Kritika moderny a tak hórkosłódka kaž nutrna lubosć
„Stary Šymko – Wuběr prozy a basnjow“ je titul njedawno w LND wušłeje zběrki z tekstami Jana Skale (1889 – 1945). Byrnjež so awtor palacym temam swojeho časa wěnował, wujewi lektura dźensa kedźbyhódne paralele do přitomnosće.
Lětsa wušła kapsna kniha 175 Ludoweho nakładnistwa Domowiny portretuje pod nadpismom „Stary Šymko – Wuběr prozy a basnjow“ literariske tworjenje Jana Skale. Dohromady dwě krótkopowědančce, list a 24 lyriskich tekstow, wšitke po času nastaća chronologisce rjadowane, wotbłyšćuja wuměłske wuwiće wuznamneho awtora runje tak kaž jeho přez lětdźesatki měnjace so nastajenje, byrnjež jeho někotražkuli tema wobstajnje zaběrała.
Myto ma być pohon do dalšeho dźěła
Domowina lětsa wospjet přewažnje kulturnje angažowanych Serbow a jich přećelow počesćiła
Na lětušim swjedźenskim zarjadowanju přepodaća Myta Domowiny běchu mjez wuznamjenjenymi zastupjerjo wjacorych generacijow. Tak přija starši hač 85lětny Jan Bart čestne čłonstwo narodneje organizacije za spomóžne skutkowanje wosebje na dobro Witaj-hibanja. Na tamnym boku běchu to młodźi, kaž něšto starši hač 30lětny Lucian Kaulfürst, kotrehož počesćichu z Čestnym znamješkom Domowiny za jeho angažement při spěchowanju serbšćiny a šěrjenju wědy wo Serbach.
Pisaki, běłe łopjena a stwa połna kreatiwnych dźěći
Na rjanym miłym nazymskim dnju dojědźech sej do Hornjeho Hajnka, hdźež zetka so 13 dźěći hłownje w starobje 3. do 5. lětnika na prěnju serbsku comicowu dźěłarničku. Organizował bě ju Budyski Rěčny centrum WITAJ.
Z pjerowku a ze swojim najlubšim comicom pod pažu zastupichu šulerjo do ródneho domu njeboh spisowaćela Jurja Brězana. Zuchu sej črije, slečechu so kabat a podachu so do pisanskeje stwy Brězana. Po tym zo běchu so za blido zesydali, so najprjedy mjez sobu zeznajomichu. Někotři so hižo derje znajachu – staj bratr a sotra, abo bydla w samsnej wsy. Tohodla so spočatne wobmyslenja spěšnje pozhubichu. Pod nawodom swobodnje skutkowaceho grafikarja a grafikoweho designera Šćěpana Hanuša wuknjechu wobdźělnicy – woni chodźa předewšěm do blišich wokolnych serbskich šulow Hornjeho Hajnka – zakłady rysowanja comicow. Zaměr bě rysowance charakter dać.
Kuriozity – dalmaciske
Swoje wobkedźbowanja po puću w Chorwatskej napisał Křesćan Krawc (2)
Tajki transportabelny dom-caravan dyrbi so stajeć. Za to trjebaš šik a trochu wědy inženjera. Natwar traje poł dnja, runje tak wottwar. Lěto do toho wobkedźbowach na kupje Pag, kak přichodny syn swój lubowany domčik do parcele storkaše, z přidatnym baterijowym motorom, centimeter po centimetru. Naša parcela z čisłom 2016, z cyłkownje 5 000 parcelow, mjez němskimi caravanistami, da mi dohlad do jich idealow – kaž to kóždy dźeń zaso w telewiziji widźu: Młody porik před caravanom a Freiheit, Freiheit ... Tola ja wobkedźbowach po parcelach horje a dele tule jich swobodu: Dźeń wote dnja starachu so wo čistotu we a na šlapce před domčkom, mandźelska nutřka warješe, kóždy dźeń. Wšako dyrbiš tajku caravanowu kuchnju, po płaćiznje najdróšu na swěće, tež wotpowědnje wužiwać. A mandźel nošeše kóžde rano do snědanje ze zawrjenej šklu fekalije swójby do zběrnika; a jeli so raz z nami rozmołwješe, da wo caravanowanju ...
W campje Solitudo
Hižo małe gesty wšědny dźeń w Rózborskim Domje Króna ...
Swětła a wulka skutkuje zhromadna kuchnja w Domje Króna při Rózborskim (Rothenburg) torhošću. Rumnosć w domje nošerstwa Měrćinoweho dwora tamnišeje diakonije přeproša k přebywanju. Cathrin Geißler a Saskia Kränert so w kuchni rady na šalku kofeja zetkawatej. K wječeri so jim často Karl-Heinz Mowka a Jürgen Siegert přidružataj.
Cathrin Geißler dźěła kaž mnozy ludźo z handicapom w płokarni Měrćinoweho dwora. Saskia Kränert je we wobłuku domjacnosće zasadźena. Jürgen Siegert je docent w předmjeće zasadźowanska wučba na Sakskej wysokej šuli policije w Rózborku, Karl-Heinz Mowka wuwučuje tam předmjet psychologija. „Njebojimy so mjezsobnych kontaktow. Smy klasiske bydlenske zhromadźenstwo“, rozłožuje Siegert projekt Inkluziwne bydlenje na Měrćinowym dworje.
Cyrkwinskej słužbje dale swěrny wostawa a so nimo toho ...
Rentnar a što potom – wuměnkarsku swobodu wužiwać abo wužadanje přiwzać (19)
Někotři njemóža so tohole časa dočakać, tamni zaso nochcedźa scyła na njón myslić – na zastup do renty. Kajke maja wuměnkarjo wjesela abo starosće, to ze seriju „Rentnar a što potom?“ bliže wobswětlamy.
Hač wotydźenja wutoru abo štwórtk abo po Božej mši njedźelu – w tachantskej cyrkwi w Budyšinje słyšiš kemšerjow často tež wo swojim hibićiwym zwóńku Handriju Njeku so rozmołwjeć. Jednohłósnje słyšiš stajnje zaso chwalbu a připóznaće. Rozdźělne pak su měnjenja, „hač je mjeztym wuměnkar“ abo „hišće njeje“. Prawje je, zo bu hižo před lětomaj wot generalneho wikara Andreasa Kutschki, tachantskeho fararja Wita Sćapana a z dźaknym listom biskopa Heinricha Timmereversa na wuměnk rozžohnowany.
W Droždźijskej Šwicy sonić
Čłonojo domizniskeho towarstwa hotuja so na běrnowy swjedźeń
Městačko Wóspork z něhdźe tysac wobydlerjemi leži 16 kilometrow wuchodnje Budyšina. Wobmjezowane wot Malešec na sewjeru, města Lubija na juhowuchodźe, Bukečanskeje gmejny na juhozapadźe a Kubšic na zapadźe. Wósporkej přisłušeja tež znate serbske wsy kaž Njechorń, Hrodźišćo, Wuježk, Worcyn a Droždźij. Wjesne tafle drje su dwurěčne, ale serbsce w tutej kónčinje lědma hišće něchtó rěči.
„Hólcaj, wuknitaj pilnje, zo njedyrbitaj sej
Dźěćatstwo w narańšej ewangelskej kónčinje mjez Bukecami a Lubijom kónc 19. lětstotka wopisuje 1962 zemrěty Richard Zahrodnik. Originalny němskorěčny tekst ze swójbneho archiwa staj jeho prawnučk Friedhard Krawc a Arnd Zoba-Bukečanski zeserbšćiłoj.
Jedne wudaće nowin wotewzać a roznošować žadaše sej dwaj dnjej z tójšto nałoženej mocu a wunjese 25 fenkow. Sym pak kedźbliwy był: Přewzach jedyn Lubijski roznošowanski wobłuk přidatnje, kotryž bě njespušćomnosće dotalneje roznošowarki dla swobodny. W Lubiju stejachu domske pódla sebje w rynku, a pjenjezy běchu chětře zasłužene. Dóstach nětko dwójce 25 fenkow, to bě wjeselo. Lubijscy čitarjo dawachu nowinskemu hólcej k hodźom wjetša pjenježny dar, rozeznawacy so mjez třomi fenkami a jednej hriwnu (dwójce).
Kuriozity – dalmaciske
Swoje wobkedźbowanja po puću w Chorwatskej napisał Křesćan Krawc (1)
Na mjechkej ławce wozydła za pjeć wosobow sedźo jědu sobu do južneho dźěla Chorwatskeje, do Dubrovnika a dale samo hač do čornohórskeho Kotora. Ja mam swój problem z tymi 250 PSami před sobu a z tym za mnu jěducym jednoswójbnym domom, caravan mjenowanym. Caravan je bydlenski wóz, tak steji w interneće. Čas žiwjenja pućuju pod hesłom „Z najmjenje srědkami najwjace dožiwjenjow!“. Jako swójba smy tak po tehdy zakazanych ukrainskich Karpatach pućowali, z nachribjetnikami a małym stanom, štyri kilogramy ćežkim, a so rano w hórskej rěčce myli. K nam su chodźili ze susodnych wsow a nam twaroh, šmałc a chlěb nosyli … Město nachribjetnika nětk sydom a poł metra dołhi a dwaj a poł metra šěroki dom na kolesomaj z lěharnju, kuchnju, blidom a wotdźělom samo z hajzlom a dušu – to njeda we mni zahoritosć schadźeć. Nochcu pak młodym hordosć a wjeselo skazyć. Ja jědu sobu – mój jědźemoj sobu, dźěd a wowka –, tónraz bjez žurnalistiskeho zawjazka. Mamoj so wočerstwić! Štož nochcych wěrić: Tónle bjezkónčny asfaltowy pas je za mnje poněčim zajimawy.
Róčnica wuchowanja swěta
Lětsa je tomu 35 lět, zo bě w zjawnym žiwjenju přeco hišće skerje njeznaty podpołkownik ze swojim postupowanjom stawizny swěta na drje rozsudne wašnje wobwliwował. Dnja 26. septembra 1983 je tehdy 44lětny oficěr sowjetskeje powětroweje wobory Stanislaw Jewgrafowič Petrow najskerje třećej swětowej wójnje zadźěwał.
