Prózdniny a narodniny
Wodowe Hendrichecy su kult. To wědźa mjeńši a wjetši serbscy šulerjo. Na zbožo móžeše so 44 z nich krótko do kónca wulkich prózdnin wobdźělić na rěčnym lěhwje Serbskeho šulskeho towarstwa. A nimale wšitko bě w „Seife“, kaž woni mjez sobu praja, kaž hewak, byrnjež na přikład w jědźerni na wěstotny wotstawk dźiwać dyrbjeli. Nó haj, a mjena skupin běchu lětsa tež hinaše.
Hladaš-li alpakam do woči, će hižo njepušća
W Kinsporku wědu wo eksotiskich zwěrjatach z Južneje Ameriki rady dale dawaja a předawaja wudźěłki z jich wołmy
Wołma alpakow je swojich dobrych kajkosćow dla jara drohotna. Z njeje nastawaja najwšelakoriše wudźěłki, samo přešiwane přikrywy (Steppdecke) za łožo.Alpaki so tež na łuce pola Kinsporka jara derje čuja. W lěće 2012 běštaj sej Jörg Fiedler a mandźelska Christina dwaj tajkej na Drježdźanskich wikach za domjacy skót kupiłoj. Haj, alpaki woprawdźe do teje kategorije zarjadujemy. Alpaka – kaž tež lama přisłušatej skupinje kamelow, kotrež maja swoju domiznu w Andach Južneje Ameriki. Hižo před 5 000 lětami běchu Inkojo alpaki wuspěšnje plahowali. Mjeztym maja wone lubowarjow po cyłym swěće. Wšako njedawaja jenož ekskluziwnu wołmu podobnje kašmirej, ale maja měrny a přećelny charakter a trawnik jara čisće wotžeru.
„To by jasny signal za runoprawosć serbšćiny było“
Jako wjesnjanosta je Reinhard Bork wažne wuhibki za přichod serbskorěčneho kubłanja w srjedźnej Łužicy sobu połožił
Wot lěta 2008 hač do 2020 steješe Reinhard Bork jako njestronjan na čole gmejny Slepo. Za jeho čas měješe gmejnska rada wo mnohich naležnosćach rozsudźić, mjez druhim wo twarje němsko-serbskeho šulskeho kompleksa, socialneho centruma za hladane bydlenja kaž tež wo wotkryću přesydlenskeje městnosće Nowy Miłoraz. Kónc julija je so wón 69lětny na wuměnk podał. Andreas Kirschke je so z nim rozmołwjał.
Što je Was při rozžohnowanju jimało?
R. Bork: W zasadźe wšitko. Sym wolóženy a wjeselu so na čas bjez ćišća terminow dla. Začuwam dźakownosć a hordosć za docpěte. Sym wolóženy, zo móžu zamołwitosć wotedać. Wšako měješe moja druha hamtska doba wot lěta 2015 hač do 2022 trać. Z praktiskich a strowotniskich přičin pak hižo nětko přestanu.
Sće zastojnstwo w ćežkim času nastupił. 2008 je gmejna Slepo z koncernom Vattenfall zakoń wo zarunanju škodow přez hórnistwo intensiwnje rozjimowała. Kak so na tónle čas dopominaće?
Ma so nadal po hesle „Strowota njeje wšo, ale bjez strowoty wšitko ...
Rentnar a što potom – wuměn-karsku swobodu wužiwać abo wužadanje přiwzać (27)
Někotři njemóža so toho časa dočakać, tamni zaso nochcedźa scyła na njón myslić – na zastup do renty. Kajke maja wuměnkarjo wjesela abo starosće, to ze seriju „Rentnar a što potom?“ bliže wobswětlamy.
Mjez 22 šulerjemi 1. lětnika Dobroščanskeje šule, kotraž bě tam na něhdyšim hrodźe zaměstnjena, wuknješe wot 1958 tři lěta tež Hana Kralec z Ralbic. Wučerjo wědźachu sej jeje pilnosć, porjadk, disciplinu a swědomitosć wažić. Hižo jako třilětnej napołoži so jej bolostne horjo. Hakle 38lětny zemrě nan, a tak dyrbješe so mać sama wo nju, sotru a třoch bratrow starać. Hdyž Hana, wudata Krawcowa a dźensa wuměnkarka, na wony čas zhladuje, wě so přiwšěm z wulkej dźakownosću dopominać, kajke rjane dźěćatstwo je měła. Nabožne kubłanje a narodne přeswědčenje je sej runje tak wobchowała kaž charakterne kajkosće kaž sprawnosć a skromnosć.
Žoraw symbolizuje zničenje a nowonatwar
Nowe wopomnišćo w Koslowje dopomina tež na padnjenych wjesnjanow a na pomoc Serbskich brigadow
Wosrjedź polow, łukow a lěsow rozpřestrěwa so při dróze z Njeswačidła do Kamjenca po štyrjoch kilometrach mała serbskokatolska wjes Koslow, 1974 do Njeswačanskeje komuny zagmejnowana. Njedaloko Koslowa su něhdźe 40 hektarow wulke Łučne haty‚ kotrež su wot lěta 1967 přirodoškitna kónčina. Nadeńdźeš tam rědke wódne rostliny, tójšto družin zwěrjatow, mjez nimi ptačkow. Mnohostronskosć wegetacije na wuskim rumje skići rědkim ptakam přirodny schow, tak tež žorawjej, kotryž je symbol Koslowa. Wšako porik žorawjow we wjesce hnězdźi. Wšelake družiny kačkow na wodźe abo w rohodźi wuhladaš, tohorunja čorneho milana a rapakow. Njezadźiwa tuž, zo mnohich lubowarjow přirody do krajiny wokoło Koslowa do pućowanja wabi. Wjes ze 26 rjanymi statokami na woběmaj bokomaj dróhi z Njeswačidła do Sernjan a dale do Kamjenca a z kulturnym domom „K žorawjej“ je tohorunja parlička a dopokaz pilnosće jeje něhdźe sto wobydlerjow.
Z rozsuda za stejnišćo jenož Wětrowčenjo lěpšinu njeměli Zhladowanje na lěta přewróta – 20
„Znowazjednoćenje Němskeje – són a woprawdźitosć“ rěka kapsna kniha z pjera Waltera Leonharda. Rodźeny Durinčan je 40 lět we Wětrowskej šamotowni dźěłał. Serbske Nowiny wozjewjeja jeho trochu wudospołnjene, wot Arnda Zoby a Friedharda Krawca z přećelnej dowolnosću nakładnistwa DeBehr zeserbšćene dopomnjenki.
Při wšej radosći nad docpětym njesměš woči před tym začinić, zo mamy w aziskim rumje we wysokotemperaturowym wobłuku za najtrěbniše pola zasadźenja hišće zastatki k japanskim zhotowjerjam škrěwakow. Tak smy so wróćili k aktualnemu połoženju wubědźowanja.
„Zmužita, sebjewědoma, mudra a pilna Serbowka“
Lawdacija na lawreatku Myta Zejlerja 2020 Chrystu Meškankowu
Dźens tydźenja bu Chrysta Meškankowa w Kamjenskim sakralnym muzeju, Haninej cyrkwi, z Mytom Zejlerja, wuznamjenjenjom za serbsku rěč, počesćena. Dokumentujemy tule lawdaciju bywšeje direktorki Serbskeho gymnazija Budyšin Rejzy Šěnoweje.
Jednoho ranja słyšachmoj z mužom w serbskim rozhłosu rozsud jury Myta Zejlerja, zo počesća lětsa Chrystu Meškankowu z mytom za serbsku rěč, z Mytom Zejlerja. Zo počesća ju za wobstajne a přikładne tworjenje w nałožowanju a wuwiwanju serbskeje rěče a kultury, za jeje žiwjenski skutk.
Wjele zboža, luba Chrysta, ći dźensa hišće raz z cyłeje wutroby přeju.
Słowje, kotrejž sebi prajimy na narodninach, do noweho lěta abo młodemu čłowjekej, kiž so hotuje na nowy wotrězk žiwjenja, słušatej dźensa tebi.
Z KAMERU PO CYŁEJ ŁUŽICY A DO SWĚTA 3. dźěl
Pod nadpismom „Z kameru po Łužicy a do swěta won“ wěnuje so w nowej seriji Serbskich Nowin filmowc
dr. Toni Bruk stawiznam serbskeho filma. Mjez druhim rozprawja wón w swojich wuwjedźenjach wo wosebitosćach a njewšědnosćach před a za kameru kaž tež wo wuwiću serbskeho filma hač do přitomnosće.
Hdys a hdys schadźowaše so we Łužicy přirada za serbsku kulturu pod předsydstwom statneho sekretara ministerstwa za kulturu NDR. Tam dóstach srjedź lěta 1979 wopismo, zo sym wot 1. julija sem nawoda Serbskeje filmoweje skupiny DEFA a zo mam nadawk, wutworić hač do kónca lěta dźěłakmanu produkcisku skupinu za Serbski film. Dokelž njemějach hač na někotre ideje ani fenka ani dźěłowe zrěčenje w zaku, započach pytać skromny domicil za pjeć sobudźěłacerjow w Budyšinje. Hačrunjež wjednistwo SLA protestowaše, je ministerstwo postajiło, zo dóstanje filmowa skupina dźesać kwadratnych metrow (!) w domje nad „Wjelbikom“. Nochcu naličić wulke a małe ćeže, ale běchmy kónc septembra 1979 zarjadowani.
Slěborne kłoki
Sakska krajna wustajeńca w Zwickauwje zhladuje na 500 lět industrijneje kultury
Šikwane awta steja w Zwickauwje. Štóž lubuje oldtimery a spěšne jězdźidła, njech na kóždy pad tamniši Augusta Horchowy muzej wopyta. Tam maja wobłuk za wubědźowanski sport z małym kinom a z pokazku na stawizny „slěbornych kłokow“, kaž je tule mjenuja. Prědku spěšne awta wobswětleja, za nimi widźiš filmy z wubědźowanjow z 1930tych lět. Pjeć lět su „slěborne kłoki“ z Zwickauwa motorowy sport rozsudnje sobu postajeli, kaž słyšu. Prěnje scyła w Zwickauwje twarjene awto pak runje tak imponuje. Model Horch ze sylnosću 14 do 17 PS, kupej z lěta 1904 steji hnydom při zachodźe muzeja. Njeličomne oldtimery slěduja, kaž wohnjowoborne jězdźidło z lěta 1927, Audi-kabriolej z lěta 1934 a sportowe motorske DKW. Samo do dźěłarnje Augusta Horcha móžeš hladać. Zwickau ma dźě wjelelětnu awtowu tradiciju. Tu su Trabant twarili a tu dale awta produkuja, dźensa VWje. A nětko je Augusta Horchowy muzej jedne stejnišćo sakskeje krajneje wustajeńcy pod hesłom „Boom“.
Što móže nam tajka a hinaša drasta rjec?
W tutej kolumnje powědaja štyrjo redakciji SN znaći mjezynarodni awtorojo, wotměnjacy so pod pseudonymom „prof. Wink“, jónu wob měsac wo swojich nazhonjenjach a dožiwjenjach we wobłuku zetkanja kulturow, identitow, rěčow a narodnych mjeńšin.
Do přizemjenja w Delhiju (Indiska), přilećawši z Londona (Wulka Britaniska, hdźež wón bydleše) bě prof. Wink swoju zapadnu drastu na za sewjernu Indisku typiski bałmjany dwudźělny woblek (kurta-pyjamu) změnił, zo by so tamnišemu wobydlerstwu bóle připodobnił. Bě pak tróšku šokowany, jako měješe jeho wobchadny policist na lětanišću za nošerja wačokow a jeho hrubje wotwjedźe, po tym zo bě Wink swoje toboły do taksija stykał. W ekscelentnym pjećhwězdowym hotelu, w kotrymž chcyše přenocować, jemu portjej spočatnje přistup zapowědźi.
