Kontrolena pólskej mjezy
Frankfurt n. W./Krosno (RD/SN). Wot zajutřišeho štwórtka hač do 16. decembra přewjeduje Pólska na mjezy do Němskeje wosobowe kontrole. Kaž rěčnica mjezyškitneho zarjada w Krosnu Odrzańskie připowědźi, jedna so wo wěstotne naprawy za klimowe wjerškowe zetkanje UNO, kotrež wotměje so wot 3. do 14. decembra w hornjošleskich Katowicach. Na nje wočakuja wobdźělnikow z wjace hač sto krajow. Za to zarjaduja na němsko-pólskich namjeznych awtodróhowych přechodach wosebite mobilne kontrolnišća. Na druhich namjeznych přechodach chcedźa jeničce sporadiske wosobowe kontrole přewjesć. Pućowacy měli na kóždy pad płaćiwy wupokaz abo pućowanski pas při sebi měć.
Hižo za čas europskich koparskich mišterstwow 2012 a składnostnje wjerškoweho zetkanja NATO před lětomaj běchu tajke kontrole přewjedli. Šoferojo dyrbjeli so na haćenja nastajić, wšako budźe w dohodownym času wjace ludźi po puću.
Hospodarstwo mjenje přibyło
Praha (ČŽ/K/SN). Róst čěskeho hospodarstwa wučinješe we winowcu 2,3 procenty, mjeztym zo bě wone w septembru wo 2,4 procenty přibyło. To wozjewi tele dny Čěski statistiski zarjad ČSÚ. W cyłym třećim kwartalu bě hospodarstwo susodneho kraja wo 2,5 procentow přibyło. Přinošowałoj stej k tomu dobry wotbytk na domjacych wikach runje tak kaž eksport, při čimž je znowa awtotwarstwo ze „Škodovku“ na čole nowe rekordy docpěwało. Domjacnosće móža sej dźiwajo na dale rosćace mzdy wjace popřewać, ale tež inwesticije knježerstwa maja pozitiwne wuskutki.
Pomałši róst čěskeho hospodarstwa lětsa porno minjenemu lětu ma po hódnoćenju analytikarja Jakuba Seidlera nic naposledk swoju přičinu w tym, zo producenća čućiweho njedostatka fachowych mocow dla kapacitu njemóža hižo rozšěrić. Ekonomojo maja tuchwilnu kwotu rósta hospodarstwa přeco hišće za přihódnu. Jeho wukonliwosć je dobra a swojim móžnosćam bliska. W decembru wočakuja hodownych a silwesterskich nakupow dla přiwšěm trochu wjetši přirost.
Biskopjaso zamołwjeja
Częstochowa (dpa/SN). Pólska biskopska konferenca je wopory splažneho znjewužiwanja přez duchownych wo wodaće prosyła. „Zamołwjamy so před Bohom, woporami znjewužiwanja, jich swójbami a před zhromadźenstwom cyrkwje za křiwdu, kotraž bu młodym ludźom a jich přiwuznym načinjena“, rěka we wčera wozjewjenym stejišću po zhromadźiznje episkopata w putniskim měsće Częstochowa. „Zrudźeni zwěsćamy, zo je tež w Pólskej k splažnemu znjewužiwanju dźěći a młodostnych přez někotrych duchownych a zastupnikow cyrkwje dóšło“, dale rěka. Zo móhli přičiny a woprawdźitu ličbu posudźować, chcedźa nětko dalše daty zběrać. Biskopja apeluja na wopory, pady znjewužiwanja zamołwitym statnym organam přizjewić.
W Pólskej bě nowy kinowy film wo pedofilnych duchownych debatu wo splažnym znjewužiwanju w cyrkwi nastorčił. Pask „Kler“ (Klerus) režisera Wojciecha Smarzowskeho je wot kónca septembra pjeć milionow ludźi do kinow wabił. Smarzowski chcyše z kritiskim filmom cyrkej namołwić, zamołwitosć přewzać a znjewužiwanje dlěje njezatajeć.
Kabinetaj dweju krajow jednałoj
Praha (ČŽ/K/SN). Pjaty raz hižo stej knježerstwje Čěskeje a Pólskeje zhromadnje jednałoj, w Praze tónkróć swoje zetkanje přewjedujo. Ministerskaj prezidentaj Andrej Babiš a Mateusz Morawiecki hódnoćeštaj tutu praksu jako dopokaz wysokeho stawa w zhromadnym dźěle mjez Čěskej a Pólskej, štož je zdobom na dobro cyłeje Europskeje unije.
Babiš: Ja nihdy njewotstupju
Žadanja za demisiju čěskeho ministerskeho prezidenta přiběraja
Praha (dpa/SN). Čěski ministerski prezident Andrej Babiš žadanja za wotstupom dale wotpokazuje. „Ja nihdy njewotstupju, nihdy – to sej njech wšitcy spomjatkuja“, rjekny załožer liberalno-populistiskeho hibanja ANO kónc tydźenja w Praze powěsćerni ČTK. 64lětny rěčeše w tym zwisku wo pospytanym puču. Minjene dny bě so podhlad korupcije přećiwo Babišej znowa potwjerdźił.
Babiš dźakowaše so prezidentej Milošej Zemanej za podpěru. 74lětny prezident bě w telewizijnym sćelaku Barrandov Babišej dalšu podpěru přilubił. Zeman chcył jemu nadawk k wutworjenju knježerstwa tež potom dać, dyrbjał-li Babiš w kónc tydźenja planowanym wothłosowanju njedowěry w parlamenće podležeć.
250 000 ludźi demonstrowało
Pólscy nacionalisća so na pochodźe prezidenta Andrzeja Dudy wobdźělili
Waršawa. Pochody w pólskej stolicy Waršawje a druhich městach składnostnje 100. róčnicy załoženja pólskeho stata 1918 su tež dny po tym přeco hišće jedna z hłownych temow. Přičina za to korjeni w rozsudźe Waršawskeje wyšeje měšćanostki Hanny Gronkiewicz-Waltz. Wona bě přizjewjenu demonstraciju „narodowcow“ zakazała, dokelž boješe so namócnosćow, kotrež běchu minjene lěta stajnje zaso wudyrili. Na to bě prezident Andrzej Duda Polakow na wulku „statnu“ demonstraciju přeprosył. Při tym měli so ludźo transparentow a druhich symbolow wzdać a jenož běło-čerwjene narodne chorhoje sobu přinjesć.
Pólscy nacionalisća pak so wobarachu. Woni sej na sudnistwje wuwojowachu, zo zakaz zaso zběhnu. Podobnje činjachu to tež w druhich městach kaž we Wrocławju. Na kóncu ćehnješe 250 000 ludźi po dróhach Waršawy, jednori wobydlerjo, politikarjo knježaceje strony PiS a – nacionalisća. Tući mějachu zelene chorhoje sobu jako wuraz swojeho „dobyća“.
„Bratraj“ časa dla njepřezjednaj
Praha/Bratislava (ČŽ/K/SN). Na zakładźe iniciatiwy Europskeje komisije w naležnosći přestajenja časa w nalěću a nazymu je so tež čěske knježerstwo z wotpowědnej problematiku zaběrało. Kabinet premiera Andreja Babiša wupraji so při tym nimale jednomyslnje za to, zo měł po zakónčenju wotměnjowanja zymskeho a lěćneho časa stajnje być zymski čas. „Ze wšelkich praktiskich a strowotniskich přičin je standardny, to rěka zymski čas, přihódniši“, Babiš zwurazni, pokazujo tež na doporučenje ekspertow. Wědomostnicy fyziologiskeho instituta Akademije wědomosćow Čěskeje republiki běchu knježerstwu swoju poziciju sposrědkowali. W njej mj. dr. pišu: „Wobchowanje standardneho (zymskeho) časa cyłe lěto zaruča ludźom w zymje wjac rańšeho swětła a w lěću njejsu tak dołho wječornemu swětłu wustajeni.“ Wědomostnicy dodawaja, zo zymski čas kwalitu spara polěpša, zo je za wutrobu strowši a zo ma pozitiwny wliw na ćělnu disponowanosć.
Bjezdźěłnosć niska
Pirat nětko Praski měšćanosta
Praha (dpa/SN). Čěska stolica Praha dóstanje prěni króć měšćanostu z rjadow Piratow. Strowotniski politikar Zdeněk Hřib je wčera koaliciske zrěčenje z wobydlerskej iniciatiwu a jednej z konserwatiwnych stron podpisał. „Stejimy dźensa woprawdźe na proze wulkich změnow“, rjekny 37lětny.
Strona piratow bě při komunalnych wólbach spočatk oktobra w Praze 17 procentow hłosow zdobyła, złožujo so po měnjenju wobkedźbowarjow na bonus „nowačka“. Liberalno-populistiske hibanje ANO ministerskeho prezidenta Andreja Babiša njemóžeše zastojnstwo měšćanosty zakitować, byrnjež Babiš stajnje zaso připowědźał, zo je jemu čłon ANO w tutym zastojnstwje w stolicy hižo z prestižnych přičin jara wažny. Strona bě nimale dwaj milionaj eurow za wólbny bój w Praze wudała.
Nowowoleny měšćanosta stolicy Prahi Hřib je studowany medicinar, njeje pak nihdy jako lěkar dźěłał. Město toho zaběraše so z digitalizowanjom w strowotnistwje. Wón chcył mjez druhim nowu čaru metro twarić dać. Runje tak chce so wón za twar bydlenjow prócować.
Potajnosćiwy row na Tuchorju
Budyšin (JBR/SN). Na poslednim kóncu, při muri Budyskeho Tuchorja namakaš wosebity row. Na wulkej šěrej plaće leži wudypany worjoł z drohotneho čerwjeneho zornowca, kajkiž w našej wokolinje zrědka mamy. Rownišćo je wěnowane 33 pólskim woporam fašizma – wosom mužam, štyrjom žonam a 21 dźěćom. Wo nich chcychu w lěće 2006 šulerjo Schilleroweho gymnazija we wobłuku projekta wjace zhonić. Tak wobroćichu so na pólski konsulat w Lipsku, tón pak zaso na pólskich wobydlerjow Budyšina.
W kěrchowskim běrowje ničo dokumentowane njeje. Jasne jenož je, zo nasta row za čas NDR. Čehodla njedawa žadyn datum? Kak su wopory zahinyli? Čehodla njewopyta rownišćo žana oficialna delegacija? A štó je dźěći, žony a muži woprawdźe morił? Tajke a podobne prašenja stajeja sej zas a zaso Budyscy Polacy, kotřiž so wo rownišćo zahinjenych krajanow staraja. Wokoło swjedźenja Chudych dušow zetkawaja so woni ze swojim měšnikom Marcinom Ogórekom při tutym potajnosćiwym rowje, modla so, zaswěća swěčki a kładu kwětki. Njefaluje tež symboliska, narodna chorhoj.
