Ameriski ćah wurubili
Zgorzelec (JBR). K njewšědnemu njeskutkej je dóšło njedźelu, 4. smažnika, wječor, na železniskim zastanišću w pólskim Węgliniecu blisko Zgorzeleca. Paduši běchu najprjedy tam stejacemu specialnemu ćahej wšitke wěstotne plomby zwottorhali a na to štyri kisty artilerijowych patronow spakosćili. Transport municije, kotryž ameriscy wojacy přewodźachu, bĕ po puću z Němskeje na wuchod Pólskeje jako wojerska pomoc Ukrainje.
Jednu kistu paduši wočinichu, ale dokelž so jim jeje wobsah njelubješe, zmjetachu jón do štyri kilometry zdaleneho hata. Zgorzelecska policija wšak pakostnikow tři dny pozdźišo lepi a wšě patrony we wodźe namaka – ani jedna njepobrachowaše. Přiwšěm hrozy złóstnikam dźesać lět jastwa. Węgliniec je wažne delnjošleske železniske křižnišćo za transporty najwšelakorišich tworow z Nĕmskeje do Pólskeje po kolijach. General Waldemar Skrzypczak w nowinje Fakt rozhorjeny zwurazni: „Njelubozny podawk je hoberski skandal a kompromitacija we wočach ameriskeho zwjazkarja, zo njejsmy kmani, za trěbny škit transporta municije přez Pólsku rukować.“
„Pochod swobody“ wuspěšny
Pólska opozicija něhdźe 500 000 ludźi po cyłym kraju mobilizowała
Waršawa. Wulke protesty Polakow minjenu njedźelu přećiwo knježacej narodno-konserwatiwnej stronje PiS su opoziciji kraja wulki wuspěch. Na wšě 500 000 ludźi je so po informacijach organizatorow na pochodach we Waršawje, Krakowje, Szczecinje a druhdźe wobdźěliło. Opoziciska Wobydlerska platforma bě ludnosć namołwjała, 4. junija na dróhu hić. Tónle dźeń je jej wosebje wažny, wšako běchu 4. junija 1989 w kraju prěnje „połswobodne“ wólby parlamenta. Aktiwisća dźěłarnistwa Solidarność běchu so tehdy po tydźenje trajacych stawkach z komunistiskim knježerstwom na wólby dojednali, při kotrychž měješe Solidarność třećinu mandatow, dwě třećinje zabrachu komunisća.
Nowy studijny předmjet
Marek Krawc rozprawja wo aktualnje rozjimanych temach w Čěskej
Praha. Na farmaceutiskej fakulće Masarykoweje uniwersity w Brnje móža so zajimowani na fachowcow kosmetikoweje industrije wukubłać dać. Po słowach Davida Vetcheho, dekana farmaceutiskeje fakulty, je tutón nowy studijny program jónkrótny w Čěskej. Vetchý je přeswědčeny, zo je jeho fakulta mjezotu na wikach wotkryła, dokelž w susodnym kraju pobrachuja fachowcy-kosmetikarjo. Tak maja studowacy wšitko wo zhotowjenju a wužiwanju kosmetiki nawuknyć. Wuknjenske wobsahi z medicinskeje, přirodowědneje a pedagogiskeje fakulty skulojćeja nowy předmjet.
Zakituje demokratiju w Europje
Prof. dr. habil. Krzysztof Ruchniewicz z 22. mytom Viadriny počesćeny
Europska uniwersita Viadrina w Frankfurće nad Wódru je wuznamneho fachowca za němsko-pólske poćahi prof. dr. habil. Krzysztofa Ruchniewicza jako zmužiteho intelektualneho a angažowaneho pedagogu z 22. mytom Viadriny počesćiła. Ruchniewicz je historikar, publicist a nawoda Centruma Willyja Brandta za studije wo Němskej a Europje Wrócławskeje uniwersity. Wuznamjenjenje je za swoje wusahowace zasłužby wo němsko-pólske dorozumjenje a europsku ideju přijał. Wone je prezident uniwersity prof. dr. Eduard Mühle minjeny štwórtk na swjatočnosći přepodał.
Kruty wusud ludnosć rozhorja
Pólsko-běłoruske poćahi po zasudźenju aktiwista přiběrajcy napjate
Waršawa. Zasudźenje aktiwista pólskeje narodneje mjeńšiny w Běłoruskej Andrzeja Poczobuta k wosom lětam kruteho lěhwoweho jastwa přez sudnistwo w Minsku hižo chětro napjate połoženje mjez Pólskej a Běłoruskej dale přiwótřa. Waršawa so wo swojich krajanow w susodnej Běłoruskej přiběrajcy starosći. Tam bydli něhdźe 400 000 Polakow jako narodna mjeńšina, kotraž režim běłoruskeho mócnarja Aleksandra Lukašenka wotpokazuje. Wotpowědnje raznje Běłoruska z tam bydlacymi Polakami wobchadźa. Tak spyta pólske šule zawrěć a młodźinje znjemóžnić, swoju maćeršćinu nałožować a nałožki pěstować. Wjeršk diskriminacije, tak mjenowany „apogeum“, dožiwichu Polacy loni, jako Běłorusojo tam pohrjebnišća wojakow pólskeje Armije krajoweje zničichu, wutorhujo křiže a narowne kamjenje a zwalcujo rownišća z buldozerami.
Pozdatneho zapalerja zajeli
Marek Krawc rozprawja wo aktualnje rozjimanych temach w Čěskej
Praha. Minjeny pjatk zdźěli čěska policija, zo je w zwisku z wulkimi lěsnymi wohenjemi w Čěskej Šwicy 36lětneho muža zajała. Po informacijach Dana Anděla, zastupjerja wobwodneho statneho rěčnika w Ústíju nad Labem dźe wo Jiříja L., kiž dźěłaše wěsty čas čestnohamtsce w narodnym parku. Muž, kotrehož winuje policija, zo je najstrašniši rozpřestrěty woheń w stawiznach Čěskeje zamiškrił, je tam mjez druhim turistow po přirodźe wodźił. Nowinski portal Seznam Zprávy pisa, zo bě Jiří L. samo krótki čas w parku přistajeny. Policajscy zastojnicy wuslědźichu jeho w zwisku z někotrymi dalšimi mjeńšimi wohenjemi wokoło jutrow. Tak rozprawja Jan Kolář, měšćanosta Krásneje Lípy, zo su skućićela po tym zajeli, zo bě dwě łakańcy a wuhladnu wěžu na Vlčej horje zapalił. Prjedy hač móhł statny rěčnik přepytowansku jatbu wukazać, bě wobwinowany hižo jako pacient w hojerni za psychiske chorosće. Tohodla su policisća do hojernje jězdźili, zo bychu sej dowěru Jiříja L. dobywali.
Žadaja sej 750 mrd. dolarow
Rozestajenja mjez Waršawu a Moskwu dale a razniše
Waršawa. Zjawne rozestajenja mjez Pólskej a Ruskej, wo kotrychž su Serbske Nowiny hakle njedawno rozprawjeli, dale traja a su za wobydlerjow Pólskeje wšědnje widźomne. Formy zwady su dale a razniše. Najnowši schodźenk eskalacije je minjenu njedźelu předsyda ruskeho parlamenta Dumy, Wjačesław Wolodin nastorčił. Wón žadaše sej wot Pólskeje „750 miliardow dolarow zarunanja“ za nowonatwar Pólskeje po Druhej swětowej wójnje, na přikład za industrijne objekty. Pólska, kaž Wolodin zwurazni, „historisku wěrnosć přeradźa“, hdyž na wopomnišćach padłych sowjetskich wojakow symbole sowjetskeho systema wotstronja. Za wuswobodźenje Pólskeje je „sowjetski lud wulke wopory přinjesł“. Nimo toho je Pólska jeno „dźakowano našemu krajej“ třećinu swojeho teritorija dóstała, Wolodin wuzběhny, měnjo přesunjenje zapadnych mjezow po kóncu wójny na dobro Pólskeje a na njedobro Němskeje.
Nowej zapisaj do lisćiny
Marek Krawc rozprawja wo aktualnje rozjimanych temach w Čěskej
Praha. Antonína Dvořákowy archiw a zběrku geografiskich kartow němskeho diplomata Bernharda Paula Molla chcedźa do lisćiny swětoweho herbstwa UNESCO přiwzać. Minjeny tydźeń přizwoli eksekutiwna rada kulturneje a wědomostneje organizacije na swojim posedźenju zapis 64 tajkich a podobnych za swět wažnych dokumentow. Archiw Antonína Dvořáka wobsahuje zawostanjenstwo wuznamneho čěskeho komponista 19. lětstotka. Tak budu kopije a prěnje wudaća jeho składbow, wulki dźěl jeho notoweho materiala kaž tež wšelake listy, diplomy a čestne titule bórze na lisćinje UNESCO stać. Dvořákowe dokumenty su tuchwilu w Čěskim Narodnym muzeju. Zemjepisne karty kaž tež zwobraznjenki městow a krajinow su wobstatki Paula Molloweje zběrki. Wona ma swoje městno w Morawskej krajnej bibliotece a je zajimowanym pod adresu přistupna.
Odor jako prěnju Němsku wopyta
Bratislava (dpa/SN). Prěnja wukrajna jězba noweho słowakskeho ministerskeho prezidenta Ľudovita Odora wjedźe do Němskeje. To wozjewi zańdźeny štwórtk zarjad knježerstwa w Bratislavje. Něhdyši wiceguwerner Słowakskeje narodneje banki (NBS) wobdźěli so 24. meje w Frankfurće nad Mohanom na zarjadowanju k 25. róčnicy załoženja Europskeje centralneje banki. Při tym chce so Odor tež z němskim zwjazkowym kanclerom Olafom Scholzom (SPD) a dalšimi nawodnymi europskimi wosobinami zetkać.
Słowakske medije skedźbnichu na to, zo Odor z tym 30 lět wobkedźbowany tabu łama. Wot dźělenja Čěskosłowakskeje w lětomaj 1992/1993 absolwowachu wšitcy šefojo stata a šefojo knježerstwa Čěskeje a Słowakskeje swój prěni kaž tež posledni wopyt we wukraju pola susoda. Naposledk bě nowy čěski prezident Petr Pavel na swojim wopyće w Bratislavje krótko po swojim spřisahanju w měrcu tradiciju chwalił. Wona pokazuje na to, zo najebać statne dźělenje dale wuski poměr mjez woběmaj narodomaj knježi.
W Čěskej hroža stawki
Praha (dpa/SN). Dźěłarnistwa w Čěskej hroža najnowšich lutowanskich a dawkowych planow liberalno-konserwatiwneho knježerstwa dla ze stawkami. Mjezy su překročene, rjekny předsyda třěšneho zwjazka dźěłarnistwow ČMKOS, Josef Středula, nowinarjam. Naprawy trjechja předewšěm přistajenych a jich swójby kaž tež rentnarjow najraznišo, kritizowaše 55lětny. Zwjazk dźěłarnistwow je mjeztym tak mjenowanu zwólniwosć stawkowanja wukazał, posledni schodźenk do złoženja dźěła. Čěska ze swojimi dodawacymi zawodami je mnohim němskim předewzaćam z wažnym partnerom. Stawk čěskich zawodow móhł so tuž direktnje na produkciske wotběhi w Němskej wuskutkować.
Ministerski prezident Petr Fiala bě kónc minjeneho tydźenja nowy koncept nastupajo konsolidowanje zjawnych financow předstajił. Z nim chcył wón deficit statneho etata klětu wo nimale štyri miliardy eurow znižić. Ludźo měli dlěje dźěłać a so pozdźišo na wuměnk podać. Dawki na dochody chcedźa po tutych planach zwyšić a wuwzaća w zwisku z nadhódnotowym dawkom wotstronić.
