Wjacori ćěkancy mjeztym mortwi
Waršawa (JBR/SN). Tysacy ćěkancow wšědnje spytaja běłorusko-pólsku mjezu překročić, štož je za strowotu a žiwjenje přeco wulce riskantne. W oktobru bě so tam 19lětny Syričan Ahmed el-Hasan w rěce Bug zatepił. Kaž jeho towarš powěda, bě jeho běłoruska namjezna straža nuzowała do rěki zalězć a do Pólskeje płuwać. Ahmed pak płuwać njemóžeše. Muslimska skupina pólskich Tatarow je so wo jeho pohrjeb po muslimskim ritusu we wjesce Bohoniki na wuchodźe kraja postarała. Imam Aleksander Bazarewicz, w swojich poslednich słowach rjekny: „Ahmed el-Hasan je heli do lěpšeho žiwjenja wućeknył.“ Mać a bratřa zemrěteho su pohrjeb w internetnej syći sćěhowali.
Znajmjeńša jědnaće ćěkancow je wot spočatka běłorusko-pólskeje namjezneje krizy w mjenowanym pasmje zahinyło. Mjeztym dwanaty smjertny wopor je jednolětne dźěćko. Staršej ćěšenka, kotrejuž je srjedu w nocy team nuzoweje pomocy namakał, rozprawještaj, zo běštaj z dźěsćom dlěje hač połdra měsaca po lěsach błudźiłoj. Syričanaj běštaj zranjenaj a dospołnje wučerpanaj. Ćěło ćěšenka staj w lěsu wostajiłoj.
Bórze nowe knježerstwo
Nimaja so po poručenjach brunicoweje komisije
Praha. Koaliciji SPOLU (ze stron ODS, KDU-ČSL, TOP 09) a PirSTAN (Piraća a Měšćanosća) hotujetej so zhromadnje na to, politisku zamołwitosć za dźesać milionow Čechow přewzać. To podšmórny kandidat za zastojnstwo ministerskeho prezidenta Petr Fiala na wutornej nowinarskej konferency.
Aliancia rosće
Bratislava (SŽ/K/SN). Hdyž bě w septemberskim naprašowanju agentury Focus politiski nowačk mjena Aliancia na 4,9 procentow akceptancy přišoł, wuswědča oktoberske zwěsćowanje zjednoćenstwu madźarskeje mjeńšiny hižo 5,2 procentaj. Z nimi by Aliancia do sejma zaćahnyła, bychu-li jón nětko w Słowakskej wolili. A madźarska mjeńšina by w nim zaso swoje zastupnistwo měła. Wo nje bě wona přišła, jako při lońšich wólbach strona Most-Híd, kotraž bě lěta samo sobu knježiła – ani tři procenty njedocpě a dwě dalšej madźarskej stronje hišće mjenje. Jako wučbu z bolostneho debakla běchu předsydźa wšěch třoch stron spóznali, zo je trjeba přewinyć politisku rozbrojenosć a rozpačenosć a za spomóžnu perspektiwu zhromadnje jednać. Wutworili su tuž zjednoćenstwo Aliancia.
Dobył by wólby tež tónkróć HLAS, ale jenož hišće z 19,3 procentami. Hibanje něhdyšeho premiera Petera Pellegrinija by tak pod 20 procentow spadło a w běhu poł lěta pjeć dypkow zhubiło. Do sejma zaćahnyli bychu hišće Smer-SD (14,5 proc.), Sloboda a Solidarita (12,2), OĽaNO (9,4), Progresivne Slovensko (6,9), Sme Rodina (6,3) a KDH (6,1).
„Wona móhła hišće žiwa być“
Pólske žony protestuja na dróhach kraja za wotehnaće
Waršawa. Powěsć wo smjerći 30lětneje samodruheje, kotrejž su lěkarjo pomoc zapowědźili, cyłu Pólsku jima. Jednali běchu woni po rozsudźe wustawoweho sudnistwa. Wone bě loni zakoń wobzamknyło, zo dyrbja žony dźěćo porodźić, tež hdyž je ćežko zbrašene. Iza bě w 22. tydźenju samodruhosće do chorownje w šleskim měsće Pszczyna přišła. Tam lěkarjo zwěsćichu, zo drje je płód w žiwoće zbrašeny, dołhož pak jeho wutroba bije, žanoho wotehnaća njebudźe. Byrnjež žona wo pomoc prosyła, lěkarjo čakachu, doniž njeje dźěćo zemrěło. 24 hodźin pozdźišo tež Iza zemrě. Za swójbnych zemrěteje, kotraž je tak swoju dźewjećlětnu dźowku wosyroćiła, je cyle jasne: Lěkarjo su po předpisach na to čakali, zo płód w žiwoće maćerje wot samo zemrěje, město toho zo bychu mać wuchowali.
Turowa dla nětko procesuja
Luxemburg (ČŽ/K/SN). Sudnistwo Europskeje unije je tón tydźeń zahajiło jednanje konflikta mjez Čěskej a Pólskej rozšěrjenja Turówskeje brunicoweje jamy dla. Čěska bě susodny kraj nalěto před najwyšej juristiskej instancu EU ranjenja prawa unije dla na škodu čěskich ludźi namjeznych kónčin a wokolneje přirody wobskoržiła.
Naměstny čěski wonkowny minister Martin Smolek na prěnim słyšenju tribunala zwurazni: „Zasadne problemy, kotrychž dla smy skóržbu zapodali, dale wobsteja.“ Naměstny pólski wonkowny minister Damian Krawczyk porno tomu twjerdźeše: „Pólska je wospjet na to pokazała, čehodla ma wšitke wobwinowanja Čěskeje za njedopokazane.“ Prawniska zastupnica EU Katharina Herrmann wozjewi, zo eksekutiwa EU na wěc podobnje zhladuje kaž čěska strona.
Wusud w naležnosći wočakuja hakle za někotre měsacy. Wuzamknjene pak ani njeje, zo so naležnosć cyle hinak skónči. Wobaj krajej dźě so wo to prócujetej, konflikt z mjezyknježerstwowym dojednanjom rozrisać. Tekst zrěčenja hižo předleži, njepřezjednosć jeničce wobsteji, kak dołho ma zrěčenje płaćić.
Kajka to „bicarna konstrukcija“
Šćěpjenska kampanja a koaliciske zrěčenje Čechow tuchwilu chětro zaběratej
Praha (dpa/SN/JaW). Po zdaću ze šokowej terapiju chcedźa w Čěskej přećiwnikow šćěpjenja pře koronawirus pohnuć, zo so tola šćěpić dadźa. Předwčerawšim je knježerstwo susodneho kraja nawěškowu kampanju za šćěpjenje zahajiło, wobkrući čěske strowotniske ministerstwo powěsćerni dpa.
Rozžohnowacy so ministerski prezident Andrej Babiš rěčeše wo „brutalnej kampani“, kotraž je inspirowana z wostrózbjacych wobrazow a warnowanskich pokazkow na cigaretowych tyzkach. Prawdźepodobnje jedna so wo realne fota z chorownjow. Dotal bě strowotniske ministerstwo skerje so pozitiwneje motiwacije nadźijało, a to z hesłom „Sadźimy dypk za koronawirusom“. Nětko pokazuja w nawěškach na přikład wobraz, kak na intensiwnej staciji mortweho do ćěłoweho měcha kładu. Pod wobrazom steji: „Wón měješe tójšto wurěčow.“ Dalši nawěšk zwobraznja kašć a pódla sadu: „Wona je šćěpjenje stajnje zaso wotstorkowała“.
Hranicu do Pólskeje přełamali
Waršawa (dpa/SN). Dwě wulkej skupinje ćěkancow stej mjezu z Běłoruskeje do Pólskeje překročiłoj. To powěsćernja dpa dźensa rozprawja, złožujo so na pólske medije. Kaž w rozprawje powěsćernje PAP z Waršawy rěka, je so jim „poradźiło blisko wsow Krynki a Białowieża hranične płoty skóncować a ćeknyć“.
Někotrych migrantow je pólska hranična straža pozdźišo zaso wróćo do Běłoruskeje dowjezła. Běłoruska straža wozjewi na to wobrazy, na kotrychž su wjacori zranjeni ćěkancy widźeć. Po zdaću jednaše so wo Kurdow, kotrychž medicinsce zastarachu. Informacije z Běłoruskeje pak njemóžachu přepruwować. Běłoruska wumjetuje pólskim wěstotnym jednotkam „brutalne postupowanje“.
Mjeztym je so tež Francoska w naležnosći słowa jimała. Wona wumjetuje Běłoruskej „njeakceptabelnu instrumentalizaciju prudow ćěkancow“ za swoje zajimy. „Knježerstwo w Minsku prud migrantow přisporja, zo by Europsku uniju destabilizowało“, zdźěli wčera francoske wonkowne ministerstwo w Parisu.
Mzda rosće
Praha (ČŽ/K/SN). Wo 1 000 krónow (něhdźe 40 eurow) zwyša w Čěskej wot 1. januara 2022 minimalnu mzdu, kotraž budźe potom 16 200 krónow (ca. 635 eurow) wučinjeć. Naprawu je hišće knježacy kabinet ministerskeho prezidenta Andreja Babiša (ANO) wobzamknył. Z minimalnej mzdu přibudźe zdobom zaručena mzda, a to hač na 32 400 krónow (nimale 1 700 eurow), po tym kajkeho fachoweho pola resp. kak komplikowane abo zamołwite jednotliwe dźěło je.
Dźěławym zboha šerpatko připołožić je nuznje trjeba, dźiwajo na to, zo jim njepřestajna inflacija dochody čućiwje zespóžěra. W oktobru je so rata inflacije na 5,7 procentow zwyšiła, hdyž bě w septembru hižo 4,9 proc. wučinjała. Najbóle rostu po zwěsćowanju ekonomow wudawki za bydlenje, na přikład za wodu, milinu a tepjenje. Ale tež cyrobizny nimale wšitkich družin kaž tohorunja mnohe dalše twory su spochi dróše. Nic naposledk dyrbja awtomobilisća za ćěriwo – bencin kaž tež diesel – skoro wšědnje hłubšo do móšnje sahnyć. Zo hodźał so róst inflacije bórze zadźeržeć, na to njeje tuchwilu wuhladow. Hospodarscy eksperća skerje z tym liča, zo móhła rata skoku hranicu šěsć procentow překročić.
Zawěry přełamać spytali
Situacija na mjezy mjez Pólskej a Běłoruskej so dale přiwótřa
Minsk/Waršawa (dpa/SN). Połoženje na pólsko-běłoruskej mjezy so dźeń wote dnja přiwótřa. Wčera wječor su wjacore sta ćěkancow podarmo spytali so blisko wsy Kuźnica Białostocka přez zawěry do Pólskeje přełamać. Dźensa rano je Pólska hraničny přechod Kuźnica Białostock zawrěła. Pućowacy měli na přechodaj Terespol a Bobrowniki wuwinyć.
Po informacijach pólskich zarjadow je při mjezy něhdźe 3 000 do 4 000 ćěkancow – mnozy z nich z krizowych kónčin kaž Afghanistana a Iraka. Woni přenocowachu při hižo minusowych stopnjach w prowizorisce natwarjenym stanowym lěhwje. Po informacijach běłoruskeje strony su tam wčera tež wjacore wutřěle z pistolow słyšeli.
Po tym zo bě koordinator pólskeje tajneje słužby Stanisław Żaryn wčera přez twitter „wo wulkej ličbje ćěkancow informował, stejacych pod kontrolu wobrónjenych běłoruskich jednotkow, kotrež rozsudźeja, dokal ma skupina hić“, je knježerstwowy šef Mateusz Morawiecki krizowy stab zwołał.
„Garantije steja na hračkach“
Debata wo „eroziji demokratije“ w Pólskej so dale přiwótřa
Waršawa (SN/bn). Mjeztym zo dale akutna humanitarna katastrofa na mjezy k Běłoruskej w pólskich medijach dźeń a mjeńšu rólu zaběra, wěnuja so tamniše nowiny a časopisy tele dny hłownje reakcijam wukraja na „eroziju demokratije“, kajkuž Europska unija a USA Pólskej wumjetuja. Minjenu srjedu bě tak mjenowana Helsinki-komisija, zestajana z čłonkow a čłonow wobeju ameriskeju parlamentariskeju komorow, zwěsćiła, zo njejsu aktualne sankcije EU a USA přećiwo Pólskej a Madźarskej přewjele wuskutkowali a zo so „situacija demokratije we woběmaj krajomaj dale pohubjeńša“. Bywša zastupowaca wonkowna ministerka USA Heather Conley je tohodla namjetowała, „wo prezency ameriskich wojakow w Pólskej rozmyslować“, štož wjacore medije jako direktne hroženje rozumja. Tak cituje najwjetši pólski dźenik Gazeta Wyborcza mjez druhim fachowca za wonkownu politiku a čłona europskeho parlamenta Radosława Sikorskeho (Europska ludowa strona EVP): „To chětro boli.
