Spočatki hry při wysokim saku w Serbach bě w lěće 1949 w Budyšinje: Na zahrodźe internata tehdyšeje Serbskeje wyšeje šule na Walskej čo. 6 hrajachu starši šulerjo wot septembra při rjanym wjedrje po wječorach wolejbul. Tutu sportowu družinu běchu we Warnoćicach/Varnsdorfje zeznali. W susodnej Čěskej bě wona znata, pola nas pak lědma. Kolebka wolejbula w Němskej steješe w Hornjej Łužicy z ćežišćom Žitawa. Z druheje strony hranicy běchu mnozy přesydlency přišli. Bjez dźiwa tuž, zo bu Žitawa potom tež prěni mišter NDR.
Sakski mišter młodźiny
Běše rjana, słónčna a spodobna póndźela. Po swjatoku wuchodźowach so hišće chwilu po historiskim centrumje Budyšina. Rozmyslowach při tym wo přichodźe Serbstwa, swojej identiće a wo tym, kotry z Budyskich denerow sej pozdźišo k wječeri zesłodźeć dam. Přišedši domoj, pohladach najprjedy raz do póstoweho kašćika. Na jeho dnje ležeše dopis, na wobalce steješe nadpismo „Finanzamt Bautzen“. Wulkotnje! Nětko skónčnje swoje dawki wróćo dóstanu a srědki za hišće wjace kebabow změju. Wjeselo bě wšak naiwne a dočasne. W lisće pisachu, zo chce finančny zarjad moju dźěławosć w Němskej dokładnje přepytować a zo dyrbju kónc měsaca wšě trěbne podłožki za to předpołožić. W mojich nutrinach nadobo prastara słowjanska njedowěra přećiwo statej wubuchny – před wočomaj steješe mi hižo wobraz Kryštofa kročaceho w rjećazach do Budyskeho jastwa.
W nakładnistwje Veles je wušła kniha „Mała wjera“ Otfrieda Preußlera jako přełožk Lubiny Hajduk-Veljkovićoweje do hornjoserbšćiny.
Nakładnistwo Veles je hišće młode – bu w lěće 2022 w Lipsku załožene. Je so specializowało na wjacerěčne wudaća serbskeje literatury kaž tež na přełožki knihow za dźěći a młodźinu do hornjoserbšćiny. Na internetnej stronje předstaja so team nakładnistwa: Mandźelskaj Lubina a Dušan Hajduk kaž tež jeju syn Branko – ryzy swójbne to nakładnistwo, hłownje hižo znate přez wjacerěčnu seriju za dźěći „Dolina při rěce“. A nětko předleži přełožk němskeho klasikarja „Mała wjera“, a to po wersiji teksta wosebiteho wudaća z lěta 2023. Originalny titul Otfrieda Preußlera bě w lěće 1957 wušoł. Preußlera znajemy tež jako awtora knihi „Der kleine Wassermann“ a romana „Krabat“, za kotryž spožči so jemu 1972 Němske myto knihow za młodźinu.
Wětrow wosrjedź Budyskeho wokrjesa, něhdźe štyrnaće kilometrow sewjerozapadnje wulkeho wokrjesneho města Budyšina a tři kilometry wot Njeswačidła. Susodna wjes su Bóšicy, kotraž je hamtske sydło dwurěčneje gmejny. Do njeje słuša dźewjeć wsow. Wětrow bu w lěće 1936 do Bóšic zagmejnowany a wobsteji hižo dlěje hač 70 lět z dweju dźělow. Bywša burska wjes bu před 650 lětami prěni raz pisomnje naspomnjena a jej rěkaja ludźo nětko Stary Wětrow. Z lěsom wobdata hórka sewjernje stareje wsy dźěli ju wot sydlišća Wětrowa, kotrehož prěnje twarjenja nastachu w lěće 1951 za dźěławych Wětrowskeho zawoda za wohnjokrute maćizny. Na ležownosći natwarichu 1898 prěnju mjeńšu šamotownju. Stary Wětrow rozpřestrěwa so južnje naspomnjeneje hórki a leži we wysokosći 180 do 195 metrow nad mórskej hładźinu a ma dalšich dwaceći statokow.
Wulka deponija za wosebite wotpadki
Hižo 18. raz přeprosy towarstwo Kamjenjak spočatk požnjenca na finisažu mjezynarodneje rězbarskeje dźěłarnički při Miłočanskej skale. Wot swojeho załoženja w lěće 2009 angažuje so tute towarstwo, zo by ludźom zbliska a zdaloka w němsko-serbskej kónčinje wědu wo wuměłstwje a wobswěće posrědkowało. Kóždolětny wjeršk towarstwoweho dźěła je mjezynarodna rězbarska dźěłarnička, kotraž wotměwa so stajnje w poslednimaj tydźenjomaj žnjenca. Zo njeda so nic jenož dwě njedźeli dołho kopica wuměłcow porjadnje do dźěła, ale tež pilny team towarstwa, běše za wšěch, kotřiž skału časćišo wob lěto wopytuja, hižo při zajězdźe k skale spóznać. Tam stejachu mjenujcy eksponaty něhdyšich dźěłarničkow, zo by za lětsa nowonastate twórby direktnje při tak mjenowanym Krabatowym kamjenju dosć městna było. Wšako někotre wudźěłki tworjacych wuměłcow spěšnje noweho wobsedźerja namakaja, tamne pak wostanu a tworja tak trajnu wustajeńcu, kotraž hodźi so přez cyłe lěto darmotnje wopytować.
Na swojim powołanskim puću w agenturje za sposrědkowanje hudźbnikow a jako DJ je Jan Rječka nimo jara wuspěšnych časow tež ćežke wokomiki dožiwił. Narodźił je so dźensa 34lětny w Erfurće, wotrostł pak je w Dubrjenku.
„All-round-wuměłc“ je titul w swojej signaturje mejlkow, wotmołwi Jan Rječka na prašenje, pod kotrym zapřijećom by swoje powołanske aktiwity najlěpje zjał. Sedźimoj na dworje Tachelesa, něhdyšeje židowskeje kupnicy na Oranienburgskej w Berlinje, kotryž su wuměłcy w NDRskim času wobsadźili a z tym twarjenje před wottorhanjom zachowali.
Scooter, Böhmermann a Power-Party
Daniel Stolle pochadźa ze Šěrachowa, bydli pak na sewjerje Europy, w Finskej. Milenka Rječcyna je so z designerom produktow rozmołwjała. W lěće je w campje Fabmobila z młodostnymi wuměłsce dźěłał. Fabmobil je bus z wosebitym techniskim wuhotowanjom za kreatiwne dźěło.
Kak je k Wašemu sobuskutkowanju na lěćnym campje dóšło?
D. Stolle: Sym z Christianom Zöllnerom w Drježdźanach designowanje produktow studował. Tam sym tež Bosćija Pjacu zeznał. Wobaj staj Fabmobil wuwiłoj. Stare znajomstwo je takrjec zakład zhromadneho dźěła. Jako staj Christian a Bosćij projekt Fabmobil zahajiłoj, chcych hnydom něšto sobu přinošować. Spočatnje sym w dźěłarničkach był wobkedźbowar, sym ilustracije a rysowanki zhotowjał. Loni nawjedowach w Běłej Wodźe na jutrownym campje prěni króć dźěłarničku sam a lětsa potom w Zhorjelcu.
Přebywaće jónu abo dwójce wob lěto w Němskej. Chceće kursy Fabmobila dale přewodźeć a nawjedować?
adwor – kóždolětny barowy swjedźeń. Mi so swjedźeń mjez mnohimi wopytowarjemi lubješe. Rano, jako budźak zaklinča, hladach tež ja – kaž nimale kóždy młodostny – na swoje šmóratko. Kaž přeco wočakowach najnowše powěsće a blady. Na Instagramje nadźijach so přinoškow a wobrazow z baroweho swjedźenja, ale město toho mi wulki čorny blok napřećo skoči. Najprjedy jón scyła zarjadować njemóžach a skočich na přichodny přinošk. Mi so widejo, w kotrymž wołachu ludźo wótře a jasnje „wukrajnicy won“, zjewi. Melodija znateho spěwa L‘amour toujours, kotryž so njedawno na Syltće a poněčim tež tu w Sakskej za prawicarskoekstremne wotpohlady znjewužiwa, w mojimaj wušomaj zaklinča. Bě to přinošk, kotryž měrješe so přećiwo demonstraciji CSD. Christopher-street-days so kóžde lěto přewjeduja, a to hižo wot lěta 1969. Demonstracije organizuja queerni – homoseksualni, non-binarni, transgender-ludźo a bi-seksualni. Přiwisnicy community LGBTQ+ zastupuja při tym hódnoty kaž tolerancu, swobodu, wjelorakosć a wosebje sebjepostajowanje.
Spočatk awgusta přeprošeše Radworski młodźinski Klub zaso do swojeho kluba, zo bychu „Barowy
Hižo dołho wabjachu mje hory Kawkaza na wuchodźe Europy. Tutón cil sej we lěćnych prózdninach spjelnich. Prjedy pak hač k tomu dóńdźe, dyrbjach krosnowanskeho přećela namakać, kiž ma tohorunja chwile a lóšt, strapacy w dowolu na so wzać. Tuž wottelefonowach dołhu lisćinu a skónčnje mi přećel z Francoskeje připraji.
Z jasnym cilom před wočomaj trenowach na kolesu swoju kondiciju a na kamjenju krosnowanje. Wulke běše to wjeselo, jako so termin bližeše. Ale tež přihot za ličakom mi čas rubješe. Knihowachmoj jeničce lět do hłowneho města Georgiskeje do Tbilissi. Tamne předewzaća kaž nóclěh, transport do wokoliny abo čary, kotrež na wjerški Kawkaza wjedu, sej wšitko samaj organizowachmoj. A runje to njebě cyle tak lochko. Wšako njenamakaš za naju cile kopicu informacijow kaž na př. za tury w Alpach.