalši 140 su přidružnicy, kotřiž su so wot 1. meje za skutkowanje na šuli kwalifikowali. Wosebje na spěchowanskich, powołanskich a wyšich šulach dale dosć wuwučowacych njeje. Njebudźe přichodnje lóšo pobrachowacy personal narunać, dokelž tajki na dźěłowych wikach njeje. Wurunać móže Sakska tuchwilu jenož wotchady wučerjow, kotřiž so na wuměnk podadźa.
„Naš system njefunguje!“
Aktualne wuwiće w Radworju pokazuje nam we wšej jasnosći prekerne połoženje serbskeho šulstwa w němskimaj rukomaj. Zjednoćenje rjadownjow z nadawkom serbskeho profila a delegowanje serbskich wučerjow do němskeje šulskeje słužby stej wospjetnje najniši dypk, kotryž móhł so jenož hišće wot dalšeho zawrjenja šule přetrjechić. A přeco zaso nazhonjamy dopóznaće dospołneje wotwisnosće a bjezmócnosće přećiwo němskim rozsudźerjam.
W mojim statistiskim naprašowanju, kotrež před wjac hač pjatnaće lětami w serbskej Hornjej Łužicy přewjedźech, napadny, zo woteběra ličba serbsce wuknjacych a serbsce rěčacych dźěći (grafiki předleža). Situacija w Radworju a wokolnych wsach je podobna tej w 1950/60tych lětach na př. w Hodźiju abo Bukecach. Tehdom rěčeše tam hłownje jenož hišće starša generacija serbsce. Dźensa su tam serbske kemše jenož hišće hdys a hdys. Samo minimalny poskitk serbskeje wučby w Hodźiju je dla falowaceje wučerki wusadźeny. Jeli so dźiw njestanje, kiwa wopisany dóńt bórze tež Radworskej gmejnje a něšto pozdźišo dalšim šulam w serbskim katolskim regionje.
Šok za staršich: Serbski 1. lětnik tola njebudźe
Nowy šok za serbskich staršich: Serbska rjadownja 1. lětnika w Radworju tola njebudźe. To su starši wčera zhonili. Znowa so protest jewi.
Fantom „dwurěčnosć“
Snadź móhł jedyn ze serbskich protagonistow kubłanskeho modela 2plus zamołwitym w krajnym zarjedźe za šulu a kubłanje (LaSuB) zdźělić: Je so dawno wukopało, zo njeda so bohužel ideja, wšě dźěći, wšojedne z kotrymi rěčnymi kmanosćemi, na zhromadny wysoki niwow wšědneho serbowanja wjesć, zwoprawdźeć. Praktisce woznamjenja „dwurěčnosć“ hdys a hdys serbske wospjetowanje jednotliwych słowow w němskej wučbje. Hewak nam LaSuB dale na kóžde prašenje po „copy and paste“-metodźe stare wurězki z katechizma 2plus sćele.
Čas čućiwosćow w kubłanskej debaće je nimo. Tež zo ma serbska rjadownja wučerku, kotraž móže jenož serbsce přikazać, ale so běžnje rozmołwjeć njemóže, je psychologisce fatalne. Hladajo na to, zo su sej wšitcy přezjedni, zo 2plus praktisce njefunguje, móžemy so na wutworjenje serbskich rjadownjow koncentrować – za Serbow a wšěch, kotřiž su zwólniwi serbować. Marcel Brauman
Ministerstwo wotmołwiło
Drježdźany/Radwor (SN/mb). Šěsć njedźel je Radworska staršiska iniciatiwa na wotmołwu sakskeho kultusoweho ministra Christiana Piwarza čakała. Woni su w swojim lisće rozpušćenje serbskeje rjadownje dotalneho 3. lětnika a jeje fuziju z wjetšej němskej rjadownju wotpokazali. Mjeztym je drje krajny zarjad za šulu a kubłanje (LaSuB) rozsud cofnył, ale rjadowniska wučerka njewobknježi serbšćinu, a wjac hač połojca hodźin wučby ma so němsce wuwučować. Minister ani sam wotmołwił njeje. Piwarz je nadawk nawodźe ‚referata za cyłodnjowske poskitki, šulski sport a přesahowace naležnosće‘, Ralfej Eckertej, přewostajił.
Eckert pak wospjetuje stare a w realiće dawno zwrěšćene hesła koncepta 2plus, zo runje „zhromadne wuknjenje w jednej rjadowni tomu přinošuje, wšěch šulerjow k nałožowanju serbšćiny motiwować“. Haj, „koncept zaruča wšěm šulerjam zdźěłowansko-rěčnu kompetencu w serbskej a němskej rěči.“ Wězo je na wědomje brał, zo tola dwě rjadownje w 4. lětniku budźetej, a zwěsći, zo změje po prózdninach kóžda rjadownja na šuli swoju rjadownisku wučerku.
Jonas Zynda: Kubłar a přećel dźěći
Hejsowace dźěći wołaja wokoło Jonasa Zyndy. 23lětny je lětsa hižo druhe lěto jako kubłar we Wodowych Hendrichach. Za njeho je 10 dny trajace prózdninske lěhwo dobra móžnosć sej praksu za pozdźiše powołanje jako wučer nahromadźić. Wotměnu mjez swobodnym časom a dźěłom mjez dźěćimi pak so jemu tež wuběrnje spodoba: „Mamy z kubłarjemi pak tež kusk časa za nas, dowol tak prajene.“ Tučasnje studuje Jonas w Lipsku wučerstwo za matematiku a sport za wyšu šulu we wosmym semestrje. To rěka, zo steji krótko před prěnim statnym eksamenom. Hinak hač zašłe lěto je lětsa mjenje dźěći do „Seife“ sobu přijěło a tuž je tež mjenje kubłarjow, na čož dyrbja so wšitcy najprjedy zwučić. Pozitiwnje nadpadnyło je Jonasej tónkróć, zo maja lěpše wjedro hač poslednje lěto, tuž móža so nimale kóždy dźeń kupać. Srjedu, jako Jonasa wopytach, wubědźowachu so dźěći runje we wodźe. Jednu ze stacijow je wón přewodźał: Dźěći mějachu wodu z hubicu čěrać a tak bow napjelnić, a to wšitko na čas! Cyłkownje wosom skupinow ma móžnosć so přećiwo tamnym wubědźować a dypki za swoju skupinu zdobyć.
