Paragraf pólskeho chłostanskeho zakonika zbudźa mjezynarodny zajim

Waršawa. Hladajo na drastisce přiběracu ličbu natyknjenjow z koronu w Pólskej naprawy přećiwo wirusej zaso přiwótřa. Wot jutřišeho dyrbja wobchody meblow a twarske wiki na dwaj tydźenjej zawrěć, je minister za strowotnistwo Adam Niedzielski wčera wukazał. To samsne płaći za frizerske salony a kosmetiske studija. Tež pěstowarnje a žłobiki zawru. Wuwzaća płaća za hladanje dźěći medicinskeho personala a wěstotnych mocow. Tež Bože mšě nastupajo płaća nowe wobmjezowanja: Dowoleny je jedyn kemšer na 20 kwadratnych metrow. Biskopja su mjeztym připowědźili, zo chcedźa so z listom na wšitke wosady wobroćić a wěriwych namołwjeć, zo měli wukaz konsekwentnje dodźeržeć. Woblatko při swjatym woprawjenju dyrbjeli jenož hišće do ruki wudźěleć a nic, kaž je to mjez ­Polakami z tradiciju, na jazyk połožić.

Ličba koronainfekcijow je w susodnym kraju dźensa z 35 143 padami nowy rekord docpěła. Hakle wčera běchu 34 151 nowych natyknjenjow zwěsćili.

Přibytk e-awtow

pjatk, 26. měrca 2021 spisane wot:

Praha (ČŽ/K/SN). Kónc minjeneho lěta bě w Čěskej 6,13 milionow wosobowych awtow registrowanych. Z nich jězdźi ně­hdźe 126 000 wozydłow z hybridnym pohonom, na přikład po systemje bencin-płun, płun-elektriku atd. To publikuje powěsćernja čtk, powołujo so na čěski Centrum za wobchadne slědźenje. Wotbytk nowych wozydłow bě wšak loni wo cyłych 19 procentow niši hač lěto do toho. Najwjetši přibytk zwěsćichu pola elektroawtow, kotrychž běchu porno předchadźacemu lětu 90 procentow wjace předali, tak zo wučinja jich wobstatk nětko 7 103 jězdźidła. Najbóle prašane běchu Škodowki, sćěhuja e-jězdźidła ­Tesla a Hyundai.

Při nadróžnych wobchadnych njezbožach je loni w Čěskej 460 wosobow žiwjenje přisadźiło, 87 mjenje hač lěta 2019. Zdobom je to najmjeńša ličba smjertnych wobchadnych woporow wot lěta 1961, z kotrehož so statistika wobchadnych njezbožow wot policije zaměrnje wjedźe. Spadnyła je tež ličba ćežkozranjenych, kotrychž bě 1 807, tuž 303 mjenje hač 2019. K tomule pozitiwnemu wuwiću je hłownje koronakriza přinošowała, kotraž bě wosebje w nalětnich měsacach wobchad na dróhach jara wobmjezowała.

Zrudna přewaha

štwórtk, 25. měrca 2021 spisane wot:

Praha (ČŽ/K/SN). W susodnej Čěskej je loni přibližnje 20 000 ludźi wjace zemrěło, hač so dźěći narodźiło. To bywa najwjetša přewaha mortwych nad porodami wot lěta 2000, přispomnja Čěski statistiski zarjad (ČSÚ) k wobstejnosći a mjenuje jako hłownu přičinu negatiwneho wuwića koronapandemiju a naprawy přećiwo njej. Njedźiwajcy toho je ličba wobydlerjow kraja wo 7 838 na 10,702 milionaj zrostła, dźakowano wšak bjezwuwzaćnje migraciji z wukraja.

Cyłkownje je loni w Čěskej 129 289 ludźi zemrěło, 15 procentow wjace hač lěta 2019 a zdobom najwjace wot lěta 1987 w Čechach a na Morawje. Přede­wšěm w štwórtym kwartalu je nadpřerěznje wjele ludźi zemrěło, tak w nowembru 15 800, w oktobru a decembru stajnje 14 200.

Loni je wšo hromadźe 110 200 dźěćatkow na swět přišło, štož je něhdźe 2 000 mjenje hač lěta 2019. Nastupajo ličby kwasow je po šěsć lět trajacym rosće tohorunja spad nastał – zmandźelenjow je loni 45 500 było, štož je w přirunanju z lětom do toho nahladny minus wo 9 455. Zdobom zregistrowa ČSÚ porno lětu 2019 tež něhdźe 2 400 mjenje rozwodow – zarjady su minjene lěto přiwšěm 21 700 mandźelstwow rozwjazali.

Knježerstwo zaprajiło

srjeda, 24. měrca 2021 spisane wot:

Marek Krawc rozprawja z čěskeje stolicy za Serbske Nowiny

Praha. Milion chvilek pro demokracii, najwjetša wobydlerska iniciatiwa w Čěskej a najrazniša kritikarka tuchwilneho knježerstwa, je póndźelu z wosebitej akciju na wopory koronapandemije spominała – plester Staroměšćanskeho naměsta w Praze pokry wona z wjace hač 22 000 z krydu namolowanymi křižemi. 22. nalětnika 2020 mjenujcy bě prěni čěski pacient na kowid-19 zemrěł.

Křiže symbolizuja woprowane žiwjenja bjezkonceptnosće statnych zamołwitych dla. „Wjele ludźi móhło hišće žiwych być. Za kowid knježerstwo njemóže, za zemrětych pak ma wšu zamoł­witosć“, porokuje Benjamin Roll, předsyda organizacije. Milion chvilek Čechow zdobom namołwja, sej křiž na swój nahubnik narysować. „Mały křiž na nahubniku budźe nam symbol za tuchwilne zaprajenje knježacych, kiž su wobydlerjow cyle jednorje wotpisali, kotřiž jeno swój wužitk widźa a do swojich kapsow wikuja.“

Dojězdźowarjo sej pomoc žadaja

wutora, 23. měrca 2021 spisane wot:

Waršawa (dpa/SN). Po tym zo je zwjazkowe knježerstwo Pólsku přiběraceje ličby natyknjenjow z koronawirusom dla jako kónčinu wysokeje incidency zastopnjowało, žadaja sej powołanscy dojězdźowarjo susodneho kraja pjenježnu pomoc, zo móhli kóšty testow zarunać. „Němska strona dyrbjała rozrisanje namakać, zo njebychu potrjechene wosoby za testy ničo płaćić trjebali“, rjekny Bartosz Marosz z wobydlerskeje iniciatiwy „Swobodne mjezy – Wolne Granice“ powěsćerni dpa. Nowe předpisy nastupajo dalše testy powołanskich dojězdźowarjow pjenježnje přidatnje poćežuja, wón rjekny.

Sylnje přiběraceje ličby infekcijow dla je Pólska wot předwčerawšeho kónčina wysokeje incidency. Do njeje zastopnjuja kraje a regiony, w kotrychž je ličba infekcijow na 100 000 wobydlerjow w běhu tydźenja wjetša hač 200. Minjenu sobotu bě Pólska 26 405 nowych infekcijow w běhu 24 hodźin přizjewiła. Štóž chce z Pólskeje do Němskeje přijěć, trjeba negatiwny ­koronatest, kotryž njesmě starši hač 48 hodźin być. W Mecklenburgsko-Před­pomorskej a Braniborskej testuja ludźi na mjezy za dźesać eurow.

Wopory korony wopominali

wutora, 23. měrca 2021 spisane wot:

Praha (dpa/SN). W Čěskej su wčera, lěto po wudyrjenju koronapandemije, po ­cyłym kraju zwony cyrkwjow zwonili. Cyrkwje a wobydlerska iniciatiwa běchu do akcije namołwjeli. Dotal je w Čěskej po oficialnych informacijach 24 800 ludźi zemrěło, kotrychž běchu do toho pozitiwnje na koronawirus testowali. Čłonski kraj EU ma 10,7 milionow wobydlerjow. Wosrjedź Prahi běchu tysacy křižow z krydu namolowane, kotrež mějachu na mortwych dopominać. Za akciju na Staroměšćanskim torhošću steješe knježerstwu napřećo kritisce nastajena wobydlerska iniciatiwa „Milion wokomikow za demokratiju“, kotraž wumjetuje jemu zaprajenje a dawa knježerstwu sobuwinu na wulkej ličbje woporow. Za to je knježerstwo zamołwite, rjekny předsyda iniciatiwy Benjamin Roll.

Tež narodny zličbowanski zarjad postupowanje knježerstwa kritizuje. Pandemijowy plan strowotniskeho ministerstwa pochadźa hišće z lěta 2011. Spěšnje w Chinje skazane nahubniki běchu předrohe a špatneje kwality. „Nichtó njemóžeše na to přihotowany być“, so ministerski prezident Andrej Babiš zakituje.

Pólski premier Morawiecki francoskeho prezidenta Macrona wopytał

Waršawa. Pólska dyrbi so po nastupje noweho prezidenta USA Joewa Bidena we wonkownej politice znowa wusměrić a so za nowymi zwjazkarjemi rozhladować. Hłowna přičina je wočiwidny njezajim Bidena za Pólsku. Hač do dźensnišeho čaka jeje prezident Andrzej Duda na telefonat z Washingtona. Časy, jako bě wón takrjec stajny hósć w Běłym domje, hdźež z prezidentom Donaldom Trumpom jedne zrěčenje po druhim wotzamkowaše, zdadźa so nimo być.

ANO z čoła padło

pjatk, 19. měrca 2021 spisane wot:
Praha (ČŽ/K/SN). Bychu-li w Čěskej nětkle parlamentne wólby byli, jich dobyćer njeby hižo ANO rěkał. Wuspěšna by młoda koalicija Piraća/STAN była. Tole je sćěhować z najnowšeho woprašowanja wolerjow, kotrež je agentura Kantar kónc februara/spočatk měrca za Čěsku telewiziju přewjedła. Po nim bychu Piraća hro­­madźe ze STAN nic mjenje hač 34 procentow hłosow nažnjeli. Hibanje ANO premiera Andrea Babiša by so po wjelelětnej dominancy we woprašowanjach z druhim městnom spokojić dyrbjało, nahromadźiwši jeničce 22 procentow. Třeće městno by tamna nowa koalicija ODS, KDU/ČSL a TOP O9 wobsadźiła, dóstawši 17,5 procentow. Do sejma zaćahnyłoj byštej tež hišće SPD z 11 procentami a KSČM z 5,5 procentami. Dotal sobu knježaca ČSSD by jeno na 4,5 procentow přišła. Zo je ANO z dobrych 30 procentow akceptancy hišće srjedź 2020 na 22 procentow spadło, za to mjenuje analy­tikar Kantara Ondrej Ryboně jako hłownu přičinu přiběracu njespokojnosć lu­dźi z Babišowym knježerstwom. Toho často njedopřemyslene naprawy polěkuja k tomu, zo sej koronowirus w Čěskej sobu najwyšu ličbu natyknjenjow kaž tež mortwych žada.

EU financuje pólski tunl

štwórtk, 18. měrca 2021 spisane wot:

Świnoujście/Brüssel (RD/SN). W pólskim Świnoujściu nad Baltiskim morjom su spočatk měsaca započeli 3,4 kilometry dołhi tunl twarić, kotryž ma wobě połojcy města zwjazać. Město leži zdźěla na kupje Wolin a zdźěla na kupje Usedom. Tunl za awta ma kónc lěta 2022 hotowy być a dotalny zwisk z přewoznymi łódźemi narunać. „To je historiski wokomik, dokelž stej potom zapadna Pomorska a Pólska republika zjednoćenej a w kóždym nastupanju jedyn stat“, rjekny ­šef knježaceje narodnokonserwatiwneje strony Prawo a sprawnosć Jarosław Ka­czyński k zahajenju dźěłow.

Kóšty za twar tunla pod rěku Świna wučinjeja něhdźe 220 milionow eurow. Byrnjež pólske knježerstwo z twarom płunoweho přistawa a z planowanym natwarom kontejneroweho přistawa strategiski wuznam Świnoujścia připóznało, njeda wone za twar tunla žane pjenjezy. 85 procentow srědkow přinošuje Europska unija. Zbywace 15 proc. financuje měšćanske zarjadnistwo w Świnoujściu. Po zhotowjenju projekta chce sej město popłatk za wužiwanje tunla žadać, zo móhło swoje wudawki zaso zarunać.

Žně mjedu loni jara słabe byli

štwórtk, 18. měrca 2021 spisane wot:

Praha (ČŽ/K/SN). Pčołarjam susodneje Čěskeje su pčołki loni jeničce njecyłych 5 000 tonow mjedu do kołćow nanosyli. To je cyłych 40 procentow mjenje hač lěto do toho a zdobom najmjeńše mnóstwo wot załoženja Čěskeje republiki 2003 sem. Předsydka Zwjazka čěskich pčołarjow Jarmila Machová k tomu dodawa, zo maja to někotři stari pčołarjo samo za najsnadniši mjedowy wunošk minjenych 50 lět. Wina na lońšich špatnych žnjach mjedu je było njepřihódne dešćikojte wjedro w nalěću, a w tym padźe raz nic koronawirusowa pandemija, předsydka pčołarjow přispomnja.

Mjeńši wunošk w produkciji mjedu lěta 2020 so na płaćiznu woblubowaneje „słódkeje dobroty“ njewuskutkuje, zawěsća Milan Špaček, sobudźěłaćer firmy Medokomerc. Pčołarjam płaća 150 do 200 krónow (něhdźe 5,5 do 7,5 eurow) na kilogram. We wobchodach wuda kupc za škleńcu 150 do 180 krónow, wotpowědnje sezonje a družinje. Njedźiwajcy lońšeje žnjoweje mizery Čěskej njedostatk mjedu njehrozy. Z Ukrainy importuja 1 000 tonow, ze Słowakskeje a Moldawskeje tohorunja po stach tonow.

HSSL24

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND