Sep słowčkow po lětušej schadźowance
Někotre měsacy su so minyli a znowa su mi Serbske Nowiny poskićili, zo čitarjam něšto swojich mysličkow napisam. Podarmo pak mozy napinach, myslo a přemyslujo, wo čim traš bych tón raz pisał. Sym něšto zajimawe čitał? Je so mi někajka lóštna stawiznička stała, kotruž bych bjez hańbowanja powědać móhł? Tola: Ničo, scyła ničo mi do mysli njepřichadźa. Tuž njebudu originelny a jenož něšto słowčkow wo aktualnym podawku praju, kotryž su wšelacy zašłu sobotu na žurli Króny w publikumje dožiwili a někotři w komforće swojeho bydlenja online. Tutón podawk bě wězo schadźowanka. (Nadźijomnje, lubi čitarjo, nimaće po nimale tydźenju schadźowanki nós połny – jelizo haj, nječitajće dale).
Studentski chór składnosć wužił a so hladajo na wuslědki wólbow ...
Studentski chór pod nawodom dirigenta Antonija Matika je na schadźowance minjenu sobotu politiske stejišćo zabrał a na wuslědki AfD při minjenych wólbach krajneho sejma kritisce zhladował. Spěw je z pjera dirigenta chóra. Wotmołwu na přewjedźene naprašowanje AfD, kotre naprawy maja na dobro serbskeho ludu předwidźane, přihladowarjo programa tohorunja dóstachu. Redakcija Serbskich Nowin ma za wažne, stejišćo studentow na tutym městnje dokumentować.
1. dźěl: Tekst „Pod Kulowom we holi“ studentskeho chóra na 150. schadźowance:
1. Pod Kulowom we holi
su zaso wolili,
mje wutroba boli pak
módre su wuslědki.
Refr.: Za našu Łužicu!
Za našu domiznu!
Haj to nas přeswědči
tuž smy jich wolili!
(Tu najlěpšu stronu.)
Za našu Łužicu!
Za našu domiznu!
Haj to nas přeswědči,
tuž smy jich wolili!
2. Łužica je pisana,
wšako smy mjeńšina.
Kotra prawa strona je,
kiž nam to wobchowa.
Refr.: Za našu Łužicu!
Za našu domiznu!
Haj to nas přeswědči
tuž smy jich wolili!
(Tu najlěpšu stronu.)
Za našu Łužicu!
Za našu domiznu!
Serbscy wučerjo na swobodnych šulach
Alternatiwne šulske kubłanske poskitki we Łužicy su wšelakore. Tři kubłanišća smy sej dokładnišo wobhladali.
W Němskej bywa swobodnych šulow dale a wjace. Po statistice krajneho zarjada za šulu a kubłanje je jich w Sakskej 253 porno 248 loni. Cyłkowna ličba šulerjow na tutych šulach je so tak wo 3,4 procenty na 48 504 zwyšiła. Tež ličba wuknjacych na zjawnych šulach je přiběrała, tola jenož wo 1,7 procentow.
150. jubilejnu schadźowanku woswjećili
Z energiju, lubosću a zapalom rejowali
Serbska rejowanska skupina Smjerdźaca w Chrósćicach swoje 60lětne wobstaće woswjećiła
Hižo 60 lět Serbska rejowanska skupina Smjerdźaca wobsteji. Šěsć lětdźesatkow potajkim so rejowarjo a rejowarki mjeztym wjacorych generacijow kóždu sobotu w kulturnym domje „Lipa“ w Smjerdźacej zetkawaja a pilnje trenuja. A runje telko lět wobkružeja swět, zo njebychu jenož w domiznje přihladowarjam zarejowali, ale tež w dalokim swěće přihladowarjam wóčka zakuzłali. Hač do Chiny, Indiskeje, USA, Portugalskeje a do wjele dalšich krajow běchu sej dojěli abo dolećeli, žadyn puć jim předaloki njebě. Nic jenož na wustupach, ale tež na kóždym treningu skupina přeco z wjace hač 100 procentami rejuje. Tutu energiju, lubosć kaž tež zapal za rejowanje je kóždy přitomny 2. nowembra 2024 w Chróšćanskej „Jednoće“ dožiwił. Tam mjenujcy běchu wšitcy – tež něhdyši rejowarjo a rejowarki a stari a młodźi hosćo – přeprošeni, zhromadnje ze Serbskej rejowanskej skupinu Smjerdźaca jeje 60lětne wobstaće woswjećić.
„Realita w iluzoriskim swěće“
Mysle k aktualnej wosebitej wustajeńcy z twórbami Andrzeja Sharana w Budyskim Serbskim muzeju
Andrzej Sharan
Sydń so
chceš kofej
sy sprócny
daloko a dołho sy po puću był
sym na tebje čakał
a Božo wěš kak chce so płakać
– mi tež
(přebasnił Fabian Kaulfürst)
„Pěstujmy sony – jeničku realitu w tymle iluzoriskim swěće“ je credo ukrainskeho spisowaćela a molerja Andrija Šarana, kiž wustupuje jako mjeztym w Pólskej bydlacy wuměłc mjezynarodnje pod mjenom Andrzej Sharan. Wernisažu jemu wěnowaneje personalneje wustajeńcy w Budyskim Serbskim muzeju zakónčiwši poda dalšu pokazku, kak swoje tworjenje interpretować: „Hodźi-li so wuměłstwo wujasnjeć, njejedna so wo wuměłstwo.“ Wobě wuprajeni stej takrjec z namołwu, přehladce za sebje rěčeć dać, wobrazy a basnje po swójskim dobrozdaću do konteksta stajeć a sej tak cyle wosobinski přistup wotkrywać.
Tróšku serbskeje domizny na rowje pradźěda w Norwegskej
Stawiznički z dźěćatstwa našich wowkow a dźědow, kotřiž su za čas wójny wotrostli, je drje kóždy hižo raz słyšał. Su to zajimawe a zdźěla tež chětro zrudne powědanja, a njeje přeco lochko sej wuwědomić, zo su to realne podawki a nic wumyslene bajki.
Na dołhim kóncu tydźenja chcychmoj sej njedawno z přećelku do hłowneho města Norwegskeje, do Osla, wulećeć. Wo naju předewzaću wowce a dźědej powědach. Nadobo dźěd rjekny: „To pojědźeš mojeho nana wopytać.“ To sym spočatnje cyle zabyła, tola dopominach so w tutym wokomiku zaso na powědanje dźěda, zo bě jeho nan w Druhej swětowej wójnje w Norwegskej žiwjenje přisadźił a zo je na wojerskim pohrjebnišću w Oslu pochowany. Tuž powědach swojej přećelce wo tym a wobzamknychmoj, row mojeho pradźěda wopytać. Eksistuja internetne strony, hdźež často hižo dosaha, zo mjeno a datum narodźenja pytaneje wosoby zapodaš a tak jeje posledni wotpočink namakaš. Po někotrych rešeršach dokładnu adresu nadeńdźechmoj a so na puć podachmoj.
„Kak zbóžny sym, hdyž wotpočuju ...“
Narownej kamjenjej ze serbskim napisom w Texasu
W Němskej smy zwučeni, zo so na kěrchowach rowy zrunaja a narowne kamjenje wotstronja, po tym zo je dojednana doba nimo. W Texasu, hdźež maja wo wjele wjace městna za pohrjebnišća, so tole njestawa. Na te wašnje stej so tam z 1880tych lět narownej pomnikaj ze serbskim napisom wuchowałoj. Jedyn dopomina na mać a mandźelsku Marju Šopinu, druhi na młodźenca Emila Awgusta Měrćina. Štó běštaj tutaj Serbaj? Kajki bě wosud daloko zdaleneju wot Łužicy?
Row Marje Šopineje we Wardźe z lěta 1881
Marja Šopina je pochowana na starym pohrjebnišću we Wardźe. Něšto kilometrow na juhowuchod wot Serbina běchu so tu při rěčkomaj Boons Creek a Rabbs Creek wot 1850tych lět sem wjacore serbske swójby zasydlili. W lěće 1873 so wot Serbina dźělachu a załožichu sej nowu wosadu ze swójskej cyrkwičku a kěrchowom. Swoje sydlišćo mjenowachu Warda po serbskej Stróži (němsce Wartha) pola Hućiny, zwotkelž někotři z wobydlerjow pochadźachu.
Su Serbja wopor kolonializma?
Su tež Serbja pod němskim kolonializmom ćerpjeli? Su Serbja kolonizowany abo samo indigeny lud? Tajke a podobne prašenja su so w poslednim času wospjet w serbskej zjawnosći a w serbskich medijach diskutowali. Tute temy su nas tež w kulturnowědomostnym wotrjedźe Serbskeho instituta zaběrali. Wujimki z našich přemyslowanjow a diskusijow chcemy tule podać.
Jako zazběh cyle skrótka: Su Serbja z twojeho fachoweho wida kolonizowany lud?
Friedrich Pollack: Ně, z historiskeho wida njemóžeš to rjec.
Lubina Malinkowa: Ně, jeli so chutnje z tym rozestajiš, što kolonializm je.
Robert Lorenc: Ně, jako europski etnologa njemóžu tomu přihłosować.
Theresa Jacobsowa: Ně, njewidźu na zakładźe stawiznow legitimaciju za to.
A kak je z indigenitu?
W nazymje zaso ryba syda
Łužiske rybowe tydźenje znowa jara wuspěšne
Łužica je znata za swoje tradicije. K tomu słuša bjezdwěla plahowanje rybow. Lětstotki dołho tole region charakterizuje. Hatarstwo w regionje zhladuje na dołhe stawizny a hraje w hospodarstwje kónčiny wažnu rolu. Přirodźe podobne haty skića optimalne wuměnjenja za plahowanje karpow, pstruhow abo linow. Ryby njejsu jenož mjez domoródnymi woblubowane, ale tež ludźo zwonka regiona sej je waža. Wo tym swědča wšelake zarjadowanja w nazymje, na kotrychž hatarjo ryby z wulkimi sakami z hatow ćahnu. Wjele wopytowarjow sej kóžde lěto za čas Łužiskich rybowych tydźenjow do kónčiny dojědźe a tradicionalne wułójenje rybow wobhladuje. Lětsa su hatarjo, rybarjo a hosćencarjo zajimcow na 23. Łužiske rybowe tydźenje přeprosyli. Minjenu póndźelu su zarjadowanje, kotrež je so na wjacorych městnosćach wuhotowało, zakónčili.
