Waršawa (JBR/SN). Wot lěta 1988 přewjeduja w Pólskej Pochod žiwych, na kotrymž zhromadźeja so tysacy młodostnych z Israela, Pólskeje a dalšich krajow, ale tež časowych swědkow holocausta. Wopomnjenski pochod w aprylu wjedźe wot wrotow bywšeho koncentraciskeho lěhwa Ausch­witz z napisom „Arbeit macht frei“ hač do zaničowanskeho lěhwa Birkenau a je tři kilometry dołhi. Při­ rozwalinach krematorija je hłowna swjatočnosć.

Lětsa wšak je dźěl wuchowanych z holocausta wotpokazał přijěć, kaž zdźěli ­to direktor Muzeja Auschwitz-Birkenau Piotr Cywiński. Přičina wotprajenja je ­nowy zakoń wo holocausće, kotryž wot 1. měrca zakazuje, Polakam sobuwinu na němskich złóstnistwach w Druhej swětowej wójnje dawać, hewak hrozy jastwo. Swědcy so nětko boja zjawnje a wote­wrjenje wo swojim dóńće powědać.

Wěste tež njeje, hač budźetaj prezidentaj Pólskeje a Israela zhromadnje pochod přewodźeć – wobaj njejstaj swoje wobdźělenje dotal hišće potwjerdźiłoj. Špatny to přikład, kak so njetrěbny poli- tiski zakoń wuskutkuje, podšmórny Piotr Cywiński w njedawnym interviewje.

NJEWĚRJACE dźěći su cilowa skupina knihi z titlom „Biblické příběhy“ (Bibliske podawizny). W prěnim rjedźe za nje mjenujcy je znaty čěski nakładnik-spisowaćel, sam ateist Martin Vopěnka (rodź. 1936), tute literarne dźěło stworił. Z nim chce młodostnym wuwědomić korjenje europskeje ciwilizacije. K tomu přinošuja na swoje wašnje tež ilustracije rysowarja Jiříja Votruby. „Dokelž smy mjenje bóle njewěriwy narod, dyrbimy sej přiwšěm toho wědomi być, zo smy w křesćanskej ciwilizaciji žiwi a zo nas wona njesměrnje wobwliwuje. Tute korjenje su dźens wosebje wažne, hdyž mamy wotwobarać ekstremistiske nahlady na migraciju, Vopěnka rjekny, dodawajo, „wudawamy so za Europjanow, docyła njewědźo, što to woznamjenja.“ Ze swojimi „Bibliskimi podawiznami“ spisowaćel zdobom přitomnosći špihel staja. Čitar měł začuć, zo wone jeho nastupaja a zo wotmołwjeja na prašenja, kotrež wón ma. „Njeje to žana cyle wólna wuměłska twórba. Dźe wo to, dźěsću bibliske podawizny přibližić tak, zo by zrozumiło, što wobrazy kaž Wuhnaće z raja abo Archa Noacha wo­znamjenjeja.

Praha (ČŽ/K/SN). W Čěskej chce nowozałožena iniciatiwa z mjenom Milion chvilek po demokracii ministerskeho prezidenta w demisiji Andreja Babiša (ANO) z milionom podpismow k wotstupej nuzować. Hač do kónca junija chcedźa telko podpismow nazběrać. Dotal maja wjace hač 160 000. Załožerjo iniciatiwy njedwěluja na wuslědku wólbow, po kotrychž hibanju ANO zastojnstwo premiera při­steji. „To respektujemy. Njeje pak žaneje přičiny, zo by to dyrbjał być čłowjek ze zašłosću agenta čěskeje stasi, wot justicy tohodla přesćěhany. To je njeakceptabelne a wusměšowanje wšěch woporow komunistiskeho režima.“ Nimo skutkowanja za stasi je dalša přičina prócowanja za wotstup Babiša ta, zo njekryja so jeho přilubjenja z woprawdźitosću, rjekny sobuorganizatorka iniciatiwy Barbora Doleželová. Loni bě wón slubił, zo budźe demokratiju podpěrać a rozwiwać, lěto pozdźišo wo prodemokratiskim premieru ničo pytnyć njeje. Peticiju su mjez druhimi podpisali njewuspěšny kandidat na prezidentstwo Marek Hilšer, znaty režiser Jan Svěrak, spěwar Richard Müller a dźiwadźelnik Vojtěch Dyk.

Bratislava (SŽ/K). Słowakska ma noweho ministerskeho prezidenta. Hłowa stata Andrej Kiska powoła do zastojnstwa naměstneho předsydu knježaceje strony Smer-Socialna demokratija Petera Pellegrinija. Premier Robert Fico je wčera popołdnju prezidentej přednjesł swój rozsud, zo je zwólniwy wotstupić.

Móžnosć rozrisanja dotal najćešeje politiskeje krizy Słowakskeje po jeje zesamostatnjenju 1993, wuskutkowaneje wot zamordowanja přepytowaceho nowinarja Jana Kuciaka a jeho slubjeneje Martiny Kušníroveje, bě so srjedu wujewiła. To Robert Fico njenadźicy wozjewi wotstupić, pod wuměnjenjom, zo Smer-SD dale premiera staja. Po wuradźowanju z předsydami stronow koalicije prezident to schwali. Wšěm drje je wulce na tym zaležało, wobeńć dočasne wólby. „Te bychu destabizaciju wunjesli, přetož knježerstwo dyrbjało so z pjeć, šěsć stron wutworić.“ To je Fica k demisiji pohnuło, wón hłowje stata rjekny.