Dobra přećelka Jana Pawoła II. zemrěła
Waršawa (JBR/SN). Zeznałoj staj so wonaj po Druhej swětowej wójnje w Krakowje – Karol Wojtyła, pozdźiši bamž, a Wanda Półtawska, młoda lěkarka. Półtawska bědźeše so w tym času z wulkej trawmu po štyrilětnym nućenym přebytku w koncentraciskim lěhwje Ravensbrück, hdźež běchu z njej pseudomedicinske pospyty přewjedowali.
Wojtyła bě po wójnje spowědnik Półtawskeje a sta so tak z jeje dobrym přećelom. Měšnik mjenowaše lěkarku „sotra“, wona měješe jeho za „bratra“ – a tomu wosta tak hač do smjerće Karola Wojtyły jako bamž Jan Pawoł II. Spřećelenaj běštaj tuž přez cyłe žiwjenje.
Półtawska bě wulka přećiwnica wotehnaća dźěći a eutanazije. Lěta 1967 załoži wona Institut teologije za swójby w Krakowje a wuwučowaše pastoralnu medicinu na Lateranskej uniwersiće w Romje. W běhu lětnich prózdnin přednošowaše młodźinje w cyrkwjach wo lubosći, mandźelstwje a swójbje.
Morawieczki abo Tusk?
Po wólbach w Pólskej hlada prezidentej mnoho dźěła do rukow
Waršawa (dpa/SN). Wólby w Pólskej su nětko hižo něšto časa wotbyte. Wutoru spočinaše prezident Duda prěnje konsultacije wo móžnym nowym knježerstwje. Prěnjej běštej stronje, kotrejž sej při wólbach najwjace hłosow wudobyštej. Dotal knježaca narodnakonserwatiwna strona Prawo a sprawnosć (PiS) bě z wólbow 15. oktobra z najlěpšim wuslědkom wušła, běše pak swoju knježersku mnohotu zhubiła a njeby směła koaliciskeho partnera namakać, kiž je sylny dosć wotrěznył.
Faworit za wutworjenje noweho knježerstwa je tuž dotalny wjednik opozicije a něhdyši prezident Europskeje rady, Donald Tusk. Jeho opozicionelna Wobydlerska koalicija (KO) běše sej při wólbach druhi najlěpši wuslědk wudobyła. Strona pak bě so hižo do wólbow z dwěmaj druhimaj stronomaj, konserwatiwnym Třećim pućom a lěwym zwjazkom Lewica, na zwjazk třoch stronow dojednała.
Namjezne kontrole pokročuja
Marek Krawc rozprawja wo aktualnje rozjimanych temach w Čěskej
Praha. Hač do 2. nowembra chce čěski nutřkowny minister Vít Rakušan mjezy mjez Čěskej a Słowakskej kontrolować dać, zo by knježerstwo ličbu ilegalnych zapućowarjow wobmjezowało. Po měnjenju ministra zapućuje wjetšina migrantow ze Słowakskeje do Čěskeje, Pólskeje a Awstriskeje, jich cil su pak zapadniše kraje. Słowakske knježerstwo je mjeztym kontrole na madźarskich mjezach zawjedło. W prěnim tydźenju je čěska policija skoro 44 000 wosobow kontrolowała a 283 migrantow zwěsćiła. Tohodla informowaše Vít Rakušan minjeny tydźeń swojich krajanow na nowinarskej konferency, zo je so Čěska namjeznych kontrolow dla ze susodnymi krajemi dorěčała. Wón podšmórny, zo naprawa njeje rozsud čěskeho knježerstwa, dokelž njeje problem z migraciju tuchwilu palace prašenje. Po namołwje němskeje nutřkowneje ministerki Nancy Faeser, tež čěsko-němske mjezy bóle pod kontrolu měć, haći so wot zašłeje wutory hłownje na awtodróhach do Němskeje wobchad.
„Pólska stanje so z laborom“
Nadźije na nowe knježerstwo w Pólskej su w tu- a wukraju wulke
Frankfurt nad Wódru/Słubice (dpa/SN). Wyši měšćanosta Frankfurta nad Wódru, Réne Wilke (Lěwica) je po wólbach w Pólskej nadźijepołny, zo so poćah mjez dźělomaj dwójneho města Frankfurtom n. W. Słubicom polěpša. „Toho so nadźijamy. Hubjeńšo wšak hižo njeńdźe“, zwurazni wón napřemo powěsćerni dpa. Wot tuchwilneho pólskeho knježerstwa we Waršawje město při mjezy do Pólskeje žanu podpěru njedóstanje. Předewšěm dyrbi so hladajo na ćěkancow z Pólskeje do Němskeje reagować. „Je wažne wo tym rěčeć, kak móžemy to zhromadnje lěpje zmištrować“, Wilke wuswětli. Pólska njeje dotal žanu zamołwitosć přewzała. Dalša tema, kotraž ma so po słowach wyšeho měšćanosty wobjednawać, je tež wutwar Wódry. Tole pólska strona kritizuje. Dale mjenowaše wón lokalne temy. „To móhło na přikład zhromadne zastaranje z energiju być“, Wilke rozłoži. Nimo toho dźe wo přichod zjawneho bliskowobchada mjez woběmaj městomaj. „Hižo dlěje hač dwě lěće na wotmołwu z Waršawy čakamy.“
Češa zběraja pjenjezy za Israel
Marek Krawc rozprawja wo aktualnje rozjimanych temach w Čěskej
Praha. Minjeny pjatk dopołdnja přizemi šeste a poslednje lětadło z Israela na wojerskim lětanišću w Praskich Kbelach. W nim wróći so dalša skupina cyłkownje 228 čěskich staćanow, kiž běchu za čas šamałeho nadpada islamistiskeje Hamas w židowskim staće. Jan Lipavský, wonkowny minister Čěskeje, měješe tych šěsć lětow jako logistisce najbóle naročne operacije swojeho ministerstwa.
Po informacijach Mjezynarodneho křesćanskeho wulkopósłanstwa Jerusalem (ICEJ) su Češa hač dotal jara zwólniwi, swójbnych woporow teroristiskich nadpadow Hamas financnje podpěrać.
Čěscy staćenjo hišće w Israelu
Marek Krawc rozprawja wo aktualnje rozjimanych temach w Čěskej
Praha. Čěski prezident Petr Pavel zasudźi sobotu wječor w Praze nadpad radikalneje islamistiskeje Hamas w Israelu jako šamały teroristiski akt přećiwo židowskemu statej a jeho wobydlerjam. Pavel ma strach, zo budźetej nadpad z raketami kaž tež zadobyće teroristow rozrisanje konflikta mjez Palestinjanami a Israelčanami hišće dlěši čas poćežować. Čěski premierminister Petr Fiala je tež zastróžany grawoćiwych powěsćow z Bliskeho wuchoda dla. W swojim přinošku na platformje X pisa, zo steji Čěska republika kruće poboku Israela a zo budźe jemu nadal z mócnej zepěru. Fiala chce so wosobinsce za měr a wěstosć w regionje zasadźować. Dalši politikarjo kaž na přikład bywši předsyda knježerstwa Andrej Babiš a wonkowny minister Jan Lipavský su jara rozhorjeni.
Wuspěch abo wulka poražka?
Tydźeń do wólbow parlamenta połoženje w Pólskej přiběrajcy napjate
Waršawa. Politiska atmosfera w Pólskej je dobry tydźeń do wólbow parlamenta chětro napjata a čłowjesce zajědojćena. W horcym boju wo přichilnosć wolerjow a jich hłós dźe w prěnim rjedźe wo prašenje, štó ma prawje. Dosć nazornje pokazuje so tole na přikład w zwisku z demonstraciju opoziciskeje Wobydlerskeje platformy (PO) minjenu njedźelu we Waršawje. Nawoda strony PO Donald Tusk bě swojich přiwisnikow wołał, zo by tuchwilnemu knježerstwu móc přećiwnikow pokazał. Na wobrazach medijow su widźeć syły ludźi ze wšeho kraja w centrumje pólskeje stolicy, kotrež nichtó ličić njemóžeše. Zarjadowarjo rěčachu wo milionje wobdźělnikow, kotřiž mějachu chorhoje Pólskeje a Europskeje unije při sebi. Po słowach Tuska bě to najmócniša demonstracija, kajkuž je Waršawa hdy dožiwiła. Cyle hinak medije kraja, kiž su přewažnje w rukach knježerstwa, zarjadowanje hódnoća. Wone njeběchu wjace hač 60 000 wobdźělnikow zličili a běchu sej wěste, zo bě Pochod milionow wutrobow – štož je symbol PO – „wulka poražka“ opozicije.
Bamž chce pólski film widźeć
„Zelena mjeza“ zbudźa razne reakcije Waršawskich politikarjow
Waršawa. Poprawom dobry poměr mjez Pólskej a Ukrainu je so minjene tydźenje raznje změnił. Njedawne připowědźenje ministerskeho prezidenta Mateusza Morawieckeho, zo njebudźe Pólska Ukrainje hižo žane brónje dodawać a žane ukrainske žito importować, bě chutnje měnjene. Tole su mjeztym tež w Ukrainje spóznali a wotmołwili, zo přichodnje wo pólski sad a zeleninu wjace njerodźa. Hospodarsce drje njebudźe to pólskim ratarjam wulki šok, kaž před lětami, jako Ruska import pólskich jabłukow zakazowaše. Najebać to je najnowše wuwiće znamjo dalšeho přiwótřenja poměra mjez krajomaj.
Słowakska hotuje so na wólby
Bywši ministerski prezident Robert Fico z najlěpšimi wuhladami
Bratislava. Z dźesać procentami najwyša inflacija europasma, eksistencne strachi rentnarjow a wobydlerjow zabytych kónčin, financielnje wusušeny strowotniski system a migracija – lisćina starosćow wobydlerjow Słowakskeje krótko do jutřišich wólbow parlamenta je dołha. Wonkowni wobkedźbowarjo zajimuja so při wšěm předewšěm za prašenje: Skónči čłonski kraj EU a NATO swoju wojersku pomoc za wot Ruskeje nadpadnjenu Ukrainu abo wobroći so snano samo do směra na Moskwu?
W srjedźišću tutych starosćow steji bywši wjelelětny ministerski prezident Robert Fico, kotryž ze swojej stronu Smer-SSD we wšitkich woprašowanjach nawjeduje a kotrehož přećiwnicy rady jako „pro-ruskeho“ wočornja.
Čěsku firmu w USA wopytał
Marek Krawc rozprawja wo aktualnje rozjimanych temach w Čěskej
Praha. W swojej narěči na plenarnej zhromadźiznje UNO w New Yorku wabješe čěski prezident Petr Pavel za podpěru Ukrainy w boju přećiwo Ruskej. Pavel hišće raz doraznje wuzběhny, zo woznamjenja wěstota Ukrainy wěstota swěta – wot Afriki hač do Europy, wot Łaćonskeje Ameriki hač do Azije. Wón namołwješe statnych a knježerstwowych šefow swobodneho swěta, Ukrainje tež nadal poboku stać. Na kóncu swojeho wopyta w Zjednoćenych statach bě sej čěski prezident do brónjernje Colt CZ w Hartfordźe dojěł. Tradicionalne US-ameriske předewzaće słuša wot jutrownika wjacorym čěskim firmam, kotrež produkuja ručne třělne brónje. Pavel ma za wuběrny přikład, „zo móže čěski kapital samo znate wukrajne marki přewzać a Čěskej puć na swětowe wiki rubać.“ W tworni Colt CZ zetka so hłowa čěskeho stata z někotrymi zastupjerjemi firmoweho wjednistwa. Excalibur Army, dalša wulka brónjernja w susodnym kraju móžeše w zašłym lěće swoje dobyće na 13,506 miliardow krónow (534 mio eurow) dźakowano dodawanju brónjow do Ukrainy zwyšić.
