Jězby po swěće čaja – Teetied, Kluntje a Wulkje 11. dźěl
China, Indiska, Kenia a Sri Lanka – nihdźe na swěće telko čaja njeplahuja kaž w tychle krajach. Hladamy pak na kónčiny swěta, hdźež najwjace čaja wupija, lisćina cyle hinaša wupada. Na čole steji mjenujcy kónčina, kotruž w prěnim wokomiku drje lědma štó z čajom zwjazuje, byrnjež tam mnozy z nas najskerje samo hižo jónu byli. Je to Wuchodna Friziska, hdźež po ličbach Němskeho čajoweho zwjazka z lěta 2016 wob lěto 300 litrow čaja na wosobu wupija. Telko kaž nihdźe druhdźe na swěće. Je to nimale jědnaće króć telko kaž přerěznych 28 litrow po cyłej Němskej.
Na jutrowne wiki sej dojěć
Debjenje jejkow je w Serbach kruty wobstatk jutrownych přihotow. Tomu je zawěsće tež pola was tak, abo?
Kóžde lěto wotměwaja so we Łužicy tuž mnohe jutrowne wiki. Před dwěmaj tydźenjomaj běchu tajke w Budyšinje, hdźež je zaso tójšto ludźi přišło. Mjez nimi bě znowa wjele młodych swójbow, kotřiž wužiwachu składnosć, wuměłcam přez ramjo hladać a so sami w debjenju jejkow wuspytać. Hdyž rjane jutrowne jejka widźiće, maće zawěsće tež lóšt tajke debić. Nimaće-li doma žaneje přiležnosće za to, je dosć druhich móžnosćow. Tónle kónc tydźenja móžeće sej na jutrowne wiki we wokolinje dojěć. Tajke zarjaduja we Wojerowskej Łužiskej hali. Zdobom poskići Serbski muzej w Budyšinje wjacore terminy debjenja jejkow. Tam móžeće sej zdobom lětušu jutrownu wustajeńcu wobhladać. Bianka Šeferowa
Kaž z tysac a jedneje nocy: Šulerjo na Bliskim wuchodźe
Fota: SN/Maćij Bulank
Serbske dźěćace dźiwadło NSLDź pokazuje nětko swoju nowu hru „Mały Muk“. Dźewjeć šulerkow a třo šulerjo bajku Wilhelma Hauffa předstajeja. Na prašenje Franca Klimana, kiž hłowneho rjeka krucha hraje, hač chcedźa sej přihladowarjo młodych dźiwadźelnikow wobhladać, byrnjež stawiznu hižo znali, su wopytowarjo na premjerje wótře wotmołwili: „Haj!“
A nadobo su wšitcy zhromadnje w orienće, dokładnje wosrjedź přewšo stareho města Damaskusa. Na bazarje pyta Mały Muk za dźěłom. Knjeni Awazijowa jeho słužbu rady wužiwa. Wón ma so wo jeje kóčce starać a jej wšědnje snědań přihotować. Nažel pak njeje wona runjewon luba a přećelna žona. Nawopak, wuklukuje Muka a jemu ani jeničkeho swobodneho dnja njedowoli! Młody rjek chce swoje dźěło tuž wupowědźić, dokelž by jara rady swjedźeń wulkeho sultana dožiwił. To wšak so jemu tež radźi – ale lózyska knjeni Awazijowa so jemu město ze mzdu jeno ze starymi črijemi a křiwym kijom dźakuje. Nimo toho smě sej Muk jeje stareho psa Alija sobu wzać. Srjedź nocy w pusćinje pak počina tón nadobo rěčeć ...
Wo kočich myslach
To je ći wěcka! Štó da tam z woknom nutř hlada? Kóčka! To bě překwapjenka za dźěći a jich maćerje. Te běchu sej do Smjerdźečanskeje LIPY dojěli. Čorna kóčka z běłymi packami a zelenymaj wóčkomaj hladaše přez wokno do jstwy. Što drje sej wona při tym mysleše?
Ow, kajke su to rjane hrajki. Hač maja tež kulku z wołmy? Z tej bych sej ja rady hrała. Štom, na kotrymž móžu swoje panochty wótřić, pak njewidźu. Stólcy, po kotrychž móžu skakać, tež nic. To drje tam žane kóčki njejsu. Ći ludźo jenož bjesaduja. Ow, je to wostudłe! Ći tla sej ani jedyn druhemu picu z talerja njebjeru. Kóčki to znajmjeńša činja. My wšak so druhdy kusamy a drapamy. A hdyž syda mjaso, nó pon ... A za čo mazaja sej z papjeru po rukomaj? Ach, woni so rjedźa. To mam sej ja wo wjele lěpje. Wozmu za to swój jazyk. Tak lutuju papjeru a mydło. A potom maćerje dźěćom z mokrej lapku ruce trěja. Z wodu? Brrrr, tu scyła njelubuju. Tuž sej wjackróć wob dźeń kožuch z jazykom wurjedźu. A tež klamy mojich małych kóčkow. Jenož derje, zo njejsym čłowjek. Ně, tu njebych sej ze swojimi mickami hrajkać chcyła.
Debjene jejka syły zajimcow přiwabili
Serbske jutrowne wiki w Budyšinje z wopytowanskim plusom – Najrjeńše kolekcije jejkow wuznamjenjene
Spěchowanski kruh za serbsku ludowu kulturu je minjeny kónc tydźenja mjeztym 28. serbske jutrowne wiki wuhotował. Cyłkownje 2 500 a tak něhdźe 700 wopytowarjow wjace hač loni je dohromady 35 ludowym wuměłcam na prěnim a druhim poschodźe Budyskeho Serbskeho domu přez ramjo hladało a so wobhoniło, kak najwšelakoriše jutrowne jejka nastawaja. Mnozy hosćo wužiwachu móžnosć, sej debjene owalne drohoćinki kaž tež dalše regionalne wosebitostki, na přikład keramiku, rězbiny abo wušiwanki, kupić.
Na třećej etaži mějachu předewšěm młódši hosćo składnosć, so sami we wóskowanju a bosěrowanju wuspytać. Wjace hač 600 kokošacych jejkow su w běhu dweju dnjow pisanili.
Jutrowne wiki su tradicionalny forum, na kotrymž spěchowanski kruh dobyćerjow wubědźowanja wo najrjeńše serbske jutrowne jejko wuznamjenja. Lětsa je wěcywustojna jury dohromady pjeć kolekcijam 1. myto spožčiła. Kaž loni wosta tuž jedna načolna pozicija njewobsadźena, a to we wobłuku wužrawanja.
Wo ćěkańcy, wuhnanstwje a sćěhach wójny
Film „Legničanski konik“ (Das Liegnitzer Pferdchen) zaběra so z njedaloko Wojerec ležacym lěhwom Elsterhorst, hdźež žiworjachu jeći, w kwarantenje ćerpjacy a přesydlency.
600 lět Sernjany – zajimawe stawizniske powěsće wo delanskej wsy 4
Sernjany swjeća lětsa prěnje pisomne naspomnjenje wsy před 600 lětami. Rodźeny Sernjančan a dobry znajer stawiznow delanskich wsow Pawoł Rota je někotre stawizniske zajimawostki wo wsy zestajał, kotrež čitarjam Serbskich Nowin we wjacorych dźělach spřistupnjamy:
Ze započateje wjesneje chroniki
Spočatk lěta 1956 dóstach so do powołanskeho serbskeho nowinarskeho dźěła. To je mje tež do nimosłužbneho pisanja dowjedło. Wězo fotografowanje k tomu słušeše. Kamera mje na wšěch pućach přewodźeše, často mi puće runjewon postaješe.
Wonu julijsku sobotu w lěće 1958 připołdnju po dźěle z motorskim z Budyšina domoj do Sernjan jěduceho mje hižo za městom porjadny šwihel dešća překwapi. Pod mostom awtodróhi so schowach. Na dalšim puću ani tajke mosty ani druhe chowanki njemějach. Tuž wězo šwarnje zmoknych. Kak sym swoju kameru suchu wuchował, sym dawno zabył. Je dźě so mjeztym 60 lět minyło.
„Sym hru za tudyši publikum spisała“
Carla Niewöhner je za swój na třoch časowych runinach jednacy dźiwadłowy kruch intensiwnje we Łužicy rešeršowała
Carla Niewöhner je awtorka hry „Wopušćeny dom“, kotruž Němsko-Serbske ludowe dźiwadło tuchwilu jako lětušu hornjoserbsku inscenaciju na hłownym jewišću pokazuje. Bosćan Nawka je so ze spisowaćelku rozmołwjał.
Knjeni Niewöhner, kak je so Wam prapremjera krucha spodobała?
C. Niewöhner: Předstajenje je mje jara wjeseliło. Mějach zaćišć, zo su so přihladowarjo z figurami identifikowali. Za mnje to rěka, zo je so mi poradźiło tudyše žiwjenske wobstejnosće adekwatnje wotbłyšćować. To je mi wažne, wšako sym hru tež za tudyši publikum spisała. Do toho ženje njewěš, hač je ći takrjec wotwonka móžno so zamyslić.
Sće da swoje figury na jewišću spóznała?
Na Brěznjanskim dwórnišću něhdy wagony z łužiskim zornowcom ...
Pohladnicy powědaja wo dawnych časach, swědča wo podawkach a ludźoch. Alfons Handrik wotkrywa nam swět, na kotryž smy w minjenych lětach nimale pozabyli.
Na pohladnicy z časa po Prěnjej swětowej wójnje widźimy Brěznjanske dwórnišćo, kaž bu wone spočatk minjeneho lětstotka natwarjene. Wosobowy ćah na dwukolijowej čarje wot Halštrowa do Kamjenca z parnej lokomotiwu a za tehdyši čas atraktiwny dwórnišćowy twar dopominatej na zajimawe stawizny, kak běchu w našej kónčinje železniske čary zapołoželi.
Dobyćerjo wubědźowanja wo najrjeńše serbske jutrowne jejko 2018
Wjacebarbne wóskowanje
1. myto Sandra Siegert, Lubij
2. myto Bettina Borcherding, Rahden
3. myto Marja Domašcyna, Kanecy
Jednobarbne wóskowanje
1. myto Bettina Borcherding, Rahden
2. myto Sylke Roßbach-Schreier, Choćebuz
3. myto Sandra Siegert, Lubij
3. myto Beatris Sachse, Mikow
Wjacebarbne bosěrowanje
1. myto Ines Trenschel, Climbach
2. myto Corinna Měrćinkowa, Chelno
3. myto Dorothea Šołćina, Budyšin
3. myto Marja Šefrichowa, Njebjelčicy
Jednobarbne bosěrowanje
1. myto Ines Trenschel, Climbach
2. myto Beatris Sachse, Mikow
3. myto Carola Stauber, Wojerecy
Škrabanje
1. myto Carola Stauber, Wojerecy
2. myto Lothar Balting, Seebach
3. myto Kurt Pluta, Běła Woda
Wužrawanje
2. myto Dagmar Roßbach, Choćebuz
