Městnosć jubilejow Domowiny a serbskeho ćišća
Wo serbskich stawiznach města, hdźež schadźuje so jutře hłowna zhromadźizna třěšneho zwjazka
Wojerecy běchu a su po Budyšinje a Choćebuzu sobu najwažniše město w serbskich stawiznach. Před tydźenjomaj předstajichmy w Předźenaku „Swědki serbskeho žiwjenja w starych Wojerecach“ a přeprosychmy na wuchodźowanje k nim. Jutře schadźuja so delegaća towarstwow a župow na hłownej zhromadźiznje Domowiny we Wojerecach.
Stawizny bywšeho wokrjesneho města nad Čornym Halštrowom na sewjeru Hornjeje Łužicy su wusko zwjazane ze zańdźenosću serbskeho ludu. Wojerecy buchu 1268 pod němskim mjenom Hoyerswerde prěni króć naspomnjene. Němske mjeno skedźbnja na połoženje sydlišća wěsteho Hojera na kupje wosrjedź bahna, kotruž mjenowachu tehdy němsce „werda“. Podobne pomjenowanja nadeńdźemy pola Biskopic – Bischofswerda, Hagenwerda a Werder nad Habolu pola Podstupima. Wojerecy wostachu lětstotki městačko w Budyskim kraju.
„Bóh tón Knjez je mje stajnje wodźił“
Rentnar a što potom? – wuměnkarsku swobodu wužiwać abo wužadanja přiwzać (7)
Někotři njemóža so tohole časa dočakać, tamni zaso nochcedźa scyła na njón myslić – na zastup do renty. Kajke maja wuměnkarjo žiwjenje abo starosće, to ze seriju „rentnar a što potom?“ bliže wobswětlamy.
Kurs serbšćiny bě jej pohon. Wučerka Cordula Jurkowa z Brězowki kładźeše wulku wažnosć na prěnje wokable, na wurjekowanje, na tradicije a nałožki. „Z wjeselom je wona nas wuwučowała. Takle sym serbšćinu nawuknyła“, Marlies Nagorka ze Slepoho dźakownje powěda. „To bě w lěće 2004 na Slepjanskej šuli.“ Zhromadnje z dalšimi zajimcami bě wona tam hornjoserbšćinu wuknyła. Pozdźišo, na starej Rownjanskej šuli, wuknješe pola wučerki Antje Krawcoweje z Choćebuza tež hišće slepjanšćinu. Dźakowano Rudijej Krawcej, kiž słušeše w meji 1999 k sydom załožerjam towarstwa Njepilic dwór Rowno, so wona cyłkej lěta 2006 přidruži.
Lubuje serbsku kulturu a Łužicu
Zetkanje z pianistku a wučerku na hudźbnej šuli Ginu Hentsch
Při dešćikojtym zymnym wjedrje wopušći 53lětna Gina Hentsch swoje Budyske bydlenje njedaloko tachantskeje cyrkwje a dźe do domu Serbskeho ludoweho ansambla. A dypkownje dóńdźe na dorěčane zetkanje k rozmołwje.
Chcu wjace wo žonje wědźeć, kotraž hižo mnohe lěta tež w Serbach kulturne skupiny na klawěrje přewodźa, z wulkim angažementom a ze zahoritosću serbsku kulturu spěchuje. Hakle njedawno, kónc zašłeho lěta, je wona na nazymskimaj koncertomaj w Chrósćicach Serbski muski chór Delany a w Njeswačidle chór Budyšin přewodźała. A připosłucharjo adwentneho koncerta 1. serbskeje kulturneje brigady pod nawodom Friedemanna Böhmy dožiwichu ju w Budyskej Michałskej cyrkwi hromadźe z chórom gymnaziastow na pišćelach hrać. „Dźěłam rady ze serbskimi ćělesami“, praji rodźena Rumunka.
Dotal najpisaniša a najbohatša přehladka je zdobom dar k 25
Stota wosebita wustajeńca w Choćebuskim Serbskim domje
Hdyž Serbska kulturna informacija Lodka w Choćebuzu z wosebitymi kartkami a plakatami na wotewrjenje swojich wustajeńcow w Serbskim domje přeproša, pokazuja wone stajnje typiski wobraz wuměłca abo wuměłče. Při nětčišej wustajeńcy pak je na přeprošenjach a plakatach 50 motiwow wotćišćanych! A to ma swoju přičinu. Tale wuměłstwowa přehladka je jubilejna, hižo stota po lěće 1992, po tym zo běchu Lodku w Choćebuskim Serbskim domje w měrcu před 25 lětami wotewrěli. Tehdy běchu sobudźěłaćerki Lodki ideju zrodźili, tam kóžde lěto štyri wustajeńcy pokazać.
Profesionalne wuměłstwo dyrbi lěpje financowane być
Rozmołwa ze serbskim komponistom Ulrichom Pogodu
Serbski komponist Ulrich Pogoda, bydlacy w Choćebuzu, je aktiwny hudźbutwórc. Wo nowych projektach a dalšich předewzaćach je so z nim Alfons Wićaz rozmołwjał.
Před třomi lětami sće za inscenaciju Budyskeho NSLDź wo Alojsu Andrickim „Chodźić po rukomaj“ zajimawu hudźbu stworił, kotraž je připosłucharjow putała.
U. Pogoda: Kruch a hudźba běštej wěnowanej 100. narodninam martrarja Alojsa Andrickeho, kiž je při wšěch represalijach swojej nutřkownej poziciji a přeswědčenosći swěrny wostał a zmužity był. Wón je nam Serbam jara sylny symbol. Tole chcych tež w swojej hudźbje zwuraznić. Sym tuž jara wjesoły, zo bu twórba tak derje přiwzata.
Na čim jako aktiwny hudźbutwórc tuchwilu dźěłaće?
Swojorazne pućowanske dožiwjenja
Zajimawa kniha rodźeneho łužiskeho wuměłca Reinharda Royja
Dóńt to wuměłca: Doma je lědma znaty, ale zwonka wuskeje domizny připóznaty a chwaleny. Z Reinhardom Royjom ma so nimale tež tak, njeby-li so wón sam prezentował na wustajeńcach a galerijach w Zgorzelecu a Zhorjelcu a šěršeje domizny na jednej, w New Yorku, Łódźi, Berlinje, Frankfurće nad Mohanom na tamnej stronje. Jeničce w pjeć lětach na nimale štyrceći wustajeńcach a galerijach – to je wjace hač kedźbyhódna přitomnosć na wuměłstwowej scenje našich dnjow a je indic připóznaća.
Reinhard Roy, rodźeny 1948 w Klětnom, syn serbskeho komponista Hinca Roja, nječini rowjenkam přistup k swojim twórbam runjewon lochki. Mjenuje dźě wón sam dypkowy raster jako swój charakteristiski srědk zwuraznjenja. Jednorje prajene: Je sej za swoje tworjenje raster wunamakał. Raster dawa jemu, kaž přiznawa, wěste móžnosće. „Wužiwam“, tak wón piše, „tónle zhotowjerski element za to, zwobraznjeć rumowe skutkowanje na płoninje.“
Chóraj zasłuženy přiklesk žnjałoj
Serbske spěwy w błótowskim Lubinje zaklinčeli
Pod hesłom „Serbske spiwy“ móžachmy 3. měrca dožiwić zhromadny koncert chórow Serbskeho ludoweho ansambla a Delnjoserbskeho gymnazija Choćebuz na Paula Gerhardtowym gymnaziju w błótowskim Lubinje. Bohužel je so ličba přisłucharjow nimale runała ličbje akterow na jewišću, štož njeje optimalne za koncertnu atmosferu. Moderaciju mějachu Annika Spießec, Annemarie Voigtec a Jack Schwietzer. Škoda, zo stej holcy připowědźe přespěšnje přednjesłoj, pod čimž zrozumliwosć ćerpješe.
Wuchodo-zapadne konflikty „Za brězami“
Premjera w Němsko-Serbskim ludowym dźiwadle
Lětuša hornjoserbska inscenacija za hłowny dom Budyskeho dwurěčneho dźiwadła njese napjatosć we sebi: Z Choćebuza pochadźacy dramatikar Oliver Bukowski (lětnik 1961) je wukubłany filozof a psychologa – a wón poskića přihladowarjam k rozmyslowanju pohnuwacu nowu hru z titulom „Za brězami“.
To njeby sej ženje žadyn Němc lubić dał!
„Při wšej fascinaciji za prawobydlerjow swěta zabywamy, zo mamy direktnje před nosom indigeny lud.“ A lědma štó w Němskej wo tym prawje wě. Tak započnje rozhłosownik dr. Geseko von Lüpke swoje hodźinske wusyłanje wo Serbach w Bayerskim rozhłosu, kotrež móžemy 22. měrca słyšeć. Zajimawe wšak je, z kotreje perspektiwy wón na Serbow zhladuje. Von Lüpke je wjele serbskich politikarjow, institucijow a komunow wopytał. Sam wón praji, kak njeznate jemu to wšo je, ale jeho fascinuje, kajku skedźbnosć Serbja naraz wubudźeja.
Knize na dobro narodneho sebjespóznaća
Jako wuńdźe před dźesać lětami prěni zwjazk, fotografam w serbskej Łužicy wěnowany, njeby sej čłowjek myslił, zo nam Ludowe nakładnistwo Domowina mjeztym hižo šesty a sedmy tajki poskića. LND je šansu za tónle swojorazny ediciski rjad spóznało. Dźakować ma so čitarstwo tež Jürgenej Maćijej, kiž bě sej namakanje, wupytanje, rjadowanje a přihot fotow nabrěmjenił. Wón ma za debjenki tohole žanra wótre wóčko, wušiknu ruku a nimo toho wutrajnosć, w zawostajenstwje fotografow a archiwach wone negatiwy wuhrjebać, kotrež knihu na kóncu debja. Ćim bóle płaći to za najnowšej zwjazkaj „Wotmolowane – Mit Licht gemalt“. Štóž njeje sej hač do spočatka měrca w Budyskim Serbskim muzeju pokazanu wustajeńcu před wjace hač sto lětami „wotmolowanych“ – kaž Serbja tomu rjeknychu – serbsko-łužiskich fotow wobhladał, je něšto zakomdźił; a ćim bóle tón, kiž sej listowanje, wobhladanje fotow a čitanje tekstow w nowostkomaj njepopřeje.
