Słowaksku wopytał
Wumjetuja cenzuru
Waršawa (dpa/SN). Pólska rozhłosowa rada je rozprawnistwo priwatneho sćelaka TVN24 wo protestach přećiwo knježerstwu w zwisku z krizu parlamenta loni w decembrje z rekordnej pokutu pochłostała a tak debatu wo cenzurje zbudźiła. „Woni medijam hubu zakazuja“, kritizuje pólska žurnalistka Dominika Wielowieyska z Gazety Wyborczeje wobzamknjenje na twitteru.
Kaž rozhłosowa rada wozjewi, je sćelak z wašnjom rozprawow „njezakonske a wěstotu wohrožace jednanja propagował“. Za to wupraji rada sćelakej pokutny pjenjez nimale 1,5 milionow złotych (něhdźe 350 000 eurow). Tak wulka dotal hišće žana pokuta njebě.
Sćelak TVN24 je připowědźił, so přećiwo chłostanju wobarać chcyć.
Doma wulce akceptowany
Moskwa (ČŽ/K/SN). Přichodnym wólbam prezidenta Ruskeje federacije klětu w měrcu smě nětčiša hłowa stata Wladimir Putin jako kandidat woměrje napřećo hladać. Chwala dźě sej tuchwilu nic mjenje hač 82 procentow wobydlerjow kraja jeho skutkowanje jako prezident. Tole rozprawjeja z ruskeje stolicy čěske nowiny, powołujo so na přisłušne zwěsćowanje agentury VCIOM.
Dźěławosć ministerskeho prezidenta Dmitrija Mjedwjedewa 54 procentow woprašanych wobydlerow pozitiwnje hódnoći, tu jeho knježerstwa samo 56 procentow.
Putin bě njedawno składnostnje wopyta awtomobilownje GAZ w Nižnim Nowgorodźe dźěławym tamnišeho zawoda wozjewił, zo wotmysli wón za zastojnstwo hłowy stata znowa kandidować. Zhromadźeni to wyskajcy witachu, wótře wołajo: „GAZ je za Was, GAZ steji za Wami.“ Jasne hišće njeje, hač nastupi Putin „sam za sebje“ kaž w lětomaj 2000 a 2004 abo jako kandidat knježerstwoweje strony Jednotna Ruska kaž lěta 2012.
Kriza w strowotnistwje
Varnsdorf. Dołhodobne ćeže w zawěsćenju zakładneho a fachowolěkarskeho zastaranja we Varnsdorfje a Šluknovskim wuběžku su dźeń a wjetše. Přičina toho je přiběraca staroba stomatologow a praktiskich lěkarjow, kotřiž dźěławosć bjez personalneho narunanja w swojich praksach zakónčeja. Kónc tohole lěta zawrjetej we Varnsdorfje dwě stomatologiskej praksy. Tak budźe wot 1. januara w pomjeznym měsće wjac hač 2 000 pacientow bjez zubnolěkarskeho zastaranja. Mnozy wobydlerjo z Varnsdorfa kaž tež z wokoliny hižo dźensa termina pola stomatologi dla hač do Libereca, Českeje Lípy abo Děčína jězdźa. W Děčínskim wokrjesu přestanje mjenujcy 31. decembra 2017 cyłkownje sydom stomatologow skutkować, z nich štyrjo w Šluknovskim wuběžku. Porno tomu jenož dwě nowej lěkarce do Děčína přińdźetej.
ČSSR rozdźělić prawje było, ale …
Štwórć lětstotka tomu budźe, zo je zašoł zhromadny stat Čechow a Słowakow. Rozdźělenje Čěskosłowakskeje republiki (ČSSR) ma wjetšina ludźi wobeju krajow mjeztym za prawu kročel. Přiwšěm matej dwě třećinje za zmylk, zo njebu lud za tym prašany. Tole wuchadźa z přepytowanja, kotrež stej sociologiski wustaw Čěskeje akademije wědomosćow a Słowakski institut za zjawne prašenja zhromadnje přewjedłoj.
We woběmaj krajomaj 46 procentow respondentow zwurazni, zo je rozdźělenje Čěskosłowakskeje prawa resp. skerje prawa kročel była. Nawopačneho měnjenja je w Čěskej 37 procentow a w Słowakskej 42 procentow. Přezjednosć wobsteji tež nastupajo prašenje, hač by so rozdźělenje měło z referendumom rozsudźić. W Čěskej kaž w Słowakskej matej dwě třećinje ludźi za zmylk, zo njebu wo rozdźělenju přewjedźeny plebiscit.
Křiž ma so zhubić
Waršawa (JBR/SN). Njedawny rozsud francoskich zarjadow je pólskich katolikow wulce znjeměrnił. W bretonskim městačku Ploërmel ma so wulki křiž na pomniku bamža Jana Pawoła II. wotstronić. Postajiło je to najwyše zarjadniske sudnistwo, powołace so na wustawu wo dźělenju cyrkwje a stata, kotraž wobsteji w Francoskej wot lěta 1905. Sudnistwo ma so po argumentaciji, zo so symbol křiža „spřećiwja principej laicizma“.
Wusud je doskónčny a kónči zdobom wjelelětnu zwadu wo postawje swjateho wótca w Ploërmelu, kotruž běchu tam zhromadnje z dominantnym křižom 28. oktobra 2006 postajili. Ideju za pomnik měješe ruski wuměłc a rězbar z georgiskimi korjenjemi Zurab Cereteli, kiž je jón stworił. Gmejna Ploërmel ma poł lěta chwile křesćanski symbol wotstronić. Jeli to nječini, ma so cyłkowny monument, postawa bamža a křiž, ze zjawneho ruma zminyć.
Pólska je na wusud spěšnje reagowała. Mjeztym bywša premierka Beata Szydło, mać katolskeho měšnika, rjekny w rozmołwje z powěsćernju PAP, zo chce knježerstwo pomnik bamža zachować. „Postawu přiwozmjemy do Pólskeje, domizny Jana Pawoła II.“
Morawiecki naslěduje Szydło
Waršawa (dpa/SN). Pólska změje noweho ministerskeho prezidenta. Dotalna premierka Beata Szydło je wčera zastojnstwo złožiła, po tym zo bě hodźiny do toho w sejmje namjet njedowěry opozicije bjez ćežow přetrała. Z nowym šefom knježerstwa ma so financny a hospodarski minister Mateusz Morawiecki stać.
Szydło bě před nawodnistwom narodnokonserwatiwneje knježerstwoweje strony Prawo a sprawnosć (PiS) swój wotstup wozjewiła, kaž rěčnica PiS Beata Mazurek wčera we Waršawje zdźěli. Předwidźany naslědnik, 49lětny bywši bankownik Morawiecki, je dowěrnik stronskeho předsydy PiS Jarosława Kaczyńskeho, poprawneho „sylneho muža“ w pólskim nawodnistwje. Szydło ma so stać z naměstnicu ministerskeho prezidenta. Z přetworjenjom kabineta móhło k tomu w januarje dóńć. „Wostanu w knježerstwje, zo bych hromadźe z PIS ,dobrej změnje‘ polěkowała“, rjekny Szydło w swojej rozžohnowanskej narěći dźensa w pólskim parlamenće.
Kaž pólska powěsćernja PAP rozprawja, ma sejm hižo wutoru Morawieckemu dowěru wuprajić. Beata Szydło bě knježerstwo PiS wot jeho wutworjenja w lěće 2015 nawjedowała.
Palast kultury wohroženy
Měnjenja Waršawjanow wo wotstronjenju su jara rozdźělne a kóšty wysoke
Waršawa. W susodnej Pólskej traje dale proces wotstronjenja wšitkich znamjenjow, swědčacych wo komunizmje. Mjez druhim maja nadróžne tafle z mjenami komunistow nowe pomjenowanje dóstać. Dale chcedźa wotstronić pomniki, kotrež komunistiski system glorifikuja. Potrjechene su symbole, nastate wot lěta 1944 do 1989. Na jich městno maja přińć mjena rjekow, kotřiž su přećiwo komunizmej wojowali abo sej zasłužby při demokratizaciji Pólskeje zdobyli.
Babiš spřisahany jako premier
Praha (dpa/SN). Nowy čěski ministerski prezident je dwělomny miliardar Andrej Babiš. Prezident Miloš Zeman je załožerja populistiskeje protestneje strony ANO wčera z ceremoniju na Hradčanach spřisahał. Po tym je Babiš iniciatiwu nastupajo migracisku politiku Europskeje unije připowědźił. Na čěskim „ně“ k rozdźělowanju ćěkancow po Europje chce wón wobstać.
63lětny Babiš chce mjeńšinowy kabinet wutworić. „Naše knježerstwo změje lěpšinu, zo je team a přećiwo korupciji wojuje“, rjekny rodźeny Słowak. Wotewrjene je, kak chce sej dowěru zapósłancow zdobyć. Wobkedźbowarjo maja za móžne, zo komunistiska KSČM a prawicarskoradikalna SPD mjeńšinowe knježerstwo tolerujetej.
Nastupajo tolerowanje chce Babiš po swójskich słowach hišće do hód ze wšěmi frakcijemi rěčeć. Etablěrowane strony kaž konserwatiwni wobydlerscy demokraća (ODS) podpěru hłownje wotpokazuja, dokelž njejsu wumjetowanja policije Babišej subwenciskeho zjebanja dla z blida. Přepytowarjo su wo to prosyli, imunitu noweho premiera zběhnyć.
Ekonomija w Čěskej kćěje
Praha (ČŽ/K/SN). Čěske hospodarstwo je w třećim kwartalu hišće raz připołožiło. Wo nic mjenje hač pjeć procentow wone w tych třoch měsacach zrosće, hdyž bě w druhim kwartalu hižo wo 4,5 procentow přibyło. To wozjewja Čěski statistiski zarjad (ČSÚ). W Europskej uniji su tajkele kwoty jónkrótne. Po hódnoćenju zastupnika Zwjazka čěskeje industrije Bohuslava Čížeka rosće čěske hospodarstwo dwójce tak spěšnje kaž hewak w EU a europasmje. Najbóle přinošowaše k tomule spomóžnemu wuwiću zwyšena domjaca potrjeba. „Domjacnosće čerpaja z napjatych dźěłowych wikow. Bjezdźěłnosć spochi spaduje a pospěšuje z tym zwyšenje mzdow“, komentuje wurjadnu situaciju analytikar Komerčneje banki Viktor Zeisel. Pozitiwnje je so w tym času tež eksport wuwił. Při tym su čěske awta we wukraju dale jara požadane.
Přerězna měsačna mzda zwyši so w třećim kwartalu wo 7,6 procentow – po skorigowanju z inflaciskej ratu realnje wo 5,4 procenty. Nětko wučinja wona něhdźe 30 000 krónow. Róst mzdow je wokomiknje jedyn z najspěšnišich w cyłej EU.
