Před wuslědkami lětušich europskich wólbow sym do wukraja ćeknył. Sedźu na brjohu morja na kromje kupki Mallorca a čitam sej čěske a Serbske Nowiny. W čěskich čitam na přikład wo tym, zo je Němska definitiwnje dźělena na „stare zwjazkowe kraje“ a na „něhdyšu NDR“. A kaž přeco so prašam, čehodla so njepisa „nowe kraje“, čehodla so ludźo přeco radšo za staru hač za nowu identitu rozsudźa? Dopominam so na Jurja Kocha, kotryž je mi jónu prajił, zo wobžaruje, zo NDR njeje šansu dóstała, eksistować jako swójski demokratiski stat, přetož to by za wuwiće towaršnosće snano wužitniše było hač spěšne přizamknjenje k druhemu dźělej Němskeje. Snano ma prawje, chiba by to tež Serbam pomhało, dokelž by wjac ludźi doma wostało? Bohužel to ženje njezwěsćimy. „Tehdom njejsu ludźo w dołhich časowych horicontach přemyslowali, su hnydom zapadnu hriwnu chcyli,“ rjekny knjez Koch.

Pólske knježerstwo planuje wuchodnu mjezu wobšěrnišo zawěsćić

Waršawa. Wulku kedźbnosć zbudźiło je pólske knježerstwo ze swojim připowědźenjom, mjezu k Běłoruskej a Ruskej wobšěrnišo zawěsćić, zo by kraj přećiwo migrantam a před wojerskim nadpadom Ruskeje škitany był. Program „Škitna tarč wuchod“ budźe najwjetša operacija k zesylnjenju wuchodneje mjezy a wuchodneje flanki NATO po 1945, rjekny zaki­towanski minister Władysław Kosiniak-Kamysz minjenu póndźelu we Waršawje. Předwidźane su masiwne twarjenja a bunkry, ale tež wulce moderne systemy stražowanja powětroweho ruma a wotwobaranja trutow, minister rozłoži. „Mamy 700 kilometrow mjezy, z nich 400 k Běłoruskej“, praji zastupowacy minister zakitowanja Cezary Tomczyk. Hišće lětsa chcedźa twarić započeć. Projekt ­płaći po dotalnym planowanju dźesać miliardow złotych, štož je něhdźe 2,5 miliardow eurow. Po słowach ministerskeho prezidenta Donalda Tuska nadźija so Pólska pjenježneje pomocy EU.

Češa mištrojo swěta na lodźe

srjeda, 29. meje 2024 spisane wot:

Mustwo sej přećiwo Šwicarskej w Praze złotu medalju wuwojowało

Praha. Čěske mustwo je finalne wubědźowanje lětušeho mišterstwa swěta w lodohokeju dobyło. W Praskim stadionje O2 Arena porazychu hosćićeljo mužow ze Šwicarskeje z 2:0 a zawěsćichu sej swoju sedmu mištersku złotu medalju. 2010 bě so Čecham naposledk zešlachćiło, při mytowanju dobyćerjow na čestnym po­desće cyle horjeka stać. Wulke finale pokazachu we wjacorych městach susodneho kraja na wulkich wobrazowkach. Na Praskim Staroměšćanskim naměsće běchu so hižo hodźinu do zahwizda tysacy fanow zetkali. Tam powitachu zahorjeni přiwisnicy zymskeho sporta zašłu póndźelu tež swojich rjekow wokoło trenarja Radima Rulíka. Zarjadowarjo mišterstwa su tohorunja jara spokojom, dokelž běchu w minjenymaj njedźelomaj najwjace wopytowarjow w stawiznach spěšnych wubědźowanjow na lodźe zličili. Woni běchu samo 797 727 zastupnych lisćikow předali.

Pavel dwěluje na dobyću Ukrainy

wutora, 28. meje 2024 spisane wot:
Praha (dpa/SN). Čěski prezident Petr Pavel je před njerealistiskimi wočakowanjemi w zakitowanskim boju Ukrainy přećiwo Ruskej warnował. „By naiwne było, wěrić, zo móže Ukraina w přichodnym času kontrolu nad swojim teritorijom dospołnje wróćo zdobyć“, rjekny bywši šef generalneho staba wójska sćelakej Skyx News. Ruska zdobyte kónčiny wjace njespušći. Štož móžemy činić, je wójnu skónčić“, sej 62lětny žadaše. Po tym ­móhli wšitcy wobdźěleni wo rozumnym rozrisanju rěčeć. Kompromis je tak a tak jenož z přihłosowanjom Ruskeje, Ukrainy a druhich krajow móžny, je sej Pavel wěsty. Nadźiju na bórzomny přistup Ukrainy do NATO Pavel tohorunja nima. „To drje njepřińdźe do prašenja, dołhož wójna dale traje.“ Najprjedy dyrbjał měr w kónčinje knježić. Tež rozmyslowanja francoskeho prezidenta Emmanuela Macrona, wojakow do Ukrainy pósłać, Pavel wotpokazuje. To by direktnu konfrontaciju mjez NATO a Ruskej zawinowało. „Nichtó tajki konflikt wosrjedź ­Europy nochce.“ Čěska dotal Ukrainu w boju přećiwo ruskej agresiji podpěruje a přinošuje pjenjezy a wojerski material.

Ludźo sej zaso něšto popřeja

srjeda, 22. meje 2024 spisane wot:

Marek Krawc rozprawja wo aktualnje rozjimanych temach w Čěskej

Praha. Wjele wjace ludźi, hač běchu sej eksperća myslili, wopytuje lětuše wubědźowanja mišterstwa w lodohokeju kaž tež dalše sportowe a kulturne zarjadowanja. Znižowaceje so inflacije dla knježi mjez přetrjebarjemi wočiwidnje lěpša nalada a tohodla su zwólniwi, sej skónčnje zaso něšto popřeć, rozprawjachu analytikarjo zašły pjatk w Čěskej telewiziji. Petr Dufek, analytikar w bance Creditas naspomni, zo boji so mjenje ludźi přichoda. Tohodla inwestuja wjace pjenjez nic jenož do zabawy, ale tež do dowolowych jězbow a zarjadowanjow. David Marek ze slědźenskeje firmy Deloitte, ma 2024 z ekonomiskeho wida skónčnje zaso za normalne lěto. Mišterstwo w lodohokeju, kotrež so wotměwa wot 10. do 26. meje, přićahuje tuchwilu wjele fanow z tukraja a wukraja a móže přetrjechić samo dotalne rekordy, štož ličbu wopytarjow nastupa. Na mišterstwje w lěće 2015 bě sej 741 690 přiwisnikow zarjadowanje we woblubowanym zymskim sporće lubić dało. Słowakske mustwo we wubědźowanju pokročuje.

Wólby Europskeho parlamenta wažna tema w pólskej towaršnosći

Waršawa. Wólby parlamenta Europskeje unije su w Pólskej wažna tema. Hinak hač snadź w Němskej howri w susodnym kraju dosć razny wólbny bój. Hłownej přećiwnikaj w tutym boju stej nowe knježerstwo Wobydlerskeje koalicije z ministerskim prezidentom Donaldom Tuskom a něhdy knježaca strona PiS z předsydu Jarosławom Kaczyńskim na čole.

Wočiwidne je, zo je PiS we wólbnym boju jara aktiwna. Wšudźe wabi wona z plakatami za swojich kandidatow. Po tutym puću prezentuja so bywši nawoda pólskeje statneje telewizije Jacek Kurski, šef wolijoweho koncerna Orlen Daniel Obajtek a bywša ministerska prezidentka Beata Szydło. Kandidaća maja w Europskim parlamenće w prěnim rjedźe zajimy Pólskeje zastupować, PiS zdźěla. Kandidatam knježerstwa Kaczyński wumjetuje, zo zastupuja w Europarlamenće zajimy Brüssela a – Němskeje.

Słowakska chětro šokowana

štwórtk, 16. meje 2024 spisane wot:

Ministerski prezident Robert Fico atentat wočiwidnje přežiwił

Bratislava (dpa/SN). Atentat na ministerskeho prezidenta Słowakskeje Roberta Fica čłonski kraj EU a NATO šokuje. Hač do dźensnišeho ranja njebě jasne, kak so 59lětnemu strowotnisce dźe. Po najnowšich informacijach je Fico wjacore hodźiny trajacu nuzowu operaciju w regionalnej stolicy Banskej Bystrice přežiwił. Do toho běštaj nutřkowny minister Matúš Šutaj Eštok a zakitowanski minister Robert Kaliňák direktnje w klinice rjekłoj, zo je strowotny staw Fica smjerćstrašny a „nimoměry chutny“.

Atentat na Fica je mjezynarodnje zludanje zbudźił. Zwjazkowy kancler Olaf Scholz mjenowaše nadpad „njeznjesliwy“. Prezident USA Joe Biden rěčeše wo „surowym namócnym njeskutku“ a po­twjerdźi, zo je w swojich myslach pola swójby a přiwuznych. Ruski prezident Wladimir Putin mjenowaše atentat „monstrozne złóstnistwo“.

W Čěskej mjedwjedźa widźeli

srjeda, 15. meje 2024 spisane wot:

Policija namołwja ludźi k wosebitej kedźbnosći při wuchodźowanju

Praha. W čěskej stolicy su minjeny pjatk 87. swětowe mišterstwo w lodohokeju zahajili. Hač do 26. meje wojuja mustwa ze 16 krajow w Praze a Ostravje wo mišterski titl. Hnydom pjatk wječor hraješe čěske narodne mustwo w kopaty połnym stadionje Prague Arena přećiwo Finam, kotřiž běchu sej lěto do toho pokal zawěsćili. Sobotu, 25. meje, a njedźelu, 26. meje, wotměwaja so w Praze finalne wubědźowanja. Chětro wostrózbjacy bě start za němske mustwo, kotrež Šwedskej kaž tež USA jasnje podleža. Nětko chcedźa z połnej paru dale wojować.

Petrovice (SN). Nutřkownaj ministraj Sakskeje a Čěskeje, Armin Schuster (CDU) a Vít Rakušan, staj so wčera w zhromadnym centrumje němsko-čěskeje policije w sewjeročěskich Petrovicach njedaloko Ústíja nad Labem zetkałoj. Temy běchu europska azylowa a migraciska politika, mjezu přesahowace policajske zhro­madne dźěło kaž tež zesylnjenje zhromadneho dźěła we wobłuku wohnjo- a katastrofoweho škita. Sakska policija je wot lěta 2007 w zhromadnym saksko-čěskim centrumje w Petrovicach prezentna. Nutřkowny minister Schuster chwaleše sej po zetkanju dobry niwow stykow w pozitiwne signale čěskeho nutřkowneho ministra. Wobstejace kontrole a zhromadne patrulje měli so dale wjesć.

HSSL24

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND