Wotrow
je zawěrno wosebita wjes. To samo na sebi ničo noweho njeje. Zo so tam druhdy wadźa, je znate. Dołhož pak na kóncu zaso zhromadnje piwo pija,
a z wjesnymi wopłóčkami je wšo w porjadku, da njech so wadźa. Wosebitostka je wězo jutry, hdyž Wotrowscy křižerjo jako jeničcy po wšěch Serbach tež hižo rano wokoło polow jěchaja. To so wjele zwadźić njemóžeš, dokelž kantorska swójba postaja, do kotreho směra rańše jěchanje wjedźe. Jenož derje, zo je připołdniša křižerska čara kruće postajena. Ale tež tu su hižo raz nimo Kamjenca wjedli a wězo hnydom Bože chłostanje w formje sylneho dešća dóstali.
december – hodownik
Česćeny knježe Trumpo,
Njewěm, hač je so to hižo hač k Wam dopowědało: Serbja su njesměrnje hordźi na Was – a zdobom tróšku zawistni. Hdyž takle prawje na Was hladamy, dyrbimy zwěsćić, zo nas a Was – potajkim serbski lud a Was – tójšto zwjazuje.
Wy sće potomnik němskich wupućowarjow. Waš dźěd Friedrich bě 1885 do Ameriki wupućował, zo by tam za žiwjenskim zbožom pytał. Serbja su to hižo 30 lět prjedy spytali, jako so z Janom Kilianom do Texasa podachu. Teoretisce móhłoj potajkim Waš dźěd Friedrich a Jan Kilian susodaj być. Snano staj so woprawdźe zetkałoj.
...
hdyž złote swěčki
jědlu pyša
a lubosć dušu
wohrěwa
...
hdyž nutrnje so
wšitcy modla
a wěry barbu
spóznaja
hdyž tole wšo so
naraz stawa
da boža nóc nas
wozboža
(wujimk basnje ze zběrki „Drohe hody, tuni štom“, LND 2011)
Rezidencny hród w srjedźišću stareho města Drježdźan je centrum Sakskich wuměłskich zběrkow a chowa we sebi tójšto potajnstwow. Jedne je, zo móža sej serbscy zajimcy z awdijoguidom krasnosće, nazběrane w běhu wjacorych lětstotkow, w swojej maćeršćinje wotkryć. Je pak tole po cyłym wustajenišću móžno? Kak serbskorěčne wodźenje z awdijoguidom poskićeja? Kak so poskitk wužiwa? Prašenja to, kotrež wabjachu mje do drje najsławnišeho wotrjada rezidencneho hrodu, do Zeleneho wjelba.
Mjez Wojerecami a Delnim Wujězdom, njeposrědnje před Łazom, jědźeš přez Běły Chołmc, rjenje hladanu wjes ze swojimi něhdźe tysac wobydlerjemi. Dwurěčna wjesna tafla kaž tež runje tak pomjenowane wjesne dróhi pokazuja na to, zo jedna so wo serbsku wjes nad Małej Sprjewju (Sprjewicu), kotraž bu 1492 prěni raz pisomnje naspomnjena.
Zaběra so ze stawiznami
Kreatiwita a ručne dźěło přinošujetej k tomu, sej jónkrótne swójske prěća spjelnić. Takle bě to tež pola Jany Kraloweje ze Serbskich Pazlic, kotraž chcyše swojej dźowce něšto wosebite darić.
Štóž wopyta Pančičansko-Kukowski wochod za molersku potrjebu, drje njewočakuje, zo nańdźeš tu abo tamnu drohoćinku za serbsku narodnu drastu. Za durjemi do pódlanskeje stwy chowa so mjenje abo bóle mała dźěłarnja, hdźež zhotowja mějićelka wobchoda družče wěnčki. Přeco hižo je mać dweju dźěsći rady pasliła. Pytnješ to hižo, hdyž do wobchoda zastupiš: Wokna a rumnosć su spodobnje hodownje wupyšene.
Wobdźiwać móžachu přihladowarjo młodych wuměłcow Budyskeho artistiskeho studija lětsa spočatk septembra na zakónčenju Mjezynarodneje wuměłskeje dźěłarnički w Miłočanskej skale. Mnozy njemóžachu so dodźiwać, z kajkej wušiknosću a artistiskej zamóžnosću holcy na jednym kolesu jězdźa a k tomu talerje na ćeńkich žerdkach wjerća, z małymi hejemi žonglěruja, na rólkach balansuja abo z wjacorymi rynkami hulahoopowu show předstajeja. Wjeršk bě, jako so młodostnej paralelnje wjacore razy cyle spěšnje předrasćenej ze šatoweho měcha pokazaštej. Za tym chowa so wěsty „tajny kuzłarski trik“ a publikum so přeco zaso dźiwa, kak da je tajke něšto scyła móžno.
Swjatočna ćišina wupřestrěwa so nad Rakecami. Přez wokna domow na tamnišej Nowowjesnej widźiš štyri zaswěćene swěčki na adwentnym wěncu. Předewšěm dźěći su połne wočakowanjow na jutřišu patoržicu.
To tež we Wjenkec swójbje hinak njeje, kotraž ze štyrilětnym Jacubom a jeho połdra lěta młódšim bratrom Constantinom mjeztym třeće lěto hody w Rakecach dožiwi. Tuž su młodej maćeri Katerinje Wjenkowej hodowne wobrjady we Łužicy hižo derje znate. Narodźiła je so wona w měsće Ho Chi Minh jako dźowka vietnamskeje maćerje a chinskeho nana. Swójba přesydli so z bywšeho Saigona do šwedskeho Jönköpinga južnje Stockholma. Tak dožiwi Katarina Quach čas dźěćatstwa w Šwedskej, hdźež je šěsć lět do šule chodźiła. Po tym wuknješe dale na gymnaziju w jendźelskim Brightonje a studowaše na to w Bristolu. W Londonje je sej na wječornym kursu prěnje znajomosće w němčinje jako swoju wosmu rěč přiswojiła. Pozdźišo w šwicarskim Zürichu so intensiwnje z němčinu zaběraše.
Něchtóžkuli wě so hišće na dokumentarny film „Der rote Elvis“ dopomnić, kotryž měješe 12. februara 2007 na 57. Berlinali swětowu premjeru. Po scenariju Leopolda Grüna wo žiwjenju ameriskeho spěwarja a dźiwadźelnika Deana Reeda měještaj Serbaj Tomaš Janca jako producent a Pětr Thiemann jako dramaturg na trajnym wuspěchu filma wulki podźěl. Njezadźiwa tuž, zo mjenuje jón dawno w Berlinje bydlacy Janca jednu ze swojich najwuspěšnišich dokumentacijow.
To, štož pak tuchwilne skutkowanje 1965 we Weimaru rodźeneho Tomaša Jancy wučinja, klinči po jeho powědanju nimale kaž bajka wizionara, kiž bě so na puć do swěta nastajił.