Podawki před 75 lětami napominaja za měr, tolerancu a ...
1945 bu wjes Slepo wjacore razy bombardowana. Někotre dny po tym dožiwichu wobydlerjo wuswobodźenje z fašizma.
Christa Čepelowa bě hakle wosom lět. W swojej ródnej wsy Trjebinje je wona 16. apryla 1945 připadnje z woknom hladała. „Nisko lětace lětadła pušćachu bomby direktnje nad Slepjanskej cyrkwju na zemju“, 83lětna praji.
Krótko po ćežkich nadpadach z powětra je artilerija Slepo wobtřělała. Dubrawec hospodarstwo bu dospołnje zničene. Hančec kowarnja a Gnilicec a Knöfelic bróžnje so palachu. Slepjansku cyrkej a wěžu su tři bomby trjechili, a artilerija bě ju tohorunja wobškodźiła, kaž Helmut Hančo w knize „Schleife. Slepo. Wjesna chronika 12720–1972“ rozprawja.
„Smy hišće dołho pod wuskutkami wójny ćerpjeli“, Christa Čepelowa rozprawja, „naša šula w Trjebinje bě zničena. Tak wuknjechmy my wjetše dźěći w Slepom. Hodźinu dyrbjachmy po sněze w třěskacej zymje tam běžeć.“
Zahrodku za wusyw spřihotować
Plincypječenje a mały lěhwowy woheń
Hižo někotre dny prošachmy papu, zo nam mały wohenčk zapali. Wjedro bu rjeńše, ale papu stajnje wětřik myleše. Sobotu spočatk apryla bě skónčnje tak daloko. Drjewo składźechmy na hromadku, a papa ju zapali. Ze sotru Luizu a bratrom Gabrielom rejowachmy a skakachmy wokoło wohenja. Wjeselachmy so a wězo ze swojimi kiješkami při wohenčku miškorichmy. K tomu přinjese mama hišće małke kołbaski a całty. To bě słódna wječer při rjanej zabawje. Helena Mikławškec
Z KAMERU PO CYŁEJ ŁUŽICY A DO SWĚTA1. dźěl
Dr. Toni Bruk rozprawja wo wuwiću serbskeho filma
Pod nadpismom „Z kameru po Łužicy a do swěta won“ wěnuje so w nowej seriji w Serbskich Nowinach filmowc dr. Toni Bruk stawiznam serbskeho filma. Mjez druhim rozprawja wón w swojich wuwjedźenjach wo wosebitosćach a njewšědnosćach před a za kameru kaž tež wo wuwiću serbskeho filma hač do přitomnosće.
Dźěćacy časopis Płomjo wabješe w 1960tych lětach młodych čitarjow hdys a hdys do wupisanja mytow. Jedna tema bě „Aktuality filma w NDR“. Hnydom sym so prašenjam wěnował a redakciji pisał. Njebudźeće wěrić, ale dobych 1. městno: třidnjowsku jězbu z fotografom Steffenom Langu a redaktorom Geratom Libšom do Filmoweje fabriki DEFA w Babelsbergu. Jara sym so wjeselił – kak móhł so hinak dóstać do swěta kuzła, princesnow a rubježnikow ...
Čas žiwjenja sej swojeho serbskeho pochada wědoma była
„Mała, čiła, tež rozwažowaca žona wobstaruje dom a zahrodu, pleńči sykorki runje tak kaž wroble, wari a pječe wurjadnje, wopytuje a pohosća swoje štyri dźěći, wnučki, přećelow. Ale ,připódla‘ tež hišće knihi pisa, před lětami na přikład ,Der Hügel vor der Stadt‘ wo wurywankach na Wowčej horje pola Budyšina. Tež wšitke jeje listy čitaš kaž powědančka.“ Tak pisaše k 80. narodninam Tiny Schulze-Gerlach jeje přećelka Lora Kowarjowa, kolegina-spisowaćelka a přełožowarka.
Kak z Leninom wobchadźeć?
„Haleluja“ tola mócnje klinčało
Poselstwo scyła wozjewjeć, mnohim wažne było
W swójbnych skupinkach a z dosć wotstawkom su dźěći w Róžeńće swój kóždolětny čestny nadawk klepotanja wukonjeli.„Jutry bě lětsa wšitko hinak hač zwučene.“ To drje je tele dny najčasćišo wužiwana sada. A, zdobom je to tež facit najwjace wobydlerjow Hornjeje kaž tež Delnjeje Łužicy.
Najćešo wšak bě mnohim, zo njemóžachu so swobodnje hibać. Ćežko zawěsće tež mnohim bě, zo dyrbjachu mnohe starodawne zwučenosće cyle jednorje spušćić, krizy krononawirusa dla. Najbolostnišo wšak bě mnohim, zo so mnohe cyrkwinske wobrjady k jutram wotměli njejsu, kaž zjawne kemše na swjatych dnjach a to w Hornjej, srjedźnej a Delnjej Łužicy. Nihdźe njemóžachu wěriwi po zwučenym wašnju zrowastanjenje Zbóžnika swjećić a dobre poselstwo wozjewjeć. Ani jutrowne spěwanje w Rownom ani jutrowne spěwanje we Wuježku njeje so tak wotměło, kaž je znajemy. Tež přez mjezy Łužicy znate křižerske procesiony so wotměli njejsu, štož mnohich křižerjow kaž tež hosći a domoródnych chětro jara boleše.
„Sapere Aude“ – zwaž sej wědźeć
Wědylačny 15lětny Jerome Hennersdorf třeće lěto na Sakskim krajnym gymnaziju St. Afra w Mišnje wuknje
Na dnju wotewrjenych duri nochce so jenož kubłanišćo jako tajke zajimowanym dźěćom a staršim předstajić. Tam zmóžnja runje tak wuknjacy dohlad do swojeho wšědneho dnja, do swojich zaběrow po wučbje. Nawal zaćišćow, ale tež derje měnjenych pokiwow, móže za wopytowarjow přemóžacy być. A to wosebje, hdyž kóžde lěto spočatk januara Sakski krajny gymnazij za wurjadnje wobdarjenych St. Afra w Mišnje přeproša. Před třomi lětami je so tu tež Jerome Hennersdorf ze staršimaj rozhladował. Lětsa, jako šuler 9. lětnika, je hromadźe z towarškomaj „Pčólny projekt“ prezentował. Kak pak přińdźe hólčec, kotrehož Bukečanski dźěd bě hišće běžnje serbsce rěčał, na tajki njewšědny gymnazij?
Zajac w pěstowarni
Njewšědne jutry
Ilustracija: Christin Lukašowa
Helena a Leandra stej so hižo tydźenje dołho wjeseliłoj, zo smětej lětsa zaso na konju jěchać. Jutrownička je za njej stajnje cyle wosebity dźeń. Lětsa pak běše wšitko hinak. Křižerske procesiony njeběchu, křižerjo wostachu doma a sej ze swójbnymi jutrowne kěrluše zanjesechu. Bože mšě smy před kompjuterom abo radijom sedźo swjećili. Jutrowny zajac pak je so při wšěch ćežach na naše zahrody zmužił! W basnjomaj Heleny a Leandry znajmjeńša začuwaće, kajki wulkotny swjedźeń to je. A klětu budźe wšitko zaso hinak. Milenka Rječcyna
