Mystiske pućowanjepo Budyšinje
Nowy mějićel Hornjołužiskeho nakładnistwa Frank Nürnberger, dr. Andreas Gerth, je nětko němskorěčnu nowostku „Budyšin – Na slědach potajnych wotkrywanjow“ spisał. Grafikarka Claudia Dabischa je 82 stron wopřijacu ediciju z wuběrnymi, zdźěla fantastiskimi rysowankami wobohaćiła.
Knižka je putaca bajowa lektura młodym čitarjam kaž tež na mystiskich temach zajimowanym dorosćenym. Čerwjena nitka powědanja je pućowanje dobreho ducha Łužicy, bahnoweje soniny Luziki, z pućowarjom po časach Fynnom po starym Budyšinje k 31 městnam mystiskich podawkow, magiskich znamjenjow a njewšědnosćow. Wuchodźowanje započina so na Mosće měra, wjedźe po dróhach a hasach stareho města a kónči so na Hrodźišku. Awtor zeznajomja čitarja z potajnstwami „domu lěta“ na róžku Nutřkowna Lawska-Jerjowa, z křiwej Bohatej wěžu kaž tež ze wšelakimi symbolemi na portalach tachantstwa, domu z lěta 1670 na Mjasowych wikach, na cyrkwi swj. Pětra a na Maćijowej wěži.
Škit ptačiny je dźěl přirodoškita
Ptački spjelnjeja w ekologiskim kołoběhu našeho wobswěta mnohotne funkcije
W Sakskej je ptačina z nimale 190 družinami jara bohaće zastupjena. Mamy ju we wšěch žiwjenskich wobłukach, wot nižinow Łobja hač do wyšinow Šmrěčnika. Wjace hač połojca wšitkich ptačkow Sakskeje su dźesać najznaćišich družin spěwatych kaž su to kós, sykorka abo čižik. Wone maja tež z nimale štyrjomi milionami hnězdźenskich porow najwjetši podźěl na tudyšej ptačinje. Temy kaž mrěće družin, wobswětowe jědy, intensiwne hospodarstwo a klimowa změna wšak pokazuja na chutne problemy. Ptačina ma so tuž dźeń a ćešo.
Jara zajimowanemu pubikumej přednošowaše Winfried Nachtigall ze spěchowanskeho towarstwa Njeswačanskeje ptačernje w nadawku wobswětoweho zwjazka NABU. W Kamjenskim Muzeju zapadneje Łužicy rozłoži wón přitomnym situaciju kaž tež žiwjenske wuměnjenja ptačiny w Sakskej. Zdobom skedźbni na mnohe móžnosće, kak móžemy ju škitać.
Ptačina po cyłej Sakskej rozdźělena
Wowčer je zdobom hladar krajiny
Měrćin Just swoje stadło wowcow jara derje znaje – w zymje maja skoćata na pastwje swoje mocy zdźeržeć
Lětny rytmus wowčerja postaja přiroda, a to 365 dnjow. Tak je to tež pola Měrćina Justa z Konjec. Jeho dźěło z wowcami – z najwšelakorišimi nadawkami a wobstejnosćemi – chcemy tele lěto w pokročowanjach přewodźeć.
Zetkam delanskeho wowčerja při najrjeńšim słónčnym wjedrje na pastwje jeho stadła blisko wsy Konjec. Cyłkownje ma 34lětny tuchwilu něhdźe 150 wowcow a wobhospodarja něhdźe 30 hektarow krajiny. Wowčernju bě hižo před lětami wot nana přewzał, po wšej wokolinje znaty pak bu wosebje lońšich wulkich stratow swojeho skotu wjelka dla.
Z nowymi dwurěčnymi informaciskimi taflemi w sprjewinym měsće ...
Jako wopytowar so w cuzym měsće orientować často lochko njeje. W Budyšinje pak ani kartu za to njetrjebaš, přetož tu pokazuja wosebite tafle prawy puć a nimo toho hišće derje informuja.
Hižo wot spočatka 1990tych lět pokazuja w Budyšinje swětłe emaljowe tafle z módrym pismom puć k muzejam, wěžam a dalšim wobhladanjahódnym městnam. Jara načasny pak tónle system njeje. Na wěstych městnach pobrachowace pokazowaki wopytowarjam runjewon znjemóžnjeja so derje orientować. Nimo toho matej system witanskich taflow na kromje města a stawizniska šćežka po měsće wjele lěpšu kwalitu.
Z ludźimi dyrbiš rěčeć
Rodźena Pólka Marja Elikowska-Winklerowa chce so w zjawnym žiwjenju Delnich Serbow dale angažować
25 lět steješe Marja Elikowska-Winklerowa na čole Choćebuskeje Šule za delnjoserbsku rěč a kulturu. Před njecyłymaj njedźelomaj je so wona z kubłanišćom rozžohnowała. Tola kónc to za nju dawno hišće njerěka.
Prózdne njeběch pisanske a dźěłanske blido w běrowje Marje Elikowskeje-Winkleroweje na Žylowskej 37 ženje widźała. Dotal bě wone stajnje pokładźene z dokumentami, brošurkami, flajerami a knihami. 26. januara 2017 pak bě wšitko hinak. Běrow zdaše so kaž wumjećeny. „Mam hišće štyri dny za rumowanje a potom so rozžohnuju“, rjekny mi 65lětna w rozmołwje. Přetož 31. januara 2017 bě za nju woprawdźe kónc. Poprawom móhła hižo loni nazymu na wuměnk hić, krótko po swojich 65ćinach. To pak hladaše jej hišće tójšto dźěło do rukow, a pjenjezydawarjo jej přizwolichu, zrěčenje wo něšto měsacow podlěšić.
Njeje ženje kónca
Dobry awtocrossowy jězdźer je žiwy z dobreho teama – Estonia 21 ...
Christian Stoppel z Horow pola Wojerec je so loni třeći raz z wuchodosakskim mištrom w awtocrossu Trabantow stał. Přichodnje zwaži so wón na jězdźidło formule 3.
Wotewrjene bě cyłkowne hódnoćenje hač do kónca. „W poslednim wubědźowanju drje mějach 19 dypkow předskoka. By-li pak awto wupadnyło, by prěnje městno zhubjene było“, měni Christian Stoppel z Horow. Na lońšich wuchodoněmskich mišterstwach w awtocrossu Trabantow hač do 600 kubiknych centimetrow je wón swój titul zakitował a so po lětomaj 2008 a 2015 třeći raz z wuchodoněmskim mištrom stał. „Smy wšitcy přewšo zbožowni“, 30lětny podšmórnje, „móžachmy tónraz bjez wjetšich wupadow jězdźić.“ Po měnjenju nana Dietera Stoppela su za to přez lěta nazhonjenja trěbne. Přiwšěm měni Christian Stoppel, zo so kóžde wubědźowanje pola nule započina.
Luther swoju nowu wučbu zasakle zakitował
Serial Serbskich Nowin w jubilejnym lěće reformacije1. dźěl
Na historiski podawk Lutheroweje reformacije před 500 lětami spominamy lětsa w Němskej z mnohimi zarjadowanjemi, mjez nimi budźe pjatnaće ze serbskim podźělom we Łužicy. W Sakskej je so jubilejne lěto reformacije na Třoch kralow 6. januara ze swjedźenskimi kemšemi w Budyskej cyrkwi swj. Pětra zahajiło. Serbsce porěčeštaj tam superintendent Jan Malink kaž tež sakski ministerski prezident Stanisław Tilich (CDU). Wužiwanje serbšćiny na swjatočnosći měješe tež symboliski wuznam, wšako bě žadanje Martina Luthera – swjećić Bože słužby w maćeršćinje – wažnje k sylnjenju serbskeje rěče w cyrkwi a rozsudnje k wuwiću serbskeho pismowstwa přinošowało. Lětsa budźe prěni króć reformaciski swjedźeń 31. oktobra po cyłej zwjazkowej republice swjaty dźeń.
Što rěka reformacija?
Nimale poł lětstotka w SLA
Kónc hrajneje doby so Wolfgang Frister na wuměnk rozžohnuje
„Mam samsny dźeń narodniny kaž Jurij Winar, sobuzałožer a prěni intendant Serbskeho ludoweho ansambla“, rjekny mi Wolfgang Frister hižo při telefonje, jako wučinichmoj sej termin za rozmołwu. Loni 24. nowembra je wón 65ćiny swjećił, a kónc hrajneje doby skónči so za njeho nimale poł lětstotka trajaca doba sobuskutkowanja w SLA.
Zo je so 1968 jako chórowy spěwar-elewa w SLA wukubłać dał – zhromadnje z Jurjom Łušćanskim a dr. Měrćinom Wałdu –, k tomu bě tež Jurij Winar přinošował. „Tehdy dyrbjach wolić mjez dźiwadłom a ansamblom. Winar je mi jako solidnu bazu SLA poručił, a tak sym so za puć w ansamblu rozsudźił“, Wolfgang Frister powěda. Jasne bě, zo chce so z spěwarjom stać. Hudźba dźě w staršiskim domje wulku rólu hraješe. Pola dźěda bě wón na klawěrje hrać nawuknył, nan bě wučer za hudźbu w Ohornje, hdźež je Frister tež wotrostł.
Wot techniki hač k dirigatej
Jeho žiwjenske moto: Aktiwita tyje ćěłu a duši
Rentnar a što potom? – wuměnkarsku swobodu wužiwać abo wužadanja přiwzać (5)
Někotři njemóža so tohole časa dočakać, tamni zaso nochcedźa scyła na njón myslić – na zastup do renty. Kajke maja wuměnkarjo žiwjenje abo starosće, to ze seriju „rentnar a što potom?“ bliže wobswětlamy.
Helmut Schippel je ludźom Njebjelčanskeje gmejny derje znaty, hdźež je předewšěm za čas wuměnkarstwa čestnohamtsce skutkował a wjele projektow přewodźał. W februaru zahaji wón nowy žiwjenski wotrězk w Berlinje, a to priwatnych přičin dla.
Ptači kwas je moja žadosć ...
Wutrobny dźak za wšu prócu
Žadosć za ptačim kwasom mějachu lětsa znowa mnohe dźěći. Kak hewak měli sej wulku ličbu hosćinow po wšej Łužicy rozjasnić. A to scyła hišće wšitke njeběchu. Malešanska a Němčanska pěstowarnja wuhotujetej swojej njedźelu popołdnju w Budyšinku a Němcach. Myšečanske kubłanišćo swjedźenjuje 1. februara w Haslowje.
A radosć z kwasowanja nimaja jenož dźěći, ale tež jich starši, dźědojo a wowki. Wšojedne hač w Budyšinje, Kulowje, Rakecach, Njebjelčicach, Wotrowje, Čornym Chołmcu, we Worklecach, Wotrowje abo na Horach. Wšudźe běchu žurle tež lětsa zaso derje wopytane. Zdźěla samo městna njedosahachu.
Derje, zo takle swoje herbstwo hajimy. Dźěći z nim wotrostuja, maja nałožki za swoje a je pozdźišo tež cyle samozrozumliwje pěstuja. Ze swojimi ptačokwasnymi postrowami rozšěrjeja zdobom wědu wo našim ludźe po wšěm swěće. Wšako je tajki wosebity kwasny ćah z tradicionalnej narodnej drastu rjany fotowy motiw mnohim žurnalistam a mnohim nowinam kraja kaž tohorunja wukraja přičina, wobraz wo serbskim nałožku wozjewić.
