Pólska chce 1,3 biliony eurow
Němska žadanja Waršawy za reparacijemi za wójnske škody wotpokazuje
Waršawa (dpa/SN). Wot hitlerskeje Němskeje nadpadnjena Pólska trochuje škody Druheje swětoweje wójny w swojim kraju na wjace hač 1,3 biliony eurow – a chce wot Němskeje nětko reparacije. Předsyda narodno-konserwatiwneje knježerstwoweje strony Jarosław Kaczyński rěčeše wčera we Waršawje wo „hoberskej škodźe“ hač do dźensnišeho. Wobjim škody bě komisija parlamenta wobličiła. Posudk prezentowachu wčera w kralowskim hrodźe Waršawy – dokładnje 83 lět po nadpadźe Němskeje na susodnu Pólsku 1. septembra 1939.
Kancler Scholz w Praze
Marek Krawc rozprawja wo aktualnje rozjimanych temach w Čěskej
Praha. Póndźelu je Olaf Scholz (SPD) prěni raz jako zwjazkowy kancler čěsku stolicu wopytał. Na Karlowej uniwersiće poda wón w zasadnej narěči dohlad do swojich wizijow wo přichodźe Europy. Po tym zetka so wodźacy němski politikar z čěskim ministerskim prezidentom Petrom Fialu. W Kramářovej wili rozjimowaštaj aktualne politiske prašenja kaž energijowu politiku a běštaj sej spěšnje wo tym přezjednaj, zo maja so wysoke płaćizny za milinu znižić. Po zetkanju podšmórny Fiala, zo chce so jako zastupjer prezidentstwa rady EU za cyłoeuropske rozrisanje tutoho palaceho problema zasadźić. Tež Scholz swoju podpěru signalizowaše. „Chcemy wšitko činić, zo bychmy struktury změnili, kotrež wjedu k tajkim horendnym płaćiznam. Smój z Petrom Fialu dołho wo tym diskutowałoj, kak móhłoj přetwarić europske milinowe wiki.“
Scholz ze zasadnej narěču w Praze
Praha (dpa/SN). Wo wobłuku swojeho nastupneho wopyta w Čěskej je zwjazkowy kancler Olaf Scholz (SPD) dźensa w stolicy Praze zasadnu narěč k europskim politiskim temam dźeržał. Při tym dźěše wo „wuskutki přewróta časow na Europsku uniju“, kaž dočasnje zdźělichu. „Přewrót“ bě Scholz kónc februara nadpad Ruskeje na Ukrainu a z tym zwjazane nowe wusměrjenje němskeje wonkowneje a wěstotneje politiki mjenował. Nadrobnosće narěče Scholza hač do kónca redakciskeho časa njepředležachu.
Po něhdźe hodźinu trajacej narěči Scholza w Karolinumje, w historiskim hłownym twarjenju lěta 1348 załoženeje Karloweje uniwersity – jedneje z najstaršich uniwersitow Europy – chcyše so Scholz z čěskim ministerskim prezidentom Petrom Fialu zetkać. W rozmołwje chcyštaj wo europskej energijowej politice, wo wobmjezowanjach na njedobro ruskich turistow a wo dodawanju bróni Ukrainje rěčeć. Čěska bě 1. julija prezidentstwo rady EU přewzała. Jutře zetkaja so w Praze wonkowni ministrojo EU.
Milion złotych za pokiw
Pólska pyta dale za winikom zajědojćeneje Wódry a mortwych rybow
Waršawa. Ekologiska katastrofa we Wódrje z hromadami zahinjenych rybow je dale a bóle postajowaca tema w pólskich medijach. Při tym so přiběrajcy wotbłyšćuje, zo su zamołwići pólskeho knježerstwa zaprajili. Za winikom zanjerodźenja znajmjeńša přeco hišće pytaja.
Zwjazk pólskich rybarjow bě hižo 27. julija we Wrócławju wo njesměrnje wjele mortwych rybach we Wódrje informował. Mjeztym je žołma zajědojćeneje wody a mortwych rybow Szczecinski zaliw při Baltiskim morju docpěła. We wšěch rěkach a kanalach města wone surowy smjerd rozšěrjeja. Ludźo su namołwjeni wodu njewužiwać, so w njej njekupać a tež psy do rěki njepušćić. Rybarjo a pomocnicy zadwělowani spytaja, hišće žiwe ryby z rěki wuchować a do basenkow z čistej wodu sadźić.
Milina a płun horcej temje
Marek Krawc rozprawja wo aktualnje rozjimanych temach w Čěskej
Praha. Do kotreho směra wuwiwaja so čěske dźěłowe wiki? Ministerstwo za dźěło a socialne so tuchwilu we wobłuku projekta „Kompas“ z tutej temu zaběra. W srjedźišću steja tu wosebje hospodarstwo, hladanje starych, strowotnistwo kaž tež IT-branša. Hačrunjež su w jednotliwych čěskich regionach zdźěla wulke rozdźěle mjez poskitkom a naprašowanjom dźěłowych městnow, je tola wěsty trend w tutym wobłuku spóznajomny, rozprawja Jiří Vanášek, projektowy manager. Vanášek je měnjenja, zo je kontinuowane dalekubłanje w dźensnišim času njewobeńdźomne. „Dožiwjamy štwórtu industrijnu rewoluciju, kotraž ma najwjetši wliw na IT-branšu, dokelž so wjele procesow digitalizuje.“ Štwórta industrijna rewolucija spěchuje zdobom powołanja, kiž běchu hač dotal skerje mjenje požadane abo su scyła nowe, podšmórny projektowy manager. To płaći na přikład za škit přirody. Tam hrajetej tak mjenowany Green Deal a naprawowy plan „Fit for 55“ wosebitu rólu. W nim dźe wo to, kak móža w přichodźe zastaranje z milinu změnić.
Ekstremna suchota w Čěskej
Marek Krawc rozprawja wo aktualnje rozjimanych temach w Čěskej
Praha. W Čěskej Šwicy su póndźelu wospjet wuchadźišća wohenja pod zemju wotkryli, rozprawja rěčnik wohnjoweje wobory. Eksperća spěšnje reagowachu a dalšej katastrofje zadźěwachu. Kónc tydźenja bě namjezny přechod Hřensko hišće zawrjeny, wot zašłeje póndźele móža jón pućowacy zaso wužiwać. Strach lěsneho wohenja pak dale wobsteji.
Tuchwilu bědźitej so zapad a sewjerozapad Čěskeje z ekstremnej suchotu, informuje Pavel Zahradníček, sobudźěłaćer informaciskeho portala Infosucho. Wosebje we wobwodomaj Karlovy Vary a Ústí nad Labem, zdźěla pak tež w Liberecskim regionje, je woda tele dny wjace hač drohotna. Tute kónčiny słónco lětsa porjadnje wuprahuje, tak Zahradníček. Spočatk junija je so tam posledni króć dešćowało. Wjetši dźěl susodneho kraja ma hižo wjacore lěta problemy z horcym a suchim wjedrom, kotrež nikomu njetyje.
Katastrofa jenož jednu přičinu nima
Wopłóčki z pólskeje industrije, k tomu wysoke temperatury a jědojta družina mokricow – pólscy a němscy fachowcy maja podhlad: Njeje jenož jeničkeje, singularneje přičiny za masiwne mrěće rybow we Wódrje w minjenych tydźenjach. To bě staw dopóznaćow wutoru wječor.
Katowice/Berlin/Frankfurt nad Wódru (RD/SN). Profesor Piotr Skubała, ekologa a wobswětowy etikar na Šleskej uniwersiće w Katowicach, je porno pólskej nowinje „Fakt“ porok wuprajił, „industrijne připrawy w Pólskej hižo lěta dołho wulke mnóstwa chemikalijow do rěkow wodźa“ a zarjady je na tym njehaća. Mrěće rybow we Wódrje, tak wědomostnik dale, je runje nětko nastało, dokelž su jědojte wotwody niskeho stawa wody a wysokich temperaturow w rěce dla wosebje zahubny efekt wuskutkowali. Tež wotwobaranske mocy rybow su snadniše. Skubała nimo toho měni, zo njemóhli toho abo tych zawinowarjow ekologiskeje katastrofy wjace dokładnje zwěsćić, dokelž njebuchu proby wody sčasom wuwzate.
„Dokelž čłowjek spar trjeba“
Smjertne njezbožo pólskich putnikow w Chorwatskej šokowace
Waršawa. Tragiske wobchadne njezbožo pólskeho putniskeho busa po puću na hnadowne městno Medźugorje w Bosniskej-Hercegowinje je pólsku towaršnosć a wosebje wěriwych hłuboko šokowało. Minjenu sobotu rano bě na awtodróze njedaloko chorwatskeje stolicy Zagreba bus znjezbožił, při čimž je dwanaće ludźi žiwjenje přisadźiło. W jězdźidle bě cyłkownje 44 wosobow, mjez nimi třo duchowni a šěsć rjadniskich sotrow. Po prěnich informacijach chorwatskeje policije bě drje sej 72lětny šofer za wodźidłom wusnył, a tež wón je mjez smjertnymi woporami. Bus, kotryž bě dźesać lět stary a technisce w porjadku, je nabóčne wobhrodźenje přerazył a do betonowaneho přirowa prasnył. Mjeztym su wjacore kraje Pólskej swoje sobužarowanje wuprajili, jako prěnje Madźarska, USA a Ukraina.
Mjenje turistow hač 2019
Marek Krawc rozprawja wo aktualnje rozjimanych temach w Čěskej
Praha. Prěni raz w stawiznach Čěskeje je tam wjace hač šěsć procentow wukrajnikow žiwych. Po informacijach z knježerstwoweje rozprawy wo migraciji a integraciji su w lěće 2021 cyłkownje 660 859 wobydlerjow z cuzym pućowanskim pasom registrowali. Dwě třećinje z nich stej z Ukrainy, Vietnama a Ruskeje. Najwjace „čěskich wukrajnikow“ z pasom kraja Europskeje Unije pochadźa ze Słowakskeje. Hłowna přičina za žiwjenje w susodnym kraju su dobre dźěłowe wuměnjenja.
Róčnica hłubokich začućow
Polacy spočatk Waršawskeho zběžka před 78 lětami wopominali
Waršawa. Mjez mnohimi róčnicami, kotrež Polacy kóždolětnje wopominaja, je jedna wosebje wusahowaca a hłuboke začuća zbudźaca: Róčnica zahajenja Waršawskeho zběžka 1. awgusta. Tón dźeń běchu so w lěće 1944 wojowarjo spjećowanskeho hibanja we Waršawje na přikaz pólskeho eksiloweho knježerstwa w Londonje přećiwo němskim okupantam pozběhnyli. Bój traješe 63 dnjow hač do 3. oktobra a skónči so tragisce: Němska Wehrmachta reagowaše přewšo brutalnje a mori wjace hac 20 000 wojowarjow a na wšě 200 000 ciwilistow. Waršawu po tym dospołnje zničichu. Wšudźe w pólskej stolicy hišće dźensa na tehdyše podawki skedźbnjeja, hač z pomnikami abo wopomnjenskimi taflemi. Na nich je napisane, kelko ludźi je na tutym městnje zahinyło abo što je so tam stało.
