Trojorěčne dźiwadło w Galiciskej

štwórtk, 10. oktobera 2024 spisane wot:
W ramiku projekta „Phōnē – Mjeńšinowym rěčam hłós dać“ filuja klankarjo galiciskeho jewišća Centro Dramático Galego a Němsko-Serbskeho ludoweho dźiwadła tele dny w Santiagu de Compostela na inscenaciji „Lémbrame! – Gedenke mein! – Spominaj na mnje!“. Mjez druhim hrajetaj Budyšan Andreas Larraß a jeho španiski kolega Borja Insua (wotlěwa). Režiju wukonjataj nawoda Budyskeho klankodźiwadła Tim Heilmann a Rafael Rey, wjelelětny wuměłstwowy direktor dźiwadła Nauta a čłon organizaciskeho mustwa festiwala Festival Internacional de Títeres Galicreques. Na tutym chcedźa hru přichodnu wutoru předstajić. Foto: Roman Koryzna

Množić a žnjeć ze serbskej literaturu

srjeda, 09. oktobera 2024 spisane wot:

Veles rěka po starodawnym słowjanskim bohu płódnosće, magije a žnjow pomjenowane nakładnistwo, kotrež je „na wjacerěčne wudaća serbskeje literatury kaž tež na přełožki dźěćacych a młodźinskich knihow do hornjoserbšćiny specializowane“. Dotal su w nim štyri stawiznički rjadu Lubiny Hajduk-Veljkovićoweje „Dolina při rěce“ w rozdźělnych formatach a dohromady dźesać rěčach kaž tež přełožkaj „Mała wjera“ (Otfried Preußler) scomter přewodźacym glosarom a njedawno „Znowa namakany přećel“ (Fred Uhlman) wušli.

Budyšin (CS/SN). „Krabat. Mjez mytosom a čłowjekom“ běše tema wodźenja we wobłuku Krabatoweho tydźenja wčera dopołdnja w Budyskim Serbskim muzeju. Muzejownica Monika Ošikowa prezentowaše eksponaty a wideja ze stajneje wustajeńcy. Tak znazorni wopytowarjam zwiski mjez serbskej bajowej postawu Krabata a historiskej wosobinu Chorwata Janka Šajatovića (1624 - 1704).

Naposledk mjenowany běše před něhdźe 300 lětami do Hornjeje Łužicy přišoł, zo by w škitnej gardźe dohromady štyrjoch sakskich kurwjerchow słužił. Za swoju swěrnu słužbu dósta wudwór we Wulkich Zdźarach. Spočatnje domoródni skeptisce na njeho zhladowachu. Jeho dobrych skutkow dla wšak zdoby sej Šajatović bórze sympatije serbskich wjesnjanow – mjez druhim je jim drjewo za natwar cyrkwje darił. Přez lětstotki so tute podawizny, wosebje na přazach, ertnje dale dawachu. Tak je so realita z mytosom změšała. W swojich wuwjedźenjach skedźbni Monika Ošikowa tež na škitne symbole a znamjenja. Mjez druhim namakaš je na serbskich jutrownych jejkach.

Jurij Měrćin

srjeda, 09. oktobera 2024 spisane wot:
3. winowca 1924 narodźi so pozdźiši žurnalist a kulturny wědomostnik Jurij Měrćin w Kołwazu (Kohlwesa) blisko Bukec do serbskeje burskeje swójby. Wón wopyta Budysku ratarsku fachowu šulu. Bě potom redaktor za ratarstwo a pozdźiši wjelelětny naměstnik šefredaktora dźenika Nowa doba. Wot lěta 1958 pisaše jara rady přinoški a reportaže wo ratarstwje w Hornjej Łužicy a wo wuwiću na drustwowe wsy kaž tež wo problemach a kul­turnym žiwjenju na wsach. Sam zeznach Jurja Měrćina jako młody žurnalist No­weje doby. Běše přećelny a pomocliwy ­wicešef­ redakcije, kotryž pak tež wysoke žadanja staješe. Wobdźiwach jeho, kak z małej noticnej knižku w ruce šefsekretarce Lorje Kowarjowej abo Monice Kilankowej, Mari Wjeńcynej a Martinje Staffethowej dołhe teksty swobodnje diktowaše. Studowaše w Lipsku kulturne wědomosće. Wot 1967 bě docent na Drježdźanskej kulturnej akademiji. 1966 spožčichu jemu Statne myto Ćišinskeho. Jurij Měrćin bě čestnohamtski funkcionar Demokratiskeje burskeje strony a wjelelětny zapósłanc wobwodneho sejma. 11. požnjenca 1977 znjezboži smjertnje pola Spytec.

Smjerdźečenjo w Francoskej rejowali

wutora, 08. oktobera 2024 spisane wot:
Delegacija z Budyšina je podlěšeny kónc tydźenja za to wužiwała, Budyske partnerske město Dreux blisko Parisa wopytać. Tam swjedźeń swj. Denisa swjećachu. Pjeć porikow Smjerdźečanskeje rejowanskeje skupiny kulturny program z wjacorymi wustupami we Łazowskej drasće wobohaći. Město Dreux je nětko dalše partnerske dojednanje ze serbiskim městom wobzamknyło. Foto: Carmen Schumann

Budyšin (CRM/SN). Obelisk na Tuchorju, kiž postajichu w lěće 1882 přećeljo, kolegojo a šulerjo k wopomnjeću na w lěće 1879 zemrěteho kantora, komponista a hudźbneho wučerja Karla Eduarda Heringa, słuša k wosebitym rownym pomnikam za wurjadne Budyske wosobiny zašłosće. Někotre lěta pozdźišo postajichu pódla njeho podobny pomnik za mandźelsku Heringa Almu Rosaliju. Po nuznje trěbnej restawraciji bu rownišćo předwčerawšim znowa poswjećene.

„Zetkanja“ na CD

póndźela, 07. oktobera 2024 spisane wot:
Budyšin (SN). Załožba za serbski lud prezentuje nowu CD „Zetkanja – Spěwy z Chórom Židźino“. Ćěleso, kotrež bu lěta 1986 załožene, pěstuje a zachowa serbski spěw. Je z tutym wusměrjenjom jenički swojeho razu we Wojerowskej kónčinje. Portretowa CD wopřijima wubrane title z aktualneho repertoira ze serbskimi, słowjanskimi, jendźelskimi a němskimi pěsnjemi. Nahrawana bu loni nazymu a lětsa w februarje w awli Wojerowskeho Lessingoweho gymnazija. Zestajiła je zynkonošak we hłownej zamołwitosći Kerstin Lieder, kotraž nawjedowaše chór wot 1999 hač do 2024. Po jeje lětušim wotchadźe móžachu spěwarja a dirigenta Pětra Cyža jako noweho nawodu zdobyć.

Pomnik za Měrćinka poswjećili

pjatk, 04. oktobera 2024 spisane wot:
Na iniciatiwu župy „Jan Arnošt Smoler“ zhotowjeny pomnik za Jana Awgusta Měrćinka (1817–1875) bu wčera w Hrodźišću swjatočnje poswjećeny. Wotnětka dopomina při ródnym domje Měrćinka błudźenk ze škleńčanej platu z wobrazom płachtaka a žiwjenskimi datami na tołmačerja, wotkrywarja a misionara Ochranowskeje bratrowskeje wosady. Stawiznarka dr. Lubina Malinkowa poda něhdźe sto zajimcam zarys žiwjenskeho skutka počesćowaneho; zapósłanc Sakskeho krajneho sejma Marko Šiman (CDU) a Wósporkski měšćanosta Jürgen Arlt (njestronjan) sposrědkowaštaj postrowne słowa (čitajće tež na 4. stronje). Foto: Katja Liznarjec

Šesty Łužiski festiwal z regionalnej mytologiju, młodym wuměłstwom, serbskej lyriku a improwizaciju na Kocora

„Anderselbst – To druhe ja“ bě hesło šesteho Łužiskeho festiwala, kotryž je so kónc žnjenca zahajił a srjedź požnjenca zakónčił. Dohromady wjace hač 60 za­rjadowanjow na 19 hrajnišćach je cyłkownje něhdźe 10 000 wopytowarjow při­wabiło. „Nadpřerězny rozrost“ je zarjadowacemu towarstwu z wobmjezowanym rukowanjom samsneho mjena z indicom, zo „je charisma festiwala při­běrał“.

Mjez wusahowacymi wjerškami běchu dźiwadłowe inscenacije „Othello – Die Fremden“ Williama Shakespeara w Běłej Wodźe, „Widerstand“ Lukaša Ričela w Gubinje a „Empusion“ po romanje Olgi Tokarczuk­ w Baršću kaž tež koncerty Leszeka Możdżera w Domašojcach, Camille Nylund w Kamjencu a Marca-Andréja Hamelina w Mužakowje.

Koncert ze zajimawej wotkrywanku

wutora, 01. oktobera 2024 spisane wot:

Budyšin (CRM/SN). Koncert pod titulom „Zybol woheń duje“ wuhotowaštaj minjenu njedźelu w Budyskim Serbskim muzeju spěwar Ronald Hein a z Japanskeje pochadźacy pianist Hiroto Saigusa. Zaběrajo so ze zawostajenstwom před lětomaj zemrěteho awantgardista hudźby Serbow Jura Mětška, wotkry Hein zajimawostku, wo kotrejž piše: „W starobje 13 lět napisa Juro Mětšk spěwny cyklus za bariton a klawěr. Jeho zamóžnosće su kedźbyhódne. Komponowaše wirtuozne klawěrne sadźby, wobknježeše wjelestronski spektrum wurazowych srědkow, wužiwaše hižo tehdy bohatu atonalitu a komplikowane rytmy.“ Teenager zhudźbni teksty Alojzy Nagela a Salomėje Nėris, kotrež běše jeho nan dr. Frido Mětšk z kašubšćiny zeserbšćił. Wobdźěłany cyklus wosom wuměłstwowych spěwow zaklinča nětko jako přewšo wobdźiwajomna wurywanka we wuwaženej mišterskej interpretaciji. Wujewi so tak zdobom, zo pokazuje so w Mětškowej prěničce hižo něštožkuli bytostneho za jeho pozdźiše tworićelstwo, kotrež běše cezura w hudźbnych stawiznach Serbow.

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND