Antisemitizm zbóžnoprajić?
Planowane pozběhnjenje pólskeho kardinala zbudźa nowu diskusiju
Waršawa. W Pólskej je nowa debata wo antisemitizmje w towaršnosći a wosebje w cyrkwi wudyriła. Diskusiju nastorčił bě chcyjo nochcyjo bamž Franciskus. Wón bě 21. meje dekret wo „rjekowskich skutkach“ kardinala Augusta Hlonda (1881–1948) wozjewił a zahaji tak proces zbóžnoprajenja duchowneho, kiž bě wěsty čas samo nawoda pólskich biskopow. Pólska biskopska konferenca bě wo zbóžnoprajenje kardinala prosyła a dokumenty wo njesebičnym skutkowanju Hlonda na dobro kraja zapodała.
Jenož dwaj dnjej po wozjewjenju bamžowskeho dekreta je Ameriski židowski kongres z rabbijom Davidom Rosenom na čole oficialny protestny list we Vatikanje zapodał. W dokumenće židowski kongres na to skedźbnja, zo bě August Hlond swój čas wuznawacy antisemit. Tak bě pólski kardinal wěriwych 1936 w pastyrskim lisće namołwjał, židowske wobchody bojkotować. Nimo toho wón twjerdźeše, zo Židźa pornografiju rozšěrjeja a špatny wliw na pólsku młodźinu wukonjeja. List běchu tehdy we wšitkich wosadach wozjewili.
Ekonomija lětsa pomałšo rosće
Babiš druhi raz powołany
Babiš kritizuje Angelu Merkel
Praha (dpa/SN). Čěski ministerski prezident Andrej Babiš je namjet zwjazkoweje kanclerki Angele Merkel (CDU) wotpokazał, wutworić zhromadny europski zarjad za ćěkancow. „Smy jasnje rjekli, zo naši ludźo a naše firmy rozsudźeja, štó pola nas bydli a dźěła“, rjekny załožer populistiskeho hibanja ANO powěsćerni ČTK.
Angela Merkel bě minjeny kónc tydźenja w rozmołwje z nowinarjemi swoje plany k zesylnjenju politiki EU ćěkancam napřećo předstajiła. Při tym poćahowaše so na namjety francoskeho prezidenta Emmanuela Macrona. „Dyrbjał to fleksibelny system być, w kotrymž kóždy kraj přirunajomny podźěl přinošuje“ rjekny kanclerka. Babiš to wotpokaza a praji: „Čehodla dyrbjeli my swój podźěl z pjenjezami wurunać?“ Wón sej žada ćěkancow na mjezach Europy zadźeržeć. Čěska je loni po informacijach nutřkowneho ministerstwa 29 ludźom azyl spožčiła.
„Dobre partnerstwo nastało“
Zwjazkowy prezident Frank-Walter Steinmeier na wopyće w Pólskej
Waršawa (dpa/SN). Němski zwjazkowy prezident Frank-Walter Steinmeier je na swojim wopyće w Pólskej potwjerdźił, zo stej demokratija a prawostatnosć zakład Europskeje unije. Na konferency k 100. róčnicy znowazdobyća njewotwisnosće Pólskeje wón rjekny, zo je suwerena Europa jenož móžna, hdyž maja so wšitcy po zhromadnych hódnotach a prawidłach. „We wobłuku tutych zasadnych prawidłow kóždy narod swoju demokratiju a prawostatnosć sam rjaduje. Hdźež pak zasadne prawidła do prašenja stajeja, su wšitcy tamni potrjecheni“, Steinmeier potwjerdźi.
100 lět čěski lětadłotwar
Praha (ČŽ/K). Lětsa je tomu sto lět, zo w Čěskej lětadła twarja. Nimo toho je wona jedyn z mało krajow swěta, kotrež njezamóža jenož komponenty za technologisce naročny produkt zhotowjeć, ale cyłe lětadła twarić.
„W lětadłotwarstwje je Čěska wulkomóc. Dokonjamy produkować wšo – wot zmija přez elektroniku a pohonjadła hač k lětadłam za transport ludźi, za sportowanje, ale tež za wójsko“, zwuraznja minister za hospodarstwo Tomáš Hüner.
Zazběh bě daty, jako wutwori knježerstwo ze załoženjom Čěskosłowakskeje towaršnosć Továrna na letadla. W 20- a 30tych lětach skonstruowa a zhotowi wona wjace hač połsta typow lětadłow wšěch kategorijow a bojowu mašinu LETOV Š-1. Hłowna domena čěskeho lětadłotwarstwa su sportowe mašiny, wobchadne lětadła za hač do 19 pućowacych a wojerske zwučowanske tryskowe lětadła. Lěta 2016 bě eksport branše z přirostom 6,1 procenta dwójce telko přibył kaž předźěłace přemysło (3,2 procentaj). Najwjetši woteběraćeljo čěskich lětadłow su Francoska, USA, Ruska, Irak, Němska, Awstriska, Wulka Britaniska a Italska.
Dwělomna Kijewska „inscenacija“
Ukraina bě najprjedy raz runje to docpěła, štož bě wočakowała – rozhorjenosć skoro po cyłym swěće zamordowanja ruskeho nowinarja Arkadija Babčenka w Kijewje dla. A na swědomju njemóže jeho nichtó druhi měć hač Rusojo, kritizuje dźě wón politiku Ruskeje a prezidenta Wladimira Putina. Babčenko so tuž doma njeje hižo wěsty čuł a je tohodla do susodneho kraja ćeknył.
Njejapcy pak sta so dźiw – žiwy a čiły wustupuje wón na nowinarskej konferency, na kotrejž statne rěčnistwo kraja wotkrywa, zo je k zadźěwanju plana Krjemla, zamordować 30 ukrainskich politikarjow, žurnalistow a předewzaćelow, trjeba było Babčenkowe zamordowanje „inscenować“. Tola město nadźateho zestopnjowanja rozhorjenosće swěta wije tón z hłowu tajkeje njesłyšanosće dla a da Ukrainu začuć, zo praktiki „napodobnjowanja“ faktow njeakceptuje.
Dramatiske poměry w jastwach
Justicny skandal pólskim medijam nastork k přepytowanjam
Waršawa. Pólska dožiwja tele dny justicny skandal, kotryž ma tež wěstu politisku brizancu.
Lěta 2000 bě Wrócławske sudnistwo tehdy 23lětneho Tomasza Komendu na 25 lět jastwoweho chłostanja zasudźiło. Sudnicy mějachu za dopokazane, zo bě Komenda 15lětnu holcu na dompuću z wjesneje diskoteki w juhu Delnjošleskeje wumocował a brutalnje morił.
Njeskutk bě pólskej towaršnosći wulki šok. Zamołwići stejachu pod hoberskim ćišćom, skućićela spěšnje namakać a zasudźić, zo by zjawnosć změrowana była. Brizantne při tym je, zo bě pozdźiši statny prezident Lech Kaczyński swój čas justicny minister a zdobom generalny statny rěčnik.
Komenda wot wšeho spočatka wumjetowanja mordarstwa dla wotpokazowaše. Sudnicy pak jemu njewěrjachu. Argument wobskorženeho, zo bě za čas njeskutka doma, bě sudnikam tohorunja smorže, dokelž swójbnych w tajkim padźe jako swědkow njeakceptuja.
Bjezdźěłnosć rekordnje niska
Praha (ČŽ/K). W měrcu je Čěska 3,5 procentow bjezdźěłnych měła, w aprylu znowa tři dźesaćiny mjenje a z 3,2 procentomaj rekordnje niski staw. Loni bě w samsnym času 4,4 procenty dźěłowe městno pytało. Po cyłym kraju je na dźěłowych zarjadach regionow 242 798 próstwarjow wo dźěło registrowanych, štož je najmjenje wot lěta 1997 sem. Je wočakować, zo „bjezdźěłnosć hišće bóle spadnje, přistajeja dźě dale sezonalne dźěłowe mocy w gastronomiji, twarstwje, turistice, ratarstwje, zahrodnistwje, lěstnistwje kaž tež w kupjelach, rjekny generalna direktorka Centralneho dźěłoweho zarjada ČR Kateřína Sedlíková. Po jeje słowach so tohorunja šlachći, znižować spochi podźěl dlěši čas bjezdźěłnych.
Najnišu bjezdźěłnosć z 1,2 procentomaj wupokazowaštej kónc apryla wokrjesaj Rychnov nad Kněžnou a Praha-wuchod, porno tomu ma najwyšu ze 7,5 procentami něhdyši hórniski Karvinski region na Morawje. W sewjernej Čěskej ze Šluknovskim wuběžkom wozjewja Ústicski dźěłowy zarjad pjeć procentow bjezdźěłnych, Liberečanski na wuchodźe pak jenož tři procenty.
